Παρατηρήσεις ΓΣΕΒΕΕ επί του Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων

«Μέτρα ενίσχυσης των εργαζομένων και ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, κοινωνικοασφαλιστικές διατάξεις και διατάξεις για την ενίσχυση των ανέργων»

Τα περισσότερα άρθρα του Σ/Ν «Μέτρα ενίσχυσης των εργαζομένων και ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, κοινωνικοασφαλιστικές διατάξεις και διατάξεις για την ενίσχυση των ανέργων» είναι θετικά. Ωστόσο υπάρχουν κάποια άρθρα που λόγω της πρωτοφανούς δυσμενούς συγκυρίας προκαλούν προβληματισμό επισκιάζοντας συνολικά το νομοσχέδιο. 

Συγκεκριμένα:

Άρθρο 31 – Μείωση ασφαλιστικών εισφορών εργοδότη εργαζομένου

Με το άρθρο αυτό μειώνονται κατά 3 μονάδες οι ασφαλιστικές εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών για το έτος 2021. 

Θεωρούμε ότι στην παρούσα συγκυρία αυτή η μείωση θα δημιουργήσει μεγαλύτερα προβλήματα από αυτά που θεωρητικά θα επιλύσει. Προδιαγραφεί επίσης την υποβάθμιση και αποδόμηση του ΟΑΕΔ. 

Από την μια μεριά οι πόροι που μειώνονται σχετίζονται με την αναγκαία χρηματοδότηση μέτρων στο πλαίσιο της αντιμετώπισης των επιπτώσεων της υγειονομικής κρίσης στην αγορά εργασίας, και συγκεκριμένα στους πόρους για τα επιδόματα ανεργίας όπου η συνολική χρηματοδότηση θα μειωθεί κατά 43%. 

Από την άλλη μεριά μειώνονται οι συνολικοί πόροι για τις ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης (κατάρτιση, προγράμματα εγγυημένης απασχόλησης κλπ) κατά 65%, που είναι αναγκαίοι τόσο για την αντιμετώπιση των συνεπειών της υγειονομικής κρίσης με την χρηματοδότηση προγραμμάτων διατήρησης των θέσεων εργασίας, όσο και για την μετά Covid-19 περίοδο όπου θα χρειαστεί να υλοποιηθούν προγράμματα κατάρτισης και αναβάθμισης των δεξιοτήτων εργοδοτών και εργαζομένων, ιδιαίτερα για την κάλυψη του ψηφιακού χάσματος που δημιουργεί η επιτάχυνση λόγω της υγειονομικής κρίσης εισαγωγής νέων τεχνολογιών και ψηφιακών διαδικασιών σε μεγάλο μέρος της οικονομικής δραστηριότητας.

Από την στιγμή μάλιστα που το μέτρο αυτό είναι προσωρινού χαρακτήρα, θα ισχύσει δηλαδή μόνο για το 2021, θα ήταν προτιμότερο αυτό το 3% να καλυπτόταν οριζόντια μέσα από την χρηματοδότηση που παρέχει το πρόγραμμα SURE ή από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Άρθρο 32 – Ρύθμιση ασφαλιστικών εισφορών για τις οποίες έχει χορηγηθεί παράταση προθεσμιών καταβολής ή αναστολή είσπραξης 

Και

Άρθρο 33 – Επαvέvταξη πληγέvτωv από τηv παvδημία του κορωvοϊού σε καθεστώς ρύθμισης ασφαλιστικώv οφειλώv

Με το άρθρο 32 παρέχεται ρύθμιση έως 24 μηνιαίες δόσεις, με ελάχιστο ποσό μηνιαίας δόσης 50 ευρώ για τις οφειλές από ασφαλιστικές εισφορές εργοδοτών, αυτοαπασχολούμενων και ελευθέρων επαγγελματιών, η καταβολή των οποίων παρατάθηκε μέχρι την 30η Απριλίου 2021 στο πλαίσιο των μέτρων αντιμετώπισης των αρνητικών συνεπειών του COVID-19.

