Κρατική ενίσχυση Aegean – Ανάλυση του Ν. Στραβελάκη
Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
– «Μαγειρέματα» με χρήματα των φορολογουμένων
Την εβδομάδα που μας πέρασε, ενώ βρισκόμαστε σε καθεστώς πανδημίας και το σύστημα υγείας είναι στα πρόθυρα της κατάρρευσης, η κυβέρνηση έδωσε κρατική ενίσχυση στην αεροπορική εταιρεία Aegean ύψους 120 εκατ. ευρώ περίπου. Η ενίσχυση αυτή δεν έχει σε τίποτα να κάνει με την επιστρεπτέα προκαταβολή στις επιχειρήσεις, η οποία είναι δάνειο, ούτε με καμιά άλλη μορφή ενίσχυσης σε επιχειρήσεις. Είναι, όπως θα έλεγε ο λαός, ένας «μποναμάς» εν όψει εορτών.
Το τελευταίο προκαλεί οργή. Δεν είναι μόνο η κυβερνητική προτεραιότητα για την ενίσχυση της εν λόγω εταιρείας, την ώρα που οι γιατροί και οι νοσηλευτές του Εθνικού Συστήματος Υγείας έχουν φτάσει στα όρια των φυσικών τους δυνάμεων, είναι και το γεγονός ότι η συγκεκριμένη ιδιωτική εταιρεία προκρίθηκε ως διάδοχος της Ολυμπιακής, διότι η τελευταία έβαζε, υποτίθεται, το Δημόσιο μέσα. Μάλιστα ο σημερινός υπουργός που προχώρησε στη «χορηγία» προς την Aegean, o κ. Κωστής Χατζηδάκης, ωρυόταν ότι η παράδοση της Ολυμπιακής στην Aegean για 1 ευρώ ήταν συμφέρουσα για το Ελληνικό Δημόσιο, αφού έτσι γλίτωνε καθημερινές ζημίες. Βέβαια ο υπουργός είχε ξεχάσει να μας πει ότι η Ολυμπιακή επιδοτούσε έμμεσα με δεκάδες εκατομμύρια ευρώ εσωτερικές άγονες γραμμές.
Οι τελευταίες μπορεί να μην είχαν απόδοση με τη στενή οικονομική έννοια, όμως ήταν μια τεράστια παροχή για τους κατοίκους απομακρυσμένων και ακριτικών περιοχών, με πολλαπλές προεκτάσεις. Κοντολογίς, η Ολυμπιακή ήταν πάντα κερδοφόρα στον τομέα των διεθνών δρομολογίων, που ήταν εκτεθειμένος στον διεθνή ανταγωνισμό, και έμπαινε μέσα, όλως περιέργως, από το δίκτυο των εσωτερικών αερογραμμών, στο οποίο μάλιστα είχε το μονοπώλιο.
Η Aegean τα έκοψε αυτά με το μαχαίρι. Όμως ποτέ δεν κατάφερε να πραγματοποιήσει σημαντικά κέρδη. Ο λόγος, πέρα από την κρίση των διεθνών αερομεταφορών, ήταν ότι ο πραγματικός σκοπός της εταιρείας ήταν η υποστήριξη των τουριστικών δραστηριοτήτων των βασικών της μετόχων. Με δύο λόγια, οι μέτοχοι ήθελαν την εταιρεία για να βάλουν μέσα στα τουριστικά πακέτα που προσέφεραν στους διεθνείς πράκτορες τη φθηνή και βολική αερομεταφορά, κάνοντάς τα έτσι θελκτικότερα. Παράλληλα, με λεφτά από δανεισμό και το χρηματιστήριο έφτιαξαν μια εταιρεία «πολύ μεγάλη για να κλείσει», ή «εθνικό αερομεταφορέα», όπως την ονόμασε ο κ. Χατζηδάκης.
Έτσι, μόλις ξέσπασε η κρίση της Covid-19, η εταιρεία βρέθηκε όχι για έναν, αλλά για τέσσερις λόγους στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Είχε και το πρόβλημα της μείωσης ή παύσης των διεθνών δρομολογίων και το πρόβλημα της μείωσης των τουριστικών δρομολογίων και το πρόβλημα των ζημιών των μετόχων της στη βασική τους δραστηριότητα, τον τουρισμό. Σε αυτά προστέθηκε και το κόστος από τις παραγγελίες και παραλαβές νέων αεροπλάνων, στις οποίες προχώρησε η εταιρεία λίγο πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας.
Έτσι, οι ταγοί της επιχειρηματικότητας στράφηκαν στο αποτρόπαιο κράτος για ενίσχυση και η νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση της ΝΔ ανταποκρίθηκε αμέσως. Θα μου πείτε ότι και η γερμανική κυβέρνηση της κ. Μέρκελ το ίδιο έκανε με τη Lufthansa. Όμως αυτό δεν είναι σωστό. Η γερμανική κυβέρνηση πήρε μετοχές και τον έλεγχο της εταιρείας έναντι της ενίσχυσης που προσέφερε. Ο κ. Χατζηδάκης περιορίσθηκε να πει ότι πήρε δικαιώματα (warrants) έναντι μελλοντικής αύξησης κεφαλαίου.
Αυτό είναι και το εξοργιστικότερο. Πώς είναι δυνατόν, κύριε Χατζηδάκη, τα δικαιώματα μιας εταιρείας με συνολική χρηματιστηριακή αξία 280 εκατ. ευρώ να αξίζουν 120 εκατ. ευρώ; Είναι προφανές ότι κυβέρνηση και εταιρεία «μαγείρεψαν» τη μέθοδο αποτίμησης των δικαιωμάτων. Υποθέτω ότι αύξησαν την τιμή αποτίμησης, αυξάνοντας τον χρόνο εξάσκησης του δικαιώματος. Δηλαδή, τοποθετώντας τον χρόνο εξάσκησης στο απώτατο μέλλον, αποτίμησαν την εταιρεία κοντά στη μέση ιστορική τιμή της μετοχής.
Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι η μέση τιμή της μετοχής της Aegean είναι στα 9 ευρώ, ενώ η τρέχουσα τιμή στα 4 ευρώ. Όμως η αύξηση του χρόνου εξάσκησης μειώνει και τη συμμετοχή της τιμής εξάσκησης, αυξάνοντας έτσι την αξία του δικαιώματος. Ο λόγος είναι ότι η τιμή εξάσκησης συμμετέχει σε όρους παρούσης αξίας στην τιμή του δικαιώματος. Εικάζω λοιπόν ότι το αποτέλεσμα θα είναι τα δικαιώματα να έχουν μια τιμή εξάσκησης πολλαπλάσια της σημερινής χρηματιστηριακής τιμής που θα πραγματοποιηθεί –αν πραγματοποιηθεί– στο απώτατο μέλλον.
Το αποτέλεσμα είναι ότι τα συμβόλαια δικαιωμάτων που αγόρασε για 120 εκατ. ευρώ ο κ. Χατζηδάκης δεν αξίζουν δεκάρα τσακιστή και χρησιμεύουν απλά για να καλύψουν τον «μποναμά» στην Aegean. Όμως επειδή αυτά τα «μαγειρέματα» γίνονται με λεφτά των φορολογουμένων, η κυβέρνηση οφείλει να δημοσιοποιήσει άμεσα τους πλήρεις όρους της συμφωνίας και η δικαιοσύνη να έχει τον νου της.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