Βασιλόπιτα: Η Ιστορία, το έθιμο με το φλουρί και 4 απολαυστικές συνταγές

Η θρησκευτική παράδοση συνδέει την Βασιλόπιτα με την προσωπικότητα του Μεγάλου Βασιλείου, στον οποίο οφείλει και το όνομά της.

Στα χρόνια του Ιουλιανού του Παραβάτη, όταν το Βυζάντιο κήρυξε τον πόλεμο στην Περσία, ο Ιουλιανός πέρασε με τον στρατό του από την Καισάρεια. Τότε διέταξε να φορολογήσουν όλη την επαρχία και τα χρήματα αυτά θα τα έπαιρνε επιστρέφοντας για την Κωνσταντινούπολη διαβάζουμε στο constantinoupoli.com.

Έτσι, οι κάτοικοι αναγκάσθηκαν να δώσουν ό,τι είχε ο καθένας σε χρυσαφικά και νομίσματα. Όμως ο Ιουλιανός σκοτώθηκε άδοξα σε μια μάχη στον πόλεμο με τους Πέρσες και δεν ξαναπέρασε ποτέ από την Καισάρεια.

Τότε ο Άγιος Βασίλειος έδωσε εντολή από τα μαζεμένα χρυσαφικά τα μισά να δοθούν στους φτωχούς, ένα μικρό μέρος στις ανάγκες των ιδρυμάτων της “Βασιλειάδας” και τα υπόλοιπα τα μοίρασε στους κατοίκους με ένα πρωτότυπο τρόπο: έδωσε εντολή να ζυμώσουν μικρά ψωμιά και σε κάθε ένα τοποθέτησε μέσα από ένα νόμισμα ή χρυσαφικό και κατόπιν τα μοίρασε στα σπίτια.

Έτσι τρώγοντας οι κάτοικοι τα ψωμιά έβρισκαν μέσα κάποιο από τα αφιερωθέντα τιμαλφή. Με τον τρόπο αυτό γεννήθηκε το έθιμο της πίτας που ονομάσθηκε Βασιλόπιτα, στην οποία βάζουμε ένα φλουρί. Αυτός στο κομμάτι του οποίου θα “πέσει” το φλουρί, θεωρείται ότι είναι τυχερός και θα έχει μια καλή χρονιά.

Από τότε φτιάχνουμε κι εμείς τη Βασιλόπιτα με το φλουρί μέσα, την πρώτη μέρα του χρόνου, τη μέρα του Αγίου Βασιλείου. Η Βασιλόπιτα Αγιοβασιλιάτικο έθιμο πολλών αιώνων, μεταφέρεται από γενιά σε γενιά, για να μας θυμίζει την αγάπη και την καλοσύνη αυτού του Μεγάλου Αγίου.

Το έθιμο σήμερα

Βασιλόπιτα, κατά το Ελληνικό έθιμο, ονομάζεται η πίτα που παρασκευάζεται παραμονή της Πρωτοχρονιάς περιέχει ένα χρυσό φλουρί (νόμισμα) που σύμφωνα με την παράδοση θα φέρει καλή τύχη σε αυτόν που θα το βρει και κόβεται και μοιράζεται σε οικογενειακή συγκέντρωση αμέσως με τον ερχομό του νέου έτους συνήθως μετά από φαγοπότι.

Γράφεται πάνω στη Βασιλόπιτα ο αριθμός του νέου έτους με σειρά αποφλοιωμένων αμυγδάλων σοκολάτα ή με ζάχαρη. Έτσι λίγο πρίν πάει 24:00 ακριβώς τα μεσάνυχτα την ώρα που κοντεύει να γίνει η αλλαγή του έτους σβήνουν τα φώτα και μετρώντας αντίστροφα από το δέκα μέχρι το ένα και αμέσως μετά ξανανάβουν ευχόμενοι και αντευχόμενοι όλοι χρόνια πολλά και ευτυχισμένο το νέος έτος με το υπερθέαμα πυροτεχνημάτων στον ουρανό.

Η Βασιλόπιτα μπαίνει πάνω στο τραπέζι όπου ο νοικοκύρης αφού την σταυρώσει με το μαχαίρι τρείς φορές λέει: Χρόνια Πολλά και του Χρόνου! και αρχίζει να την κόβει με πρώτο κομμάτι του Χριστού, της Παναγίας, του Σπιτιού, του Σπιτονοικοκύρη, της Σπιτονοικοκυράς, του Φτωχούς, του Άι-Βασίλη κ.α. Μαζί με το άνοιγμα λευκού οίνου σαμπάνια με γλυκιά ή ημίγλυκη γεύση.

Μετά αρχίζει το γλέντι με τραγούδια και χορούς (Ρεβεγιόν Πρωτοχρονιάς). Με τον ερχομό του νέου έτους γιορτάζουν: Ο Βασίλειος, η Βασιλεία, η Βασιλική κ.α. Το κόψιμο της Βασιλόπιτας γίνεται και τις άλλες μέρες του “Δωδεκαήμερου” των εορτών. Υπουργεία, υπηρεσίες, σχολεία γραφεία και σύλλογοι μπορεί να κόβουν βασιλόπιτες μέχρι και τον μήνα Φεβρουάριο.