Με το άρθρο 33  δίνεται η δυνατότητα επανένταξης στο ίδιο καθεστώς ρύθμισης με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις σε οφειλέτες ασφαλιστικών οφειλών, που είχαν υπαχθεί σε καθεστώς ρυθμίσεων τμηματικής καταβολής αλλά απώλεσαν τη ρύθμιση κατά τη διάρκεια του χρονικού διαστήματος Ιουνίου 2020 έως και Οκτωβρίου 2020. Η επανένταξη των οφειλετών στη ρύθμιση συντελείται με την καταβολή της δόσης του μηνός Νοεμβρίου 2020, δηλαδή κατά την διάρκεια του νέου lock down.

Ως προς τα άρθρα αυτά κατ’ αρχάς σημειώνουμε ότι μέχρι σήμερα δεν έχει προβλεφθεί αναστολή καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών των ελευθέρων επαγγελματιών – αυτοαπασχολούμενων που πλήττονται από το νέο lockdown τουλάχιστον για τον μήνα Νοέμβριο. Θεωρούμε ότι άμεσα θα πρέπει να υπάρξει σχετική ρύθμιση. Εκτός από αυτό η δυνατότητα ρύθμισης που δίνεται για μετά τις 30/4/2021 θα πρέπει να διευρυνθεί στις τουλάχιστον 48 δόσεις. Αυτή την στιγμή η μεγάλη πλειοψηφία των επιχειρήσεων συσσωρεύει οφειλές για το μέλλον έχοντας εξαιρετικά μειωμένους ή ακόμα και μηδενικούς τζίρους. Δεν θα καταφέρουμε γρήγορη ανάκαμψη μετά το τέλος της πανδημίας εάν δεν βοηθήσουμε τις επιχειρήσεις να επιβιώσουν όχι μόνο τώρα αλλά και μετά με μέτρα που να επιτρέψουν στις επιχειρήσεις να λειτουργήσουν χωρίς να τις «πνίξουν» τα χρέη και οι υποχρεώσεις. Με τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι σήμερα υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για εκτεταμένα και μαζικά λουκέτα το αμέσως επόμενο διάστημα. 

Στο ίδιο πλαίσιο και όσον αφορά την αναβίωση των  ρυθμίσεων που απωλέσθησαν, προτείνουμε οι ρυθμισμένες αυτές υποχρεώσεις, από τις επιχειρήσεις που πλήττονται από την πανδημία, να παγώσουν μέχρι τις 30/4/2021 και να αναβιώσουν με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις με την καταβολή της δόσης του Μαΐου του 2021.

Πέραν αυτών ένα σημαντικό πρόβλημα που έχει προκύψει είναι από την εκκαθάριση των εισφορών του 2019 από τον ΕΦΚΑ, όπου έχουν κληθεί 800.349 ασφαλισμένοι με μέσο χρεωστικό υπόλοιπο 1.355,61 ευρώ, να το καταβάλλουν σε 5 μηνιαίες δόσεις αρχής γενομένης από την 30ή Νοεμβρίου 2020, δηλαδή εν μέσω του νέου lockdown. Είναι ανάγκη για τις επιχειρήσεις που έχουν πληγεί από την πανδημία αυτή η υποχρέωση να παγώσει και να μεταφερθεί για μετά τις 30/4/2021.

Γενικά θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η επιχείρηση που δυσκολεύεται ή είναι σε αδυναμία να καταβάλει τις τρέχουσες ασφαλιστικές εισφορές δεν μπορεί κατ’ επαγωγή να καταβάλει και τις ρυθμισμένες ή τις εκκαθαρισμένες εισφορές. 

