Ποιος θα υπερασπιστεί τους υπερασπιστές;
Του
ΑΝΤΩΝΗ Π. ΑΡΓΥΡΟΥ
Δικηγόρου ΑΠ, Αν. Νομικού
Συμβούλου Πανεπιστημίου Αθηνών
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος σε μια συνέντευξη που παραχώρησε το 1919 έλεγε: «Κατ’ επανάληψιν διηρωτήθην εάν θα έπρεπε να είμαι δικηγόρος κατ’ επάγγελμα και επαναστάτης κατά διαλείμματα ή και αντιστρόφως. Αφ’ ης όμως οι συμπολίται μου συνάντησαν αντίστασιν εις τας προσπάθειας των διά την ένωσιν της Κρήτης με την μητέρα Ελλάδα, φυσικά έγινα πλέον επαναστάτης κατ’ επάγγελμα».
Έχω την εντύπωση πως ο εθνάρχης έδωσε το παράδειγμα του ιδανικού δικηγόρου και κατά τον εισαγγελέα του ΑΠ, Ευ. Κρουσταλλάκη: «Ο ιδανικός δικηγόρος και κατά προέκταση ο άξιος της αποστολής του δικηγορικός σύλλογος από επαναστάτες κατά διαλείμματα, που από την αποστολή τους είναι, οφείλουν να μετατρέπονται σε επαναστάτες κατ’ επάγγελμα, κάθε φορά που διαπιστώνουν τη φαλκίδευση των αρχών του κράτους δικαίου ή την παραβίαση των ατομικών ελευθεριών και των κοινωνικών δικαιωμάτων των πολιτών, κάθε φορά που βλέπουν την απονομή της Δικαιοσύνης να χωλαίνει και την εφαρμογή των κανόνων του ουσιαστικού δικαίου να μην ανταποκρίνεται στις κοινωνικές ανάγκες».
Από το 1864, με την πρώτη κατοχύρωση του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι στο Σύνταγμα, και το 1865 ιδρύθηκε ο πρώτος δικηγορικός σύλλογος ως σωματείο, ως την ψήφιση του νόμου «Περί δικηγορικών συλλόγων» το 1908. Ο ΔΣΑ, με συνεχείς παραστάσεις και επαφές με την πολιτική και δικαστική εξουσία, εργάστηκε στην κατεύθυνση της βελτίωσης των συνθηκών εργασίας των δικηγόρων, πιέζοντας ιδιαίτερα για τα εργασιακά δικαιώματά τους, όπως, λ.χ., την καθιέρωση ωραρίου λειτουργίας των δικαστηρίων.
Στο πλαίσιο αυτό διατύπωσε εξαρχής προτάσεις για την ταχύτερη και καλύτερη απονομή της Δικαιοσύνης σε συνεργασία με τους υπόλοιπους δικηγορικούς συλλόγους της χώρας. Στις δεκαετίες του 1950 και του 1960 και από το 1974 μέχρι σήμερα ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών έχει τοποθετηθεί σε μείζονα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα, ερχόμενος σε αντιπαράθεση και με την εκτελεστική εξουσία. Σημειώνουμε ενδεικτικά το ζήτημα των εκτοπίσεων αλλά και των δικών περί κατασκοπείας, της ετεροδικίας του προσωπικού των αμερικάνικων βάσεων στην Ελλάδα, των δικαιωμάτων των πολιτικών κρατουμένων. Παράλληλα, ο Σύλλογος επενέβη σε μια σειρά από δίκες, όπως στη δίκη των αεροπόρων το 1953, ζητώντας τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των κατηγορουμένων και των δικηγόρων τους.
Στα πρακτικά του ΔΣΑ αποτυπώνεται η ενεργή παρουσία του Συλλόγου στα μεγάλα εθνικά θέματα, με κυρίαρχο το Κυπριακό.
