2020: Μια δύσκολη χρονιά για την Ελλάδα και τη διεθνή κοινότητα – Αισιοδοξία για το νέο έτος

Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ

Τελείωσε το 2020 και ο απολογισμός για τα θετικά και τα αρνητικά του χρόνου που έφυγε είναι αναπόφευκτος αλλά και επιβαλλόμενος. Λογικό να προηγούνται οι προσωπικοί απολογισμοί, που αφορούν μόνο τα άτομα και το στενό οικογενειακό τους περιβάλλον.

Αντίθετα, οι δεύτεροι, που αφορούν το κοινωνικό σύνολο, πρέπει να είναι δημόσιοι, με απολογισμό των πεπραγμένων από τους κυβερνητικούς φορείς, τα πολιτικά κόμματα και όσους ασχολούνται με τα κοινά. Από τα θέματα εσωτερικού ενδιαφέροντος ξεχώρισαν η αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης που ταλανίζει τη χώρα από το 2008 και εκείνη της πανδημίας του κορονοϊού ή Covid-19, όπως είναι ο διεθνής επιστημονικός όρος.

Θα σταθούμε περισσότερο στη δεύτερη θεματική περίπτωση, που αφορά άμεσα την υγεία και την ίδια τη ζωή των πολιτών, που απειλούνται από έναν αόρατο, άκρως επιθετικό και ύπουλο εχθρό. Τα θύματα σε εθνικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο συνεχώς αυξάνονται, αλλά υπάρχει ελπίδα ο κορονοϊός να τεθεί υπό έλεγχο με τον εμβολιασμό, που ήδη άρχισε να γίνεται, ξεκινώντας από τα πλέον εκτεθειμένα πρόσωπα, που δεν είναι άλλοι από το ιατρικό, επιστημονικό και νοσηλευτικό προσωπικό όλων των ειδικοτήτων. Ιατροί, επιστημονικό προσωπικό, νοσηλευτές και άλλες συναφείς ειδικότητες αξίζουν την ευγνωμοσύνη μας και την αναγνώριση για τον καθημερινό αγώνα που δίνουν για να σώσουν ανθρώπινες ζωές, θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο τις δικές τους.

Διερωτώμαι –και το θέτω και ως πρόταση προς τους αρμόδιους– αν θα έπρεπε, μόλις διαπιστωθεί ότι η πανδημία ανήκει πλέον στο παρελθόν, μπροστά από κάθε νοσοκομείο να στηθεί ένα μνημείο ή κάποια μαρμάρινη αναμνηστική στήλη –όπως υπάρχουν για τον άγνωστο στρατιώτη και άλλους, ανώνυμους κοινωνικούς ήρωες– προς τιμήν εκείνων που αγωνίσθηκαν για την καταπολέμηση της νόσου.

Κοινή, πάντως, είναι η εντύπωση ότι για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού η διεθνής κοινότητα και ιδιαί­τερα ο δυτικός κόσμος επέδειξαν ασυγχώρητη ολιγωρία στη λήψη έγκαιρων και κατάλληλων μέτρων, επειδή πρόταξαν την αποφυγή επιπτώσεων στην οικονομία μπροστά στην ασφάλεια και την υγεία των πολιτών.

Αφθονούν οι μαρτυρίες από δηλώσεις υπεύθυνων πολιτικών παραγόντων, με προεξάρχοντα των Πρόεδρο των ΗΠΑ, της ισχυρότερης χώρας του πλανήτη, ο οποίος μάλιστα απέσυρε τη συμμετοχή της χώρας του από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) με το αιτιολογικό ότι μεροληπτούσε υπέρ της Κίνας, όπου πρωτοεμφανίσθηκε η νόσος του κορονοϊού. Λίγα λόγια και παρατηρήσεις και για ορισμένους ιερωμένους, που πρόταξαν την πίστη μπροστά στη επιστημονική πραγματικότητα. Πίστη και επιστήμη είναι δύο διαφορετικές έννοιες, που ο άνθρωπος έχει ανάγκη αμφότερες.

Στα θέματα εξωτερικής πολιτικής και σε ό,τι αφορά τη διεθνή θέση της χώρας μας, το 2020 κατέγραψε μια συνεχιζόμενη κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, που είχε ιδιάζοντα χαρακτηριστικά – αν δεν ήταν πρωτόγνωρη. Οι παραβατικότητες, προκλήσεις και απειλές δεν ήταν –όπως κατά κανόνα συνέβαινε τα προηγούμενα χρόνια– σε φραστικό επίπεδο, αλλά συγκεκριμενοποιήθηκαν, με συνεχείς παραβιάσεις του εναέριου και θαλάσσιου χώρου στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, με δραστηριότητες τουρκικού ερευνητικού σκάφους σε περιοχές που, βάσει των προβλέψεων των διατάξεων του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, ανήκουν στις ελληνικές θαλάσσιες ζώνες.