Προς επίρρωση των προαναφερόμενων σημειώνουμε ότι στην τελευταία ερευνά του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ για το οικονομικό κλίμα στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις η οποία διεξήχθη τον Ιούλιο του 2020 – δηλαδή σε μια περίοδο που η κατάσταση στο μέτωπο της πανδημίας ήταν ελεγχόμενη και υπήρχε μια σχετική αισιοδοξία για την πορεία των πραγμάτων – οι εκτιμήσεις των επιχειρηματιών για το επόμενο διάστημα αναφορικά με τις υποχρεώσεις τους ήταν οι εξής:

• 1 στις 4 επιχειρήσεις δήλωνε ότι δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις δανειακές της υποχρεώσεις προς τις τράπεζες
• 1 στις 4 επιχειρήσεις δήλωνε ότι δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις ενοικίου
• 1 στις 5 επιχειρήσεις δήλωνε πως δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί:
• στις φορολογικές της υποχρεώσεις
• στις ασφαλιστικές της υποχρεώσεις (πρώην ΟΑΕΕ και ΙΚΑ)
• στις υποχρεώσεις προς προμηθευτές
• στις υποχρεώσεις για λογαριασμούς ενέργειας και λοιπούς λογαριασμούς

Άρθρο 66 – Εφάπαξ οικονομική ενίσχυση σε δικηγόρους, μηχανικούς και οικονομολόγους από τον Ειδικό Λογαριασμό Ανεργίας υπέρ των Αυτοτελώς και Ανεξαρτήτως Απασχολουμέvωv που έχει συσταθεί στον ΟΑΕΔ.

Είναι γνωστό ότι στις πρωτοφανείς συνθήκες που βιώνουμε η πλειοψηφία των μικρών, πολύ μικρών επιχειρήσεων και των αυτοαπασχολούμενων αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα επιβίωσης. Ως εκ τούτου οποιαδήποτε οικονομική ενίσχυση προς τις επιχειρήσεις που πλήττονται από την υγειονομική κρίση, η οποία δεν συσσωρεύει υποχρεώσεις για το μέλλον μπορεί να είναι καταλυτική για την διάσωση τους. 

Δεν κατανοούμε λοιπόν γιατί η συγκεκριμένη διάταξη δεν συμπεριλαμβάνει το σύνολο των ελευθέρων επαγγελματιών και αυτοτελώς απασχολούμενων, όταν μάλιστα δεν έχει προβλεφθεί κάποιου είδους έκτακτη οικονομική ενίσχυση κατ’ αντιστοιχία της αποζημίωσης ειδικού σκοπού για όλους τους άλλους ελευθέρους επαγγελματίες που πλήττονται από την υγειονομική κρίση και αποτελούν και την πλειοψηφία.  

Δεν είμαστε αντίθετοι στην διάθεση του ποσού που έχει συσσωρευτεί στον Ειδικό Λογαριασμό Ανεργίας για τους αυτοαπασχολουμένους. Άλλωστε ο λογαριασμός από τότε που θεσμοθετήθηκε, το 2011, λειτούργησε είτε ως «κουμπαράς» είτε για να χρηματοδοτήσει  δράσεις άσχετες με το σκοπό του. Και τούτο διότι οι προϋποθέσεις που έχουν καθοριστεί για την χορήγηση επιδομάτων ανεργίας προς ελευθέρους επαγγελματίες – αυτοαπασχολούμενους είναι τόσο περιοριστικές που ελάχιστα (μερικές δεκάδες) επιδόματα ανεργίας έχουν καταβληθεί. 

Δημιουργούνται, λοιπόν, εύλογα ερωτηματικά για τους λόγους που οδηγούν στην πρόβλεψη για οικονομική ενίσχυση μόνο ενός μέρους των ασφαλισμένων που συνεισφέρουν προς τον ειδικό λογαριασμό, όταν γνωρίζουμε πως δεν είναι μόνο αυτό το κομμάτι των ασφαλισμένων που πλήττεται από τις επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης. 

