Το αντιδυτικό μένος του Ερντογάν, πλεονέκτημα για την ελληνική εξωτερική πολιτική – Του Χρ. Θ. Μπότζιου

Η προεδρική αλλαγή στις ΗΠΑ και οι νέες γεωπολιτικές πραγματικότητες

Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ

O απερχόμενος Πρόεδρος των ΗΠΑ κ. Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται ότι αρχίζει επιτέλους να αντιλαμβάνεται ότι ο αμερικανικός λαός δεν ανανέωσε τη θητεία του στην ηγεσία της ισχυρότερης και πλουσιότερης χώρας του πλανήτη μας. Ήδη, σύμφωνα και με τις συνταγματικές διατάξεις, έδωσε το πράσινο φως και οι κρατικές υπηρεσίες παρέχουν τη δέουσα ενημέρωση στα πρόσωπα που ο νεοκλεγείς Πρόεδρος ανέθεσε τα σημαντι­κότερα χαρτοφυλάκια της διακυβέρνησης της Κοινοπολιτείας.

Τέλος καλό, όλα καλά, όπως λέει ο Σαίξπηρ, ή ποτέ δεν είναι αργά, κατά μία ιταλική λαϊκή ρήση. Όμως η θητεία του Τραμπ δεν θα είναι μια απλή παρένθεση στην πολιτική, αμερικανική και διεθνή, ιστορία. Επειδή επί των ημερών της Προεδρίας του σημειώθηκαν εξελίξεις και γεγονότα τα οποία πιθανότατα θα επηρεάσουν τις διεθνείς εξελίξεις και τους γεωπολιτικούς συσχετισμούς και στο μέλλον. Μετά την πτώση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού (1989) και τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης (1991), τη μέχρι τότε ιδεολογική αντιπαλότητα μεταξύ Ανατολής – Δύσης διαδέχεται ο οικονομικός ανταγωνισμός των χωρών της Δύσης, κυρίως των ΗΠΑ, με Ρωσία και Κίνα.

Σοβαρές μεταβολές σημειώνονται και στον ευαίσθητο γεωπολιτικό χώρο της Μέσης Ανατολής, που ενδιαφέρει ιδιαίτερα τη χώρα μας. Με την προσωπική εύνοια του αμερικανού Προέδρου και με ρωσική υποστήριξη, η Τουρκία αναδεικνύεται ή διεκδικεί ρόλο μεγάλης περιφερειακής δύναμης, αφού στο μεταξύ, με την ανοχή των δύο υπερδυνάμεων, έχει εισβάλει και καταλάβει μέρος της Συρίας.

Στη συνέχεια εμπλέκεται έμπρακτα στο Λιβυκό με την υπογραφή και διμερούς συμφωνίας οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών με τον Πρόεδρο της Λιβύης Σάρατζ, αγνοώντας τα ελληνικά θαλάσσια δικαιώματα νοτίως της Κρήτης και της Ρόδου. Πρόσφατα εμπλέκεται και στη διαμάχη μεταξύ Αρμενίας – Αζερ­μπαϊτζάν για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, παρέχοντας στρατιωτική βοήθεια και υποστήριξη στον αζέρο Πρόεδρο Αλίεφ.

Παραδόξως, ρόλο στην Τουρκία όσον αφορά την περιοχή του Νοτίου Καυκάσου και την τήρηση της παύσης των ε­χθροπραξιών αναγνώρισε με δηλώσεις του και ο ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν. Οι εξελίξεις θα δείξουν αν η εμπλοκή της Τουρκίας στον Νότιο Καύκασο δεν ήταν ένα σοβαρό σφάλμα της ρωσικής διπλωματίας και προσωπικά του Προέδρου Πούτιν.

Η επίδειξη ισχύος του καθεστώτος Ερντογάν εκδηλώθηκε σαφέστερα μετά την εκλογή του Ερντογάν ως Προέδρου της Δημοκρατίας με σαφώς ενισχυμένες εξουσίες. Ιδιαίτερη επιθετικότητα επέδειξε έναντι της Ελλάδας με παραβατικές συμπεριφορές, προκλήσεις στο αιγαιακό χώρο και απειλές. Πρόσχημα, η διεκδίκηση δικαιωμάτων στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, με εμφανή στόχο την αλλαγή του status quo, το οποίο έχει διαμορφωθεί από διεθνείς συνθήκες και το Δίκαιο της Θάλασσας.

Η Τουρκία επικαλείται συνεχώς το μεγάλο μήκος ακτών, αμφισβητώντας ότι τα διάσπαρτα ελληνικά νησιά έχουν δική τους υφαλοκρηπίδα, όπως ρητά προβλέπουν οι διατάξεις του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας. Καλεί την Ελλάδα σε διάλογο, αλλά σε πολιτική βάση και όχι επί τη βάσει του Διεθνούς Θετικού και Εθιμικού Δικαίου. Συγχρόνως δεν παύει να προβαίνει σε απειλές και εκβιαστικές ενέργειες, οι οποίες δεν αποκλείεται να καταλήξουν σε θερμό επεισόδιο.

