Παρίσι 1851 – Ουάσινγκτον 2021: Τραγωδία και φάρσα – Του Ν. Στραβελάκη

Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Η εικόνα ακροδεξιών, με ενδυμασίες που θύμιζαν Απόκριες, να εισβάλλουν στο Καπιτώλιο, τη Βουλή των ΗΠΑ, σόκαρε πολλούς . Σίγουρα ήταν απόπειρα πραξικοπήματος και ίσως όχι η τελευταία που θα επιχειρήσει ο Πρόεδρος Τραμπ.

Κάποιοι το είδαν σαν την επιτομή της κρίσης που συστήματος στην Αμερική και παγκοσμίως, άλλοι σαν την απαρχή απειλητικών γεγονότων και εξελίξεων και άλλοι σαν μια μασκαράτα ανάμεσα σε ομάδες της αμερικανικής αστικής τάξης και της πολιτικής γραφειοκρατίας. Κατά τη γνώμη μου, ήταν όλα τα παραπάνω και γι’ αυτό το γεγονός είναι πολύ σοβαρό για να το αφήσουμε να περάσει στο ντούκου.

Κατ’ αρχάς είναι σίγουρο ότι, όπως συμβαίνει πάντα, οι ακροδεξιές και παρακρατικές ομάδες έδρασαν με παρότρυνση (Τραμπ) αλλά και την ανοχή και την κάλυψη κρατικών μηχανισμών (αστυνομία). Κοντολογίς, όπως παραδέχθηκε και ο Μπάιντεν σε δήλωσή του την Πέμπτη 7/1, αν οι διαδηλωτές ήταν Αφροαμερικανοί και διεκδικούσαν δουλειά ή ψωμί ούτε που θα μπορούσαν να πλησιάσουν το Καπιτώλιο, πολλώ δε μάλλον να μπουν μέσα.

Είναι ένας καινούργιος κόσμος, όπου οι κρατικοί κατασταλτικοί μηχανισμοί έχουν την τάση να αυτονομούνται και να εφαρμόζουν τη δική τους ατζέντα, με την ανοχή ή και την παρότρυνση των κυβερνήσεων. Έχουμε δει τέτοια φαινόμενα (τηρουμένων των αναλογιών) και στην Ελλάδα, με τον τρόπο που έδρασε η αστυνομία στην επέτειο του Πολυτεχνείου ή την επέτειο της δολοφονίας του Αλέξη Γρηγορόπουλου, με την κάλυψη των πολιτικών της προϊσταμένων. Πρέπει οι εξουσίες να καταλάβουν ότι όσο νομιμοποιούν την ακροδεξιά ατζέντα για κατευνάσουν, υποτίθεται, τους ακροδεξιούς, τόσο ισχυρότερη κάνουν την Ακροδεξιά.

Όμως τα γεγονότα της περασμένης εβδομάδας ήταν η κορύφωση ενός φαινομένου που οι παλιότεροι κόντευαν να ξεχάσουν και οι νεότεροι το είχαν συναντήσει κυρίως σε κινηματογραφικές ταινίες. Είναι οι παρακρατικοί μηχανισμοί. Αυτοί που βρίσκονταν πάνω στο τρίκυκλο στη δολοφονία του Λαμπράκη και έκαναν την επανεμφάνισή τους με τον Ρουπακιά στη δολοφονία του Παύλου. Τέτοιοι μηχανισμοί κινητοποίησαν τον συρφετό από Μπλεκ και Μπάφαλο Μπιλ, που είδαμε στις εικόνες από τη Ουάσινγκτον.

Η κρίση και η ανισότητα, ανάμεσα στα άλλα, έφερε στο προσκήνιο αυτό που ο Μαρξ ονόμαζε κουρελοπρολεταριάτο, την «ακαθόριστη και ξεχαρβαλωμένη μάζα που ρίχνεται πότε από εδώ και πότε από κει». Είναι η μάζα που βρίσκεται στα χέρια του Τραμπ, ως εργαλείο των προσωπικών του επιδιώξεων, όπως στο παρελθόν υπήρξε όργανο του Λουδοβίκου Βοναπάρτη, του πραξικοπηματία του Παρισιού των μέσων του 19ου αιώνα.

Αυτό είναι και το τρίτο στοιχείο που ανέδειξαν τα γεγονότα της περασμένης εβδομάδας. Τον πολιτικό απατεώνα, τον «πρίγκιπα κουρελοπρολετάριο», όπως αποκαλούσε ο Μαρξ τον Λουδοβίκο Βοναπάρτη. Ο Πρόεδρος Τραμπ μοιάζει πολύ με εκείνο τον πρώτο εκλεγμένο πρόεδρο και μετέπειτα δικτάτορα της Γαλλίας, όπως τον περιγράφουν ο Ουγκό, ο Μπαλζάκ και φυσικά ο Μαρξ. Ταιριάζει γάντι στην περιγραφή, αφού αντιλαμβάνεται «την ιστορική ζωή των λαών και τις κεφαλαιώδεις και κρατικές πράξεις τους σαν κωμωδία με την πιο κοινή έννοια της λέξης, σαν μια μασκαράτα, όπου τα μεγάλα κοστούμια, λόγια και πόζες χρησιμεύουν μόνο σαν προσωπίδα για τις πιο ταπεινές παλιανθρωπιές» (Μαρξ, «Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη»).

Αυτό τον κάνει και ιδιαίτερα επικίνδυνο, γιατί είναι ικανός την ώρα που το πολιτικό σύστημα αποβλέπει στην ομαλή εναλλαγή της αστικής εξουσίας εκείνος να σχεδιάζει την πολιτική ανωμαλία. Κανείς δεν ξέρει αν ο Τραμπ θέλει να παραμείνει στα πολιτικά πράγματα ως παράγοντας του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, αν θέλει να διασπάσει το κόμμα του ή να καλύψει προσωπικές ατασθαλίες μένοντας στην εξουσία. Νομίζω ότι αυτό δεν το γνωρίζει ούτε ο ίδιος. Το τι θα επιλέξει να κάνει εξαρτάται από τη στάση της άλλης πλευράς.

Αν τον αφήσουν ανενόχλητο μετά τα όσα συνέβησαν και οδήγησαν σε τέσσερις θανάτους στις συμπλοκές, είναι σίγουρο ότι κάτι καινούργιο θα μηχανευτεί τις επόμενες μέρες. Ο Τραμπ δεν είναι ο άνθρωπος που θα προσπαθήσει να παραμείνει στα πολιτικά πράγματα κρύβοντας τις προθέσεις του και αιφνιδιάζοντας τους αντιπάλους του. Αν το πετύχει, θα το πετύχει εκμεταλλευόμενος την αναποφασιστικότητά τους. Πρέπει να καθαιρεθεί, να απομακρυνθεί παραδειγματικά, διαφορετικά θα είναι μόνιμη απειλή για τις όποιες κοινωνικές και φυλετικές ελευθερίες στις ΗΠΑ του 21ου αιώνα.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