Παν. Πικραμμένος στο “Π”: Σκέψεις και προβληματισμοί για τη μετα-κορονοϊό εποχή
Του
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΠΙΚΡΑΜΜΕΝΟΥ
Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης
«Μετά τον κορονοϊό ο κόσμος δεν θα είναι ποτέ ίδιος». Έχει ακουστεί από πολλά χείλη και τόσο πολύ, που έχει γίνει κοινός τόπος.
Η βεβαιότητα της συνεχούς ανάπτυξης και ευημερίας στην οποία είχαμε συνηθίσει ξαφνικά κατέρρευσε. Η σιγουριά μέσα στην οποία ζούσαμε κλονίστηκε. Και ενώ ζούσαμε ανακουφισμένοι ότι η πρόοδος της επιστήμης μας έχει λύσει σχεδόν όλα τα προβλήματα, ξαφνικά μια μέρα διαπιστώσαμε ότι τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι.
Είδαμε ότι, παρά τις προόδους, υπάρχουν δυνάμεις και πράγματα που ο άνθρωπος δεν έχει ακόμα δαμάσει. Δεν είμαστε τα παντοδύναμα όντα που ίσως πιστεύαμε ότι είμαστε, λόγω της ψευδαίσθησης που μας είχε καλλιεργήσει η συνεχής ευημερία και πρόοδος.
Στο πρώτο στάδιο της πανδημίας ο φόβος μας έκανε να προχωρήσουμε γρήγορα στη λήψη μέτρων. Έπρεπε να κλειστούμε σπίτι μας, να μην κυκλοφορούμε πολλές μέρες, να μην μπορούμε να ταξιδέψουμε και να δούμε τα παιδιά μας, τους συγγενείς μας, να μην έχουμε κοινωνικές εκδηλώσεις. Άρχισε ένας πόλεμος απέναντι σε έναν αόρατο εχθρό.
Στη συνέχεια, το καλοκαίρι ήρθε με ελπίδα. Μας έλεγαν ότι ο ήλιος δεν βοηθάει τον ιό. Σιγά σιγά ξεθαρρέψαμε, πήγαμε προσεκτικά διακοπές. Το ξεθάρρεμα όμως δεν ήταν για όλους το ίδιο. Η συσσωρευμένη καταπίεση και αγανάκτηση για τον εγκλεισμό εκδηλώθηκε διαφορετικά, ανάλογα με την ηλικία. Οι νέοι, πιστεύοντας ότι είναι και άτρωτοι, αντέδρασαν δυναμικά! Έκαναν πάρτι στις πλατείες, αντιδρώντας στα μέτρα.
Έτσι φτάσαμε στο δεύτερο κύμα πανδημίας και την έξαρση που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Η κατάσταση όμως είναι ακόμη πιο σοβαρή από το πρώτο κύμα γιατί τώρα δοκιμάζεται το σύστημα της Υγείας, δεδομένου ότι οι ΜΕΘ έχουν φτάσει στην πληρότητά τους και εξαντλούνται οι αντοχές του ιατρικού προσωπικού. Αν παρατηρήσει κανείς προσεκτικότερα, θα δει ότι από τους διασωληνωμένους οι μισοί τελικά φεύγουν και αυτό είναι ένα ποσοστό μεγαλύτερο από τις λοιπές ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό είναι ένα σημάδι που πρέπει να μας ανησυχήσει ιδιαίτερα.
Μια άλλη παρατήρηση που θα ήθελα να κάνω είναι ότι ο εγκλεισμός μας έφερε όλους αντιμέτωπους με τους εαυτούς μας. Άλλοι άντεξαν περισσότερο, άλλοι όχι. Πιστεύω ότι άντεξαν περισσότερο αυτοί οι άνθρωποι που εύκολα κάνουν παρέα με τον εαυτό τους και μπορούν να τον απασχολούν! Οι άνθρωποι που δεν θέλουν να είναι διαρκώς σε κίνηση. Αντίθετα, άντεξαν λιγότερο οι άνθρωποι για τους οποίους η φυγή για τη δουλειά και η ολοήμερη απασχόληση ήταν ένας τρόπος να μην αντιμετωπίζουν τα καθημερινά και τα οικογενειακά προβλήματα. Ο εγκλεισμός είχε σοβαρές επιπτώσεις στην οικογενειακή ζωή! Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι μέσα στην πανδημία οξύνθηκε το πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας.
Στον οικονομικό τομέα παρατηρούμε ότι μια παγκόσμια οικονομική ύφεση βρίσκεται σε εξέλιξη και οφείλεται αποκλειστικά στον κορονοϊό. Μεγάλο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού έχει βρεθεί ή βρίσκεται σε καραντίνα και η επιβίωση μικρομεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων θα κριθεί στις λεπτομέρειες και στην ορθή αντιμετώπιση των προκλήσεων που εγείρονται. Ωστόσο είναι αναγκαίο να επισημανθεί κάτι το οποίο γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο με την πάροδο του χρόνου.