Στο πλαίσιο αυτό θεωρούμε ότι θα πρέπει να επανεξετάσετε την συγκεκριμένη διάταξη και να συμπεριλάβετε το σύνολο των ελευθέρων επαγγελματιών και αυτοτελώς απασχολούμενων που πλήττονται από τις δυσμενείς συνέπειες της πανδημίας.  Εάν για οποιοδήποτε λόγο αυτό δεν είναι εφικτό τότε θα πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη οικονομικής ενίσχυσης και για τους υπόλοιπους ελεύθερους επαγγελματίες – αυτοαπασχολούμενους από άλλη πηγή χρηματοδότησης ώστε να καλυφθούν όλες οι κατηγορίες των πληττόμενων επιχειρήσεων. Σε κάθε περίπτωση η όποια οικονομική ενίσχυση προβλεφθεί δεν θα πρέπει να υπολείπεται του ποσού της μηνιαίας αποζημίωσης ειδικού σκοπού, ενώ οι όροι και οι προϋποθέσεις που θα τεθούν θα πρέπει σε γενικές γραμμές να είναι ανάλογοι με εκείνους που καθορίστηκαν για την χορήγηση των προηγούμενων οικονομικών ενισχύσεων προς τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αυτοτελώς απασχολούμενους.

Άρθρο 48 – Θητεία Διοικητικού Συμβουλίου Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e­ ΕΦΚΑ)

Το συγκεκριμένο άρθρο αποτελεί νομοτεχνική βελτίωση. Εκείνο που θέλουμε να επισημάνουμε και αποτελεί πάγια θέση της ΓΣΕΒΕΕ είναι η αποκατάσταση της αυτοτελούς εκπροσώπησης της ΓΣΕΒΕΕ στο Διοικητικό Συμβούλιο του e-ΕΦΚΑ. Μετά την ενοποίηση των ταμείων ΟΑΕΕ και ΙΚΑ στον ΕΦΚΑ δεν  έχει ληφθεί πρόνοια ως προς την εκπροσώπηση των κοινωνικών εταίρων στη διοίκηση του οργανισμού, καθώς τόσο οι φορείς των εργοδοτών όσο και των εργαζομένων υποεκπροσωπούνται ή ετερεκπροσωπούνται από φορείς με χαμηλότερο βαθμό κοινωνικής αντιπροσώπευσης. Με άλλα λόγια οι μεγαλύτεροι χρηματοδότες του συστήματος (οι αυτοαπασχολούμενοι, οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι), και παράλληλα οι δικαιούχοι δεν έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν στα όργανα διοίκησης και στην διαδικασία λήψης αποφάσεων και ελέγχου του ΕΦΚΑ. Αυτό φαίνεται σε ένα βαθμό και με την αδυναμία του οργανισμού να καταρτίσει ισολογισμό τα τελευταία χρόνια, και για του λόγους το αληθές το ζήτημα των ισολογισμών του ΕΦΚΑ επαναρυθμίζεται με το άρθρο 50 του παρόντος νομοσχεδίου.

Άρθρο 56- Δημοσίευση Εκθέσεων «ΗΛΙΟΣ» – «ΕΡΓΑΝΗ» – «ΑΤΛΑΣ» – Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών

Το γεγονός ότι ορίζεται συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την δημοσίευση των εκθέσεων των προαναφερόμενων πληροφοριακών συστημάτων είναι θετικό. Ωστόσο εκείνο το οποίο δεν ρυθμίζεται και αποτελεί ένα μόνιμο αίτημα, είναι η δυνατότητα πλήρους πρόσβασης των εθνικών κοινωνικών εταιρών των ινστιτούτων τους αλλά και άλλων ερευνητικών φορέων στα δεδομένα και τις πληροφορίες που είναι καταχωρημένα στους παραπάνω φορείς.           Ο περιορισμός αυτός που μέχρι σήμερα ισχύει θα πρέπει να αρθεί. Αποτελεί ζήτημα διαφάνειας, ενίσχυσης των δημοκρατικών μας Θεσμών και αναγκαιότητα για την καλύτερη τεκμηρίωση των προτάσεων πολιτικής που καταθέτουμε. 

