Γ. Μπράχος στο “Π”: Τα απόνερα της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ και η αναζήτηση γεωπολιτικής ατζέντας
Του
ΓΙΑΝΝΗ ΜΠΡΑΧΟΥ
Οικονομολόγου (Msc, PhD Econ) – πρώην Γενικού
Γραμματέα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων
υπουργείου Εξωτερικών
Η τρέχουσα κρίση με την Τουρκία έχει ιστορικό βάθος βέβαια, αλλά ταυτόχρονα έχει οικονομικό περιεχόμενο, με έμφαση στην εκμετάλλευση του υποθαλάσσιου ορυκτού πλούτου του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Οι προκλητικές κινήσεις της Τουρκίας γίνονται στο όνομα του αποκλεισμού της από τους ορυκτούς πόρους της περιοχής.
Η ΕΕ, εκφράζοντας τις απόψεις σημαντικών ευρωπαϊκών χωρών με γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα στην Τουρκία, προωθεί την ευρύτερη και χωρίς αποκλεισμούς συμφωνία με την Τουρκία στους τομείς εμπορίου, μετανάστευσης και στη γεωπολιτική συμμαχία των δύο πλευρών. Στόχος της ευρωπαϊκής πολιτικής είναι η πραγματιστική εμπλοκή της ΕΕ με την Άγκυρα και όχι η κλιμάκωση των κυρώσεων έναντι της Τουρκίας.
Η προσέγγιση αυτή εκφράστηκε σαφώς στα τελευταία Συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ. Σημειώνεται σχετικά ότι οι τυχόν κυρώσεις σε φυσικά πρόσωπα είναι μακρόχρονη διαδικασία και θα πάρει τουλάχιστον τρεις μήνες για να εφαρμοστούν, ενώ απαιτείται νέα ομοφωνία σε επίπεδο Συμβουλίου της ΕΕ.
Στην πραγματικότητα, η συζήτηση περί κυρώσεων στην Τουρκία μετατίθεται τον Μάρτιο του 2021, όπως είχε προαναγγελθεί από τη Γερμανία. Η κυβέρνηση, θέτοντας ως στόχο την επιβολή κυρώσεων προκειμένου να συνετισθεί η Τουρκία, οδηγήθηκε σε νέα διπλωματική ήττα. Στα Συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής περιλαμβάνεται το καρότο και απουσιάζει το μαστίγιο.
Η συνειδητοποίηση αυτής της πραγματικότητας πρέπει να προβληματίσει την κυβέρνηση, η οποία οφείλει να εξετάσει την αλλαγή της τακτικής της. Η κυβέρνηση ορθά επιμένει οι Ευρωπαίοι να παραμένουν δεσμευμένοι σε βασικές αρχές πολιτικής, δηλαδή, στον σεβασμό της κυριαρχίας της Ελλάδας και της Κύπρου ως επικράτειας της ΕΕ, και η ΕΕ να αναγνωρίζει τους κινδύνους των εντάσεων με την Άγκυρα.
Πρώτιστος πολιτικός στόχος της Ελλάδας παραμένει η αποτροπή της έντασης στην περιοχή, τα τετελεσμένα και η αποφυγή «επίλυσης» του Κυπριακού με υπέρβαση των αποφάσεων του ΟΗΕ, ενώ η κυβέρνηση πρέπει να επιδιώξει σταθερό σύστημα ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Σε αυτό το τοπίο, η Ελλάδα με ενεργητική εξωτερική πολιτική θα μπορούσε να προτείνει την άμεση επιβολή moratorium στην περαιτέρω αξιοποίηση των αποθεμάτων φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου.
Πρόταση συμβατή με την παράγραφο των Συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και τη δέσμευση της ΕΕ στη μείωση των εκπομπών αερίων κατά 55% το 2030, απόφαση που καθιστά τις όποιες νέες εξορύξεις οικονομικά ασύμφορες.
Η Ελλάδα, εφόσον προχωρήσει με προσεκτικά βήματα, συγχρονισμένα με τις βασικές αρχές της ΕΕ και τους στόχους της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, συμβάλλοντας με προτάσεις «ήπιας συνεργασίας» στη θετική ατζέντα της ΕΕ με την Τουρκία, όπως η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, το εμπόριο και η μετανάστευση, θα αποκτήσει διπλωματικό πλεονέκτημα. Στόχος είναι η Τουρκία να προχωρήσει στον άμεσο περιορισμό της δραστηριότητας ερευνών, των γεωτρήσεων και της ναυτικής παρουσίας της στην Ανατολική Μεσόγειο, για την αποκλιμάκωση της έντασης στην περιοχή.
Ο πρωθυπουργός σε δηλώσεις του επισήμανε ότι τα συμφωνηθέντα πρέπει να τηρούνται, αλλά σε άλλες παραγράφους όλων των Συμπερασμάτων Κορυφής της ΕΕ η κυβέρνηση συμφώνησε στη θετική ατζέντα και στην πολυμερή διάσκεψη της Ανατολικής Μεσογείου με απροσδιόριστη θεματική ενότητα. Οι κυρώσεις στις παραγράφους αυτές είναι η τελευταία λύση.
Η επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία εξετάζεται με την οπτική των συμφερόντων της ΕΕ. Για αρκετούς Ευρωπαίους η ένταση της Ελλάδας με την Τουρκία παραμένει διμερές πρόβλημα και όχι ευρωπαϊκό. Η συνέχιση της διφορούμενης στάσης της κυβέρνησης στο εξωτερικό και η άσκηση εξωτερικής πολιτικής με όρους εσωτερικής πολιτικής συγκυρίας έχει ως αποτέλεσμα διπλωματικές ήττες.
Οι απόψεις είναι αυστηρά προσωπικές.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