Η τουρκική παραβατικότητα δεν αποσκοπεί απλά σε διεκδίκηση κάποιων δικαιωμάτων στο αιγαιακό χώρο. Επιδίωξη της Άγκυρας –και τούτο ανεξαρτήτως κυβερνήσεων– είναι η αλλαγή του status quo στο Αιγαίο. Η αντιπαράθεση με τις ελληνικές ναυτικές δυνάμεις έφτασε πολλές φορές σε σημείο πρόκλησης θερμού επεισοδίου. Η Ελλάδα, δυστυχώς, δεν βρήκε την αναμενόμενη συμπαράσταση από την ΕΕ, με εξαίρεση ορισμένες χώρες-μέλη, όπως η Αυστρία και η Γαλλία, ο Πρόεδρος της οποίας, Εμανουέλ Μακρόν, στοχοποιήθηκε με απαράδεκτους χαρακτηρισμούς από τον ίδιο τον τούρκο ομόλογό του Ταγίπ Ερντογάν.

Η ελληνική κυβέρνηση φαίνεται πως δεν κατόρθωσε να πείσει τους κοινοτικούς εταίρους ότι το καθεστώς Ερ­ντογάν δεν στρέφεται μόνο κατά της Ελλάδας αλλά και του δυτικού κόσμου στο σύνολό του. Τα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου μαρτυρούν ότι η ΕΕ δεν είναι ακόμη σε θέση να παίξει έναν διεθνή ρόλο και να προτάξει το γενικό συμφέρον έναντι των συμφερόντων ορισμένων χωρών-μελών με ιδιαίτερη επιρροή και οικονομική ισχύ.

Η θητεία της γερμανικής προεδρίας λήγει με την εκπνοή του τρέχοντος έτους. Όμως το Βερολίνο θα εξακολουθήσει να ασκεί πιέσεις προς την ελληνική κυβέρνηση, προκειμένου να αποδεχθεί την έναρξη διαπραγματεύσεων με την Τουρκία εφ’ όλης της ύλης και εκτός του πλαισίου των προβλέψεων του Διεθνούς Δικαίου, του Δικαίου της Θάλασσας και των Διεθνών Συνθηκών. Η Γερμανία κήδεται της εξυπηρέτησης των ιδίων συμφερόντων της στην Τουρκία, που είναι πολλαπλά. Η γερμανική διπλωματία ουδέποτε διακρίθηκε για τη διορατικότητά της, ούτε για την εμβέλεια των ιδεών της.

Πολύ σωστά ο υπουργός των Εξωτερικών κ. Νίκος Δένδιας, όπως και το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης και άλλα κοινοβουλευτικά κόμματα κατέστησαν σαφές ότι οι διαπραγματεύσεις με την Τουρκία πρέπει να έχουν ως αντικείμενο μόνο την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, με βάση τις προβλέψεις του θετικού και εθιμικού δικαίου. Η θέση αυτή πρέπει να είναι ανυποχώρητη, σταθερή και γενική. Οι προβλέψεις για την πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων δεν είναι ρόδινες.

Η ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας της χώρας είναι πλέον επιτακτική. Δεν αποτελεί όμως πανάκεια. Ο εξοπλιστικοί ανταγωνισμοί δεν ωφελούν παρά μόνο τις χώρες και τους οίκους που παράγουν όπλα. Άλλωστε επιδρούν αρνητικά στα οικονομικά προγράμματα και την οικονομική ανάπτυξη των χωρών. Ευτυχώς, οι σχέσεις μας με τις όμορες και μη βαλκανικές χώρες έχουν θετική εξέλιξη, χωρίς, ασφαλώς, να έχουν εκλείψει παντελώς ορισμένα προβλήματα, τα οποία κληρονομήσαμε από την ταραχώδη ιστορία της περιοχής.

Η προσοχή της ελληνικής διπλωματίας αλλά και της διεθνούς κοινωνίας στρέφεται προς τη νέα αμερικανική πολιτική ηγεσία, που αναμένεται να αποβάλει τον ερασιτεχνικό χαρακτήρα της Προεδρίας Τραμπ και να συμπεριφερθεί όπως αρμόζει σε μια υπερδύναμη. Η αισιοδοξία για το νέο έτος δεν είναι αδικαιολόγητη.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