Τέλος για τα άρθρα 1-4 που έχουν αξιολογηθεί ως θετικά από την ΓΣΕΒΕΕ καταθέτουμε τα παρακάτω βελτιωτικές προτάσεις. 

Άρθρα 1 – 3 

Τα συγκεκριμένα άρθρα αφορούν στην αναμόρφωση του κανονιστικού πλαισίου αδειοδότησης και λειτουργίας των Κέντρων Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών (ΚΔΑΠ) και Κέντρων Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών και Ατόμων με Αναπηρία (ΚΔΑΠΑΜΕΑ), που αποτελούν δομές κοινωνικής πρόνοιας για τη δημιουργική απασχόληση των παιδιών (5 – 12 ετών), ιδρυόμενα, τόσο από τους Δήμους όσο και από ιδιωτική πρωτοβουλία. Οι συγκεκριμένες δομές δεν εντάσσονται στην υποχρεωτική εκπαίδευση, ενώ επιδοτούνται και με voucher μέσω ΕΣΠΑ. 

Σχολιασμός επί των άρθρων 1 – 3 

Τα παρόν Νομοσχέδιο, αναγνωρίζοντας τη σημασία της λειτουργίας των δομών αυτών, κινείται γενικά προς τη σωστή κατεύθυνση, θέτοντας τις βάσεις για τη δημιουργία ενός συστήματος που θα αποσαφηνίσει και το κυριότερο θα καταστήσει ενιαίες τις διαδικασίες αδειοδότησης και λειτουργίας των εν λόγω δομών (λαμβάνοντας υπ’όψιν ότι η υπουργική απόφαση 14951/9.10.2001, με την οποία οι δομές αυτές θεσμοθετήθηκαν, αλλά και οι μετέπειτα  τροποποιήσεις αυτής, είχαν ασάφειες και επέτρεπαν τον διαφορετικό τρόπο αδειοδότησής τους, έως και σε επίπεδο Περιφερειακών Ενοτήτων). 

Ορισμένες επισημάνσεις που θα συνέβαλαν στη βελτιστοποίηση της ήδη θετικής αυτής κατεύθυνσης και την περαιτέρω αποσαφήνιση αποτελούν οι κάτωθι:

1.Στην παράγραφο 5, του Άρθρου 1, αναφέρεται: «Για τον έλεγχο της εύρυθμης λειτουργίας των ΚΔΑΠ και την αξιολόγησή τους ως θεσμού Κοινωνικής Πρόνοιας, δημιουργείται ηλεκτρονική εφαρμογή του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, την οποία υλοποιεί και διαχειρίζεται η εταιρεία «Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης Α.Ε.» (Η.ΔΙ.Κ.Α. Α.Ε.). Στην εφαρμογή αυτή κάθε αδειοδοτημένος φορέας υποχρεούται, κατ’ ελάχιστο, να δηλώνει σε πραγματικό χρόνο την άφιξη κάθε παιδιού στη δομή και την αποχώρησή του από αυτή, καθώς και το εβδομαδιαίο πρόγραμμα λειτουργίας της…». Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να δοθεί σημασία στη δημιουργία μιας ηλεκτρονικής εφαρμογής/πλατφόρμας ιδιαίτερα φιλικής προς τους χρήστες/εύχρηστης, ώστε να ελαχιστοποιηθούν ο χρόνος και οι διαδικασίες χειρισμού της και να μην υπάρξει αναίτια επιβάρυνση του ουσιαστικού εκπαιδευτικού έργου με γραφειοκρατικές και διαχειριστικές διαδικασίες. Επιπλέον, θα μπορούσε να επανεξεταστεί το ζήτημα της δήλωσης σε πραγματικό χρόνο της αποχώρησης και άφιξης των παιδιών. Η διαδικασία της υποδοχής και του αποχαιρετισμού/αποχώρησης των παιδιών – και ιδιαίτερα των μικρότερων ηλικιών – χαρακτηρίζεται από αυξημένη συναισθηματική φόρτιση απαιτώντας, συνακόλουθα, αυξημένη δοτικότητα αλλά και προσοχή εκ μέρους του εκπαιδευτικού προσωπικού. Επομένως, η προσθήκη ενός επιπλέον διαδικαστικού τύπου καθήκοντος τη στιγμή εκείνη ενδέχεται να αποπροσανατολίσει εκπαιδευτικούς και παιδιά, προσθέτοντας, πιθανώς, άγχος και στις δύο πλευρές και αφαιρώντας χρόνο και εν τέλει ουσιαστικό νόημα από τη διαδικασία υποδοχής και αποχαιρετισμού των παιδιών, καθιστώντας την πιο φορμαλιστική. Προτείνεται, επομένως, να δίδεται η ευελιξία δήλωσης της προσέλευσης και αποχώρησης των ωφελουμένων παιδιών σε μεταγενέστερο χρόνο, το διάστημα του οποίου, ωστόσο, θα οριστεί με σαφήνεια. 

