Χωρίς μπούσουλα στην καταιγίδα των ελληνοτουρκικών η κυβέρνηση

Μπροστά σε απρόβλεπτες εξελίξεις βρίσκεται η Αθήνα

= Απαιτείται αποφασιστικότητα και τόλμη για την αντιμετώπιση του Ερντογάν

Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ

Xωρίς πυξίδα και προσανατολισμό και με μισά βήματα μπαίνει στο 2021 η κυβέρνηση, σε μια περίοδο που η διεθνής ρευστότητα και η όλο και εντεινόμενη τουρκική επιθετικότητα απαιτούν από την Ελλάδα ως όρο επιβίωσης την άσκηση συ­γκεκριμένης και διεκδικητικής εξωτερικής πολιτικής, με επιλογές που θα επιδεικνύουν αποφασιστικότητα και αποτελεσματικότητα.

Έτσι, στις αρχές της νέας χρονιάς η Αθήνα βρίσκεται μπροστά σε απρόβλεπτες εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά και στο Κυπριακό, ενώ οι σχέσεις με την ΕΕ σημαδεύονται από την αβεβαιότητα που προκαλεί η επόμενη μέρα του Brexit και η προδιαγεγραμμένη αποχώρηση της Άνγκελα Μέρκελ από την ηγεσία του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος. Τη στιγμή μάλιστα που η απογοήτευση σε Αθήνα και Κύπρο για τη λειψή επίδειξη αλληλεγγύης των εταίρων απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα είναι μεγάλη.

Η κυβέρνηση αμήχανα παρακολούθησε τους τελευταίους μήνες μια πρωτοφανή και πρωτόγνωρη για την Ελλάδα παραβίαση κυριαρχικών δικαιωμάτων της και προσπάθεια επιβολής τετελεσμένων από την Τουρκία με την επί μήνες συνεχιζόμενη παρουσία του «Oruc Reis» σε περιοχές της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
Είναι σαφές ότι ο Ταγίπ Ερντογάν έχει βάλει δύο γερά χαρτιά στο τραπέζι με το τουρκολιβυκό μνημόνιο και τις επακόλουθες έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και, έχοντας πάρει την πρωτοβουλία των κινήσεων, αιφνιδιάζει κατά βούληση την ελληνική πλευρά και εντείνει ή χαλαρώνει την πίεση ανάλογα με τις επιδιώξεις του.

Τον τελευταίο χρόνο, η Τουρκία έχει ξεδιπλώσει όλη τη διεκδικητική ατζέντα της, την οποία και έχει επιβάλει πλέον στη δημόσια τουλάχιστον συζήτηση και ξεκινά από την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης, τις «γκρίζες ζώνες», τον εναέριο χώρο των 10 ν.μ., το δικαίωμα των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες, το FIR και την Έρευνα και Διάσωση, με στόχο να διαμορφωθεί εκ των προτέρων μια θεματολογία του ελληνοτουρκικού διαλόγου, ερήμην της Αθήνας.

Η ανοχή που επέδειξαν εταίροι και σύμμαχοι στην προκλητικότητα της Τουρκίας δυστυχώς αποθρασύνει την Άγκυρα και μάλιστα ορισμένες θέσεις της, όπως εκείνες για τον εναέριο χώρο των 10 ν.μ., την υποχρέωση αποστρατιωτικοποίησης των νησιών ή τη μηδενική επήρεια του Καστελλόριζου βρίσκουν ευήκοα ώτα στην Ευρώπη και στην Ουάσινγκτον.

H Ελλάδα, για περισσότερες από δύο δεκαετίες είχε παραμελήσει τα εξοπλιστικά προγράμματα των Ενόπλων Δυνάμεων

Είναι γεγονός ότι η Ελλάδα, για περισσότερες από δύο δεκαετίες, είχε παραμελήσει τα εξοπλιστικά προγράμματα των Ενόπλων Δυνάμεων και βρέθηκε στην κρίσιμη αυτή στιγμή να απέχει κατά πολύ από την Τουρκία, η οποία έχει ανατρέψει και την ισορροπία δυνάμεων.

Οι κινήσεις για την επανεκκίνηση του προγράμματος ενίσχυσης της αποτρεπτικής ισχύος της χώρας, με πρώτη την αγορά των γαλλικών Rafale και την προμήθεια νέων φρεγατών, είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά είναι σαφές ότι δεν λύνουν ούτε άμεσα ούτε οριστικά το πρόβλημα απέναντι σε έναν αντίπαλο επιθετικό και ανεξέλεγκτο, που έχει αναπτύξει μάλιστα μια πολυσχιδή και εξελιγμένη πολεμική βιομηχανία.

Mε πρωτοβουλία κυρίως του Νίκου Δένδια έγιναν κινήσεις που δημιουργούν ένα αντίβαρο στις πιέσεις της Τουρκίας για πλήρη παράκαμψη του Δικαίου της Θάλασσας

Η κυβέρνηση κινήθηκε, με πρωτοβουλία κυρίως του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια, στην κατεύθυνση της έστω και με κόστος επίτευξης των δύο συμφωνιών, με την Ιταλία για οριοθέτηση της ΑΟΖ και με την Αίγυπτο για μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ, οι οποίες δημιουργούν ένα αντίβαρο στις πιέσεις της Τουρκίας για πλήρη παράκαμψη του Δικαίου της Θάλασσας, αλλά αφήνουν κι άλλες ανοικτές πληγές.