---

4 απολαυστικές συνταγές βασιλόπιτας

Σας παραθέτουμε τέσσερις απολαυστικές συνταγές Βασιλόπιτας από τους Στέλιο Παρλιάρο, Αργυρώ Μπαρμπαρίγου και Άκη Πετρετζίκη.

Βασιλόπιτα – Στέλιος Παρλιάρος

ΥΛΙΚΑ

tip
Η ίδια συνταγή μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για τη δημιουργία λαχταριστών κέικ κάθε εποχή του χρόνου.

---

Βασιλόπιτα παραδοσιακή  – Αργυρώ Μπαρμπαρίγου

Βασιλόπιτα – Άκης Πετρετζίκης

Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 180° C στον αέρα.

Ρίχνουμε στον κάδο του μίξερ το βούτυρο, την άχνη και χτυπάμε με το σύρμα πολύ καλά μέχρι να αφρατέψει το βούτυρο, 2-3 λεπτά. Στη συνέχεια, σταματάμε το χτύπημα, καθαρίζουμε τα πλαϊνά τοιχώματα με μία σπάτουλα ή με μαρίζ, συνεχίζουμε το χτύπημα για άλλα 5 λεπτά και αφήνουμε στην άκρη.

Σε ένα μικρό μπλέντερ-μούλτι ρίχνουμε τη ζάχαρη, το μαχλέπι, τη μαστίχα, το μοσχοκάρυδο, 2 κ.σ. από το αλεύρι μας και χτυπάμε πολύ καλά. (Αν χρησιμοποιήσουμε βανιλίνες, και όχι εκχύλισμα, τις προσθέτουμε στο μούλτι)
Όταν το μείγμα μας γίνει σκόνη το προσθέτουμε στον κάδο του μίξερ.

Ρίχνουμε το ξύσμα πορτοκαλιών, το εκχύλισμα βανίλιας και χτυπάμε στον κάδο σε χαμηλή ταχύτητα.
Ρίχνουμε ένα ένα τα αυγά. Με το που απορροφηθεί το ένα ρίχνουμε το επόμενο.

Βγάζουμε τον κάδο από το μίξερ και ρίχνουμε στον κάδο και το γάλα ανακατεύοντας ελάχιστα με μία μαρίζ.
Σε ένα μπολ ανακατεύουμε τα 400 γρ. αλεύρι με το μπέικιν και τα προσθέτουμε στον κάδο ενώ ανακατεύουμε ελαφρά με μία μαρίζ.

Βουτυροαλευρώνουμε πολύ καλά μία στρογγυλή φόρμα κέικ με αποσπώμενη βάση, διαμέτρου 25 εκ.
Ρίχνουμε εκεί το μείγμα για τη βασιλόπιτά μας και απλώνουμε καλά με μία σπάτουλα.

Ψήνουμε στον φούρνο για 45 λεπτά, στην υψηλή σχάρα.
Πριν το ψήσιμο δεν ξεχνάμε να βάλουμε το φλουρί!!!
Μόλις είναι έτοιμη, πασπαλίζουμε με άχνη ζάχαρη και σερβίρουμε!

---

Βασιλόπιτα – Αργυρώ Μπαρμπαρίγου

Μέθοδος Εκτέλεσης

Για την καλύτερη παραδοσιακή, αφράτη και φουσκωτή βασιλόπιτα, βγάλτε όλα τα υλικά στον πάγκο σας 30΄πριν ξεκινήσετε να τη φτιάχνετε. Κοσκινίζουμε το αλεύρι με το μπέικιν και τα κρατάμε στην άκρη.

Προθερμαίνουμε το φούρνο στους 170ºC στις αντιστάσεις. Θα ψήσουμε στην κάτω σχάρα. Βουτυρώνουμε καλά ένα ταψί 30 ή 32 εκ. με πλαϊνά τοιχώματα ύψους 6 -7 εκατοστά. Στρώνουμε αντικολλητικό χαρτί στο ταψί, για να μπορέσουμε να ξεφορμάρουμε την αφράτη βασιλόπιτα πολύ εύκολα αφού ψηθεί.

Βάζουμε στον κάδο του μίξερ το μαλακό βούτυρο με τη ζάχαρη και τα χτυπάμε με το σύρμα να αφρατέψουν και να κρεμώσουν για λίγα λεπτά. Αφού λιώσει η ζάχαρη και κρεμώσει το μείγμα, προσθέτουμε την κανέλα, το γαρύφαλλο, τις βανίλιες και το ξύσμα πορτοκαλιού. Έναν έναν ρίχνουμε τους κρόκους, κάθε φορά να τους πίνει το μείγμα πριν προσθέσουμε τον επόμενο κρόκο.