2.Λαμβάνοντας υπ’όψιν τις αυξημένες ανάγκες εξισορρόπησης οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής και την ιδιαιτερότητα των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών της περιόδου, προτείνεται, επιπλέον: α) Η εξέταση της διεύρυνσης των κριτηρίων (οικονομικών και κοινωνικών) επιλογής και εγγραφής παιδιών στις συγκεκριμένες δομές. β) Στο ίδιο πλαίσιο και δεδομένου ότι δεν ορίζεται ελάχιστος χρόνος καθημερινής λειτουργίας των Κ.Δ.Α.Π. (αν και υπάρχουν δεσμεύσεις για συγκεκριμένο αριθμό βαρδιών, με μέγιστο αριθμό 3 βάρδιες ημερησίως, ενώ η λειτουργία τους ορίζεται επίσης ότι δεν θα πρέπει να συμπίπτει με το σχολικό ωράριο), θα ήταν θεμιτό να ληφθούν υπ’όψιν στον καθορισμό ωραρίων των βαρδιών και να υπάρχουν οι κατάλληλες προβλέψεις και για επαγγελματικές ομάδες, όπως οι αυτοαπασχολούμενοι γονείς και όσοι δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά, που αντιμετωπίζουν αυξημένες δυσκολίες εξισορρόπησης οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, λόγω ωραρίων εργασίας. γ) Τέλος, προτείνεται να εξεταστεί η διεύρυνση του ανώτατου ηλικιακού ορίου ωφελουμένων παιδιών από τις συγκεκριμένες δομές και άνω του 12ου ηλικιακού έτους, προς την κατεύθυνση υποστήριξης μιας ιδιαίτερα κομβικής πληθυσμιακής ομάδας παιδιών, όπως είναι οι έφηβοι/έφηβες, με ανάλογη προσαρμογή του περιεχομένου του προσφερόμενου εκπαιδευτικού προγράμματος/εκπαιδευτικών ενοτήτων, που να απευθύνονται και σε ζητήματα που απασχολούν τη συγκεκριμένη ηλιακή ομάδα και τις οικογένειές τους. Μέσω της προσφοράς των συγκεκριμένων υπηρεσιών θα παρέχεται συνακόλουθα  κοινωνική αλλά και οικονομική υποστήριξη στις οικογένειες των εφήβων να αντεπεξέλθουν στις αυξημένες ανάγκες που παρουσιάζουν τα παιδιά της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας.