Ειδικά η Συμφωνία με το Κάιρο όλοι γνωρίζουν ότι είναι ιδιαίτερα εύθραυστη, καθώς έχει αφήσει εκτός οριοθέτησης το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, το οποίο διεκδικεί η Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο. Και είναι προφανές ότι σε περίπτωση απομάκρυνσης του Αλ Σίσι από την Προεδρία της χώρας θα ανοίξει η όρεξη των Αδελφών Μουσουλμάνων, που έχουν ισχυρή επιρροή στο αιγυπτιακό ΥΠΕΞ, για να κάνουν συμφωνία όχι με την Ελλάδα, αλλά με την Τουρκία, διαμοιράζοντας έτσι την ελληνική και κυπριακή υφαλοκρηπίδα στην Ανατολική Μεσόγειο.

Και με την Ελλάδα να μένει με τη λωρίδα ΑΟΖ που της απέδωσε η μερική Ελληνοαιγυπτιακή Συμφωνία, η οποία αμφισβητείται εμπράκτως από την Τουρκία. Άλλο, επίσης, γκρίζο σημείο τις Ελληνοαιγυπτιακής Συμφωνίας είναι ότι –αν και δεν αναφέρεται ρητά– πρακτικά συμφωνήθηκε μειωμένη επήρεια σε θαλάσσιες ζώνες όχι μόνο για μικρά νησιά, αλλά ακόμη και για την ίδια την Κρήτη.

Η τμηματική επέκταση των χωρικών υδάτων της χώρας στο Ιόνιο είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα, ω­στόσο, αν δεν έχει άμεσα συνέχεια, κινδυνεύει να αποτελέσει διπλωματικό όπλο για την Τουρκία. Γιατί η ε­πέκταση των χωρικών υδάτων μέχρι το Ταίναρο είναι σαν αποδοχή του casus belli της Τουρκίας, η οποία είχε δηλώσει ότι θα θεωρήσει αιτία πολέμου την επέκταση των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο, στο οποίο συμπεριλαμβάνει και τα Κύθηρα – Αντικύθηρα, γραμμή την οποία φρόντισε να μην ακουμπήσει η ελληνική κυβέρνηση με το πρόσφατο Προεδρικό Διάταγμα.

Επομένως, απαιτείται να δοθεί άμεσα συνέχεια με κλείσιμο κόλπων και σχεδιασμό ευθειών γραμμών βάσης και στην Κρήτη και στην Πελοπόννησο και στην Εύβοια και σε όλες τις ελληνικές ακτές της ηπειρωτικής χώρας, ώστε να μη δημιουργηθεί η εντύπωση της αποδοχής του casus belli εκ μέρους της Ελλάδας και να μη θεωρηθεί ότι γίνεται αποδεκτός ο ισχυρισμός περί ιδιαιτεροτήτων του Αι­γαίου. Επίσης, θα πρέπει να προχωρήσει η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στις ανατολικές ακτές της Πελοποννήσου αλλά και γύρω από την Κρήτη, περιοχές στις οποίες φυσικά δεν μπορεί να σταθεί ο ισχυρισμός της Τουρκίας, σύμφωνα με τον οποίο πλήττονται τα συμφέροντά της.

Σε αυτό το σκηνικό είναι εξαιρετικά δύσκολη η εκκίνηση των διερευνητικών επαφών, στην κατεύθυνση των οποίων πιέζει ο διεθνής παράγοντας και διακριτικά η Τουρκία, καθώς είναι πιθανό να μην επιθυμεί την έναρξη διερευνητικών πριν υποχρεωθεί η Ελλάδα να αποδεχθεί την ατζέντα της.

Η Ελλάδα θεωρεί ότι οι διερευνητικές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια εκτόνωση της έντασης, αλλά γνωρίζει ότι ανά πάσα στιγμή ο κ. Ερντογάν μπορεί να τινάξει τα πάντα στον αέρα και να στριμώξει και πάλι την ελληνική πλευρά.

Η Αθήνα γνωρίζει ότι από τη στιγμή που θα ξεκινήσουν οι διερευνητικές αλλά και η Πενταμερής για το Κυπριακό θα αποδυναμωθεί κάθε συζήτηση στο εσωτερικό της ΕΕ για κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας, ενώ και από τη νέα αμερικανική κυβέρνηση θα θεωρηθεί αναγκαία μια νέα, σημαντική πίστωση χρόνου στο καθεστώς Ερντογάν προκειμένου να μη «διαταραχθούν» οι συνομιλίες. Και έτσι η Αθήνα και η Λευκωσία θα μείνουν να παλεύουν με το «θεριό» με τις δικές τους δυνάμεις.

Και, φυσικά, προϋπόθεση για μια στοιχειώδη αποτελεσματική αντίδραση είναι το γεφύρωμα των αντιθέσεων Αθήνας – Λευκωσίας αλλά και η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης μεταξύ Μεγάρου Μαξίμου – Βασιλίσσης Σοφίας, καθώς μικροκομματικές αντιλήψεις και νοοτροπίες μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές παρενέργειες στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