Πρώην ανώτερο στέλεχος της Νομικής Υπηρεσίας του υπουργείου Εξωτερικών, με μεγάλη πείρα και βαθιά γνώση της ελληνοτουρκικής διαμάχης στο Αιγαίο, θητεία σε διεθνείς οργανισμούς και συμμετοχή σε μεγάλες διεθνείς συναντήσεις, σε πρόσφατο άρθρο, αφού αναλύει βασικές έννοιες του Δικαίου της Θάλασσας, με αναφορά σε περιπτώσεις άλλων χωρών που είχαν προσφύγει σε διεθνή δικαστήρια, επισημαίνει ότι οποιαδήποτε διεκδίκηση δικαιωμάτων στον θαλάσσιο χώρο έναντι άλλης χώρας ή χωρών δέον να ακολουθεί έναν κώδικα συμπεριφοράς που είτε προβλέπεται από το Διεθνές Δίκαιο είτε προκύπτει από τη νομολογία των διεθνών δικαστηρίων. Δηλαδή, να απέχει από μονομερείς ενέργειες και οπωσδήποτε να μην καταφεύγει σε άσκηση βίας και προκλήσεων.

Το αντίθετο ακριβώς πράττει η Τουρκία. Δύσκολο να κατανοηθούν τα τελευταία ξεσπάσματα του τούρκου Προέδρου κατά των δυτικών χωρών και της ΕΕ. Προφανώς θα αντελήφθη ότι οι αρχικοί εκβιασμοί δεν έχουν την ίδια πέραση με παλαιότερα, ούτε την ίδια ανταπόκριση από τα θεσμικά όργανα της Ένωσης, που δίσταζαν να λάβουν τα προσήκοντα μέτρα κατά της Τουρκίας για παραβατικές συμπεριφορές και απειλές κατά χωρών-μελών ή και της ΕΕ στο σύνολό της, όπως, π.χ., στο θέμα των προσφύγων. Φαίνεται ότι τα πράγματα αρχίζουν να αλλάζουν και οι συνεχείς απειλές του ίδιου του Ερντογάν ή ανώτερων αξιωματούχων του καθεστώτος του προβληματίζουν και έχουν κουράσει.

Κάθε μέρα που παρέρχεται πληθαίνουν οι φωνές για επιβολή κυρωτικών μέτρων στην Τουρκία, ενώ ορισμένα κράτη-μέλη ζητούν και ακύρωση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Ενδεικτική της αλλαγής στάσης έναντι του Ερντογάν και η απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου την περασμένη Πέμπτη, που παρά τον συμβουλευτικό της χαρακτήρα στέλνει ένα ηχηρό μήνυμα και δεν μπορεί εύκολα να αγνοηθεί από το προσεχές Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Το αντιδυτικό μένος του Ερ­ντογάν κατά των χωρών της ΕΕ και των θεσμικών της οργάνων, με βαριές εκφράσεις, κατηγορίες και παραλληλισμούς των μέτρων που λαμβάνουν κατά των μουσουλμάνων τζιχαντιστών τρομοκρατών με τους διωγμούς των ναζί κατά των Εβραίων, υπερέβη τα όρια, χωρίς όμως να προσκομίσει στον Ερ­ντογάν την προσδοκώμενη υποστήριξη από τον ισλαμικό κόσμο.

Το μένος κατά της ΕΕ βρήκε εφαρμογή και στην προ ημερών άρνηση του πλοιάρχου τουρκικού εμπορικού σκάφους να επιτρέψει νηοψία από το πλήρωμα γερμανικής φρεγάτας, που λειτουργούσε για λογαριασμό της ΕΕ, κατόπιν εγκρίσεως των Ηνωμένων Εθνών, στα πλαίσια της πρωτοβουλίας «Ειρήνη», και επέβλεπε την τήρηση του εμπάργκο όπλων στη Λιβύη.

Η μη επανεκλογή του Τραμπ, φίλου και θαυμαστή του Ερντογάν, μαζί με τα άλλα παραπάνω περιστατικά μάλλον έχουν κάνει –σύμφωνα με τούρκο διπλωμάτη σε συνομιλία με γερμανό δημοσιογράφο– τον τούρκο Πρόεδρο να χάσει τον ύπνο του…

Σε κάθε περίπτωση, η συμπεριφορά του καθεστώτος Ερντογάν έναντι της Ελλάδας και της ΕΕ παρέχει στην ελληνική διπλωματία κατάλληλα επιχειρήματα προκειμένου να καταδείξει τον ρόλο της μίας και της άλλης χώρας για την ειρήνη, τη σταθερότητα και τη συνεργασία μεταξύ των λαών της περιοχής. Όπως πολύ εύστοχα σχολίαζε πρόσφατα ο έλληνας υπουργός των Εξωτερικών κ. Νίκος Δένδιας, η Τουρκία δεν μπορεί πλέον να ξεγελάσει την Ευρώπη.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ

Φωτό: real.gr