Η κρίση του κορονοϊού έχει αναδιαμορφώσει τη διεθνή κοινωνία και τις καθημερινές μας συνήθειες. Οι επιδράσεις είναι αντίστοιχες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 2008 και του τρομοκρατικού χτυπήματος στις Ηνωμένες Πολιτείες τον Σεπτέμβριο του 2001. Ο τρόπος με τον οποίο ταξιδεύουμε, οι αγοραπωλησίες στον χώρο των ακινήτων, το επίπεδο της ασφάλειας, η εργασία από το σπίτι και η επιβολή αυστηρών μέτρων έχει αλλάξει ριζικά τη ζωή όπως την ξέρουμε.
Όμως ο ιός λειτούργησε παράλληλα ως επιταχυντής θετικών αντιδράσεων, ενεργοποιώντας τα αντανακλαστικά Πολιτείας και Κοινωνίας και οδήγησε σε μεταρρυθμίσεις που απαλλάσσουν την εργασία και τον δημόσιο χώρο από στερεότυπα και κατοχυρώνουν την οικογενειακή εστία ως ασφαλές καταφύγιο για όλα τα μέλη της.
Ιδιαίτερης σημασίας είναι και η επίδραση της πανδημίας στις εργασιακές σχέσεις. Πρόκειται για ένα νόμισμα με δύο όψεις. Η εργασία από το σπίτι αποδεικνύεται αποδοτική, όμως η απώλεια της επαφής είναι αρνητική, όπως επίσης και η απρόσωπη συνεργασία. Παράλληλα –και αυτό αφορά τους νέους ανθρώπους που φιλοδοξούν να επιτύχουν– είναι σαφές πως όταν κάποιος δεν αξιολογεί αυτοπροσώπως την εργασία που παράγεις από κοντά ενδεχομένως αυτό να λειτουργήσει επιβραδυντικά στην καριέρα σου. Άλλωστε, είναι στην ανθρώπινη φύση να επιλέγουμε να συνεργαστούμε με άτομα που έχουν διαπροσωπικές σχέσεις εμπιστοσύνης, που ομολογουμένως δύσκολα δημιουργούνται από απόσταση.
Παρατηρούμε λοιπόν ότι η πνευματική επιβάρυνση που έχει επιφέρει η πανδημία έχει επηρεάσει ποικιλοτρόπως το σύνολο των ηλικιακών ομάδων. Με τα σχολεία κλειστά τα παιδιά χάνουν την επαφή με τους συμμαθητές τους και τα μαθήματα και παράλληλα υποχρεούνται να εκτονώνουν την ενέργειά τους εγκλωβισμένα στο σπίτι. Οι φοιτητές και η νεολαία ίσως έχουν επιβαρυνθεί ακόμα πιο πολύ, με την απώλεια της κοινωνικοποίησης και της λεγόμενης «φοιτητικής ζωής» αλλά και με τη διεξαγωγή των πανεπιστημιακών μαθημάτων να γίνεται μέσω τηλεδιάσκεψης, η οποία συχνά δυσκολεύει την εκμάθηση.
Ένα σημείο στο οποίο θα ήθελα να σταθώ είναι η απαγόρευση και συνεπώς η έλλειψη οιασδήποτε σωματικής επαφής, που αλλάζει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο είχαμε μάθει να ζούμε ως τώρα, ακόμη και τις πιο στενές μας σχέσεις. Σκέφτομαι ιδιαίτερα τα νέα παιδιά, που χάνουν ένα μεγάλο διάστημα της εφηβείας τους χωρίς να μπορούν να έρθουν σε κοντινή επαφή. Διερωτώμαι, δηλαδή, μετά την πάροδο της πανδημίας, αν ο άνθρωπος θα ξαναμπορέσει να γίνει όπως ήταν προηγουμένως και πώς θα είναι η νέα κανονικότητα.
Η Ιστορία μας διδάσκει ότι μετά από την έλευση μιας πανδημίας ο νέος πολιτισμός και η νέα κοινωνία που αναδύθηκε είναι εντελώς διαφορετικές από τις προηγούμενες. Ομολογώ ότι μου είναι αδύνατο να φανταστώ όλες τις συνέπειες, διαβλέπω όμως μία μεγάλη αλλαγή στις ανθρώπινες σχέσεις, χωρίς να μπορώ να την προσδιορίσω ειδικότερα. Μια απομάκρυνση από τις ανθρώπινες επαφές και συνήθειες, στις οποίες δεν ξέρω πόσο γρήγορα θα μπορέσουμε να επιστρέψουμε.
Ωστόσο δεν πρέπει με τις σκέψεις και τους προβληματισμούς μας να σβήσουμε την ελπίδα και την αισιοδοξία για το νέο έτος που ανατέλλει σε λίγες ημέρες. Είμαι από τη φύση μου αισιόδοξος και ευελπιστώ. Και πιστεύω πως όσο πιο γόνιμα και υπεύθυνα προβληματιστούμε τώρα, τόσο πιο γρήγορα θα δούμε το χάσμα που άνοιξε η πανδημία να γεμίζει από τα άνθη της ελπίδας.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