3.Ιδιαίτερα σημαντικός κρίνεται και ο προσδιορισμός, με σαφή τρόπο, πηγών χρηματοδότησης για την εξασφάλιση των απαιτούμενων πόρων, προκειμένου να συνεχιστεί απρόσκοπτα η λειτουργία των εν λόγω δομών και μετά το πέρας παροχής ευρωπαϊκών κονδυλίων στο πλαίσιο  συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων.

Άρθρο 4: «Άστεγοι» ως ωφελούμενη μονάδα του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος

Το παρόν άρθρο ορίζει τις ωφελούμενες ομάδες που δικαιούνται εισοδηματική ενίσχυση, στο πλαίσιο του Προγράμματος του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης, καθώς και τα κριτήρια παροχής της. Πιο συγκεκριμένα, στην παράγραφο (γ) δίδεται ο ορισμός της αστεγίας και αναφέρεται:   «Άστεγοι: τα άτομα που διαβιούν στον δρόμο ή σε ακατάλληλα καταλύματα, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν καταγραφεί από τις κοινωνικές υπηρεσίες των Δήμων ή των Κέντρων Κοινότητας ή κάνουν χρήση υπνωτηρίων, ξενώνων μεταβατικής φιλοξενίας και ξενώνων γυναικών θυμάτων βίας που λειτουργούν στους Δήμους, δύναται να είναι δικαιούχοι του προγράμματος».

Το άρθρο κινείται προς την σωστή κατεύθυνση, διευρύνοντας την έννοια της αστεγίας και περιλαμβάνοντας πλέον ρητά στον ορισμό των αστέγων και τα άτομα που φιλοξενούνται σε Ξενώνες Μεταβατικής Φιλοξενίας και Ξενώνες γυναικών θυμάτων βίας. Η βελτιστοποίηση έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι στον προηγούμενο σχετικό Νόμο 4389/2016, Άρθρο 235, παράγραφος (γ) η αστεγία οριζόταν μόνο με βάση την έλλειψη ή ακαταλληλότητα του καταλύματος, ενώ η έννοια της προσωρινότητας δεν λαμβανόταν υπ’όψιν («γ. Άστεγοι: τα άτομα που διαβιούν στο δρόμο ή σε ακατάλληλα καταλύματα, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν καταγραφεί από τις κοινωνικές υπηρεσίες των Δήμων ή των Κέντρων Κοινότητας ή κάνουν χρήση Υπνωτηρίων που λειτουργούν στους Δήμους, δύναται να είναι δικαιούχοι του προγράμματος»). 

Δύο σημεία που προτείνεται να εξεταστούν στο προτεινόμενο Ν/Σ είναι: α) Η περεταίρω διεύρυνση, λόγω της οξυμένης κοινωνικοοικονομικής κατάστασης, των ωφελουμένων ατόμων και σε άτομα που διαβιούν σε υπνωτήρια, ξενώνες μεταβατικής φιλοξενίας και ξενώνες γυναικών θυμάτων βίας που λειτουργούν στο πλαίσιο τόσο Δήμων όσο και άλλων φορέων. β) Επίσης, θα πρέπει να εξεταστεί το κριτήριο της προϋπόθεσης καταγραφής από τις κοινωνικές υπηρεσίες, δεδομένης της αυξημένης δυσχέρειας πρόσβασης της συγκεκριμένης πληθυσμιακής ομάδας σε υπηρεσίες (για λόγους σωματικής ή και ψυχικής υγείας, γλωσσικών περιορισμών, έλλειψης διοικητικών εγγράφων κ.ά.). Προτείνεται, επομένως, η εξέταση δημιουργίας ενός πλαισίου – υποστηρικτικού μηχανισμού αμφίπλευρης διευκόλυνσης πρόσβασης των ατόμων στις αρμόδιες υπηρεσίες, αλλά και υποστήριξης και ενίσχυσης της δυνατότητας και ικανότητας προσέγγισης και από την πλευρά των υπηρεσιών προς τους δυνάμει ωφελούμενους πληθυσμούς.