Με μίξερ χειρός σε ένα βαθύ μπολ, χτυπάμε τα ασπράδια με το αλάτι σε μεσαία ταχύτητα μέχρι η μαρέγκα να κάνει απαλές κορυφές που στέκονται (περίπου για 2-3 λεπτά). Κρατάμε τη μαρέγκα στην άκρη για λίγο.

Χαμηλώνουμε την ταχύτητα του μίξερ στο 1. Διαλύουμε τη σόδα στο χυμό και τα προσθέτουμε στη βασιλόπιτα. Εναλλάξ, προσθέτουμε το κοσκινισμένο αλεύρι με το γάλα και το κονιάκ. Ξεκινάμε με αλεύρι και τελειώνουμε το χτύπημα με αλεύρι. Προσθέτουμε τα χοντροκομμένα καρύδια. Προσθέτουμε σταδιακά την μαρέγκα και διπλώνουμε απαλά το μείγμα για να μην χάσουμε τον όγκο του.

Αδειάζουμε τη βασιλόπιτα στο ταψί. Προσθέτουμε το φλουρί. Ψήνουμε για 55′ με 1 ώρα. Για να σιγουρευτούμε ότι ψήθηκε, μπήγουμε μαχαίρι στο κέντρο της. Αν βγει στεγνή η λάμα από ζύμη, τότε είναι έτοιμη.

Αφήνουμε 30΄να σταθεί στο ταψί και να κρυώσει. Την αναποδογυρίζουμε σε μεγάλη πιατέλα. Αφαιρούμε την λαδόκολλα και αχνίζουμε με άχνη. Αν θέλετε να γράψετε ευχές στη βασιλόπιτα, φτιάξτε ένα εύκολο γλάσο.

Λίγα ακόμα μυστικά

•Για να γίνει φουσκωτή κι αφράτη η βασιλόπιτα δεν ανακατεύουμε πολύ το μείγμα από την ώρα που μπαίνει το αλεύρι.

•Την ώρα που θα διαλύσεις τη σόδα στο χυμό πορτοκαλιού, να το κανείς πάνω από τον κάδο του μίξερ, γιατί φουσκώνει και χύνεται.

•Ρίξε μια κουταλιά αλεύρι από το συνολικό μέσα στα καρύδια πριν τα προσθέσεις στη βασιλόπιτα. Έτσι θα διανεμηθούν σωστά στο μείγμα και θα πάνε σε όλη την βασιλόπιτα ομοιόμορφα.

•Δώσε προσοχή στο ψήσιμο της βασιλόπιτας γιατί αν δεν ψηθεί καλά στο κέντρο της τότε μόλις τη βγάλεις από το φούρνο κάθεται.

•Για να μην σκάει στην επιφάνεια η βασιλόπιτα, φρόντισε στο ταψί σου η βασιλόπιτα να καλύπτει τα 3/4 ώστε με το ψήσιμο να έχει περιθώριο να φουσκώσει χωρίς να πιέζεται σε μικρό ταψί και να σκάει από πάνω.

Ψήσιμο σε αέρα ή στις αντιστάσεις;

Εννοείται πως μπορείτε να ψήσετε και στον αέρα στους 160 ºC. Όμως ο αέρας θα κάνει γρήγορα σκληρή κρούστα εξωτερικά χωρίς να έχει ψηθεί σωστά το εσωτερικό. Έτσι μπορεί να συμβούν τα εξής 2:

1.Να ξεγελαστείς από το ρόδινο εξωτερικά χρώμα της και μόλις τη βγάλεις να μην έχει ψηθεί σωστά, με αποτέλεσμα να κάθεται η βασιλόπιτα στην μέση μετά από λίγο και να κάνει λακκούβα στο κέντρο της.

2.Αφού κάνει γρήγορα ρόδινη κρούστα με το ψήσιμο στον επιθετικό αέρα, μετά από λίγο να αρχίσει να σκάει η βασιλόπιτα γιατί το υγρό ακόμα κέντρο της ψάχνει διέξοδο με το ψήσιμο και το φούσκωμα του. Αποτέλεσμα είναι να σκάει η βασιλόπιτα στην επιφάνεια της.

•Μπορείς να ψήσεις την βασιλόπιτα και αφού κρυώσει καλά, να την τυλίξεις με μεμβράνη και να την διατηρήσεις στην κατάψυξη. Διατηρείται για 2-3 μήνες. Μπορείς να την αφήσεις αφού κρυώσει, στον πάγκο της κουζίνας σου καλά σκεπασμένη για μερικές ημέρες. Θα τη διακοσμήσεις τελευταία στιγμή, λίγες ώρες πριν την κόψεις.

•Αν θέλεις βασιλόπιτα υπερπαραγωγή, φτιάξε αυτό το θεϊκό γλάσο με παστεριωμένη μαρέγκα που είναι ένα λευκό σύννεφο και μπορείς να γαρνίρεις τέλεια τα γλυκά σου.

Καλή επιτυχία

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ!
Με υγεία και όλα τα καλά του θεού

---

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Συνταγή για βασιλόπιτα κατσαρόλας από τον Χρήστο Βέργαδο

---