Ο Σύλλογος πρωτοστάτησε στη διεθνοποίηση του θέματος μέσα από τη συζήτησή του σε διεθνή νομικά συνέδρια και ενώσεις αλλά και με την ενεργητική συμμετοχή των μελών του σε συλλαλητήρια και δυναμικές εκδηλώσεις που συντάραξαν την Αθήνα ιδιαίτερα τη δεκαετία του 1950 και την περίοδο μετά τη Μεταπολίτευση…
Πέρα από τη δημόσια παρουσία του, ο ΔΣΑ συμμετείχε ενεργά στην προαγωγή του νομικού πολιτισμού της χώρας και στην επιστημονική θωράκιση των μελών του.
Το 1953 αποφασίστηκε η έκδοση των δύο περιοδικών οργάνων του, του «Νομικού Βήματος» και του «Κώδικα Νομικού Βήματος», τα οποία από τότε σταθερά και αδιάλειπτα ενημερώνουν τα μέλη του δικηγορικού σώματος. Παράλληλα, την περίοδο αυτή εμπλουτίστηκε και οργανώθηκε περαιτέρω η Βιβλιοθήκη του Συλλόγου. Δικηγόρος υπήρξε ο και εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος. Μέλη του ΔΣΑ υπήρξαν, μεταξύ πολλών επιφανών δικηγόρων, πρωταγωνιστές της ελληνικής ιστορίας, όπως ο Παναγής Τσαλδάρης, ο Κωνσταντίνος Δεμερτζής, ο Ανδρέας Μιχαλακόπουλος, ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, ο Αλέξανδρος Σβώλος, ο Ηλίας Ηλιού, ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, ο Γεώργιος Ράλλης, ο Ξενοφών Ζολώτας, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο Κώστας Σημίτης, ο Κάρολος Παπούλιας, η Άννα Ψαρούδα – Μπενάκη, ο Κώστας Στεφανάκης, ο Κωνσταντίνος και ο Μιχάλης Παπακωσταντίνου και τόσοι άλλοι. Ας μη λησμονούμε ότι ο Λάκης Σάντας, που κατέβασε μαζί με τον Μανώλη Γλέζο τη χιτλερική σημαία από την Ακρόπολη τον Μάη του 1941, ήταν φοιτητής της Νομικής. Δικηγόροι που έδωσαν τη ζωή τους και εκτελέσθηκαν από τους Γερμανούς ήταν οι Ιωάννης Χαρ. Κατεβάτης (7/1/1943), Αλέξανδρος Mιχ. Καΐρης (2/11/1943), Ανδρέας Δ. Καλύβας (2/9/1944), Αλέξανδρος Ν. Ιωαννίδης (8/9/1944) και Κωνσταντίνος Χρ. Σύρρος (30/3/1944). Οι δικηγόροι Βαγγέλης Μαχαίρας και Ευάγγελος Γιαννόπουλος (πρόεδροι του ΔΣΑ) έλαβαν μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Ακόμη, πολλοί δικηγόροι πήραν μέρος στον αντιδικτατορικό αγώνα και φυλακίσθηκαν και εξορίσθηκαν, όπως ο Φοίβος Ιωαννίδης, ο Νίκος Κωνσταντόπουλος, ο Βαγγέλης Κουρής και τόσοι άλλοι γνωστοί και άγνωστοι. Ο Νικηφόρος Μανδηλαράς (19 Φεβρουαρίου 1928 – 18 Μαΐου 1967) ήταν ένας μαχητής δικηγόρος. Ήταν περισσότερο γνωστός ως δικηγόρος υπερασπίσεως στη δίκη για την υπόθεση «Ασπίδα» και δολοφονήθηκε υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, καθώς προσπαθούσε να διαφύγει από την Ελλάδα, όπου κινδύνευε να συλληφθεί από το καθεστώς της δικτατορίας.
Για μία ακόμα φορά, ο ΔΣΑ βρέθηκε πρωτοπόρος στην υπεράσπιση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως το έπραξε στο πρόσφατο παρελθόν σε σημαντικές υποθέσεις με δημόσιο ενδιαφέρον και συνεχίζει μέχρι σήμερα, υποστηρίζοντας και πειθαρχώντας στις ευγενικές και μαχητικές παραδόσεις του δικηγορικού σώματος. Άλλωστε, η ιστορία του τόπου αυτού βρίθει από περιπτώσεις που το δικηγορικό σώμα βρέθηκε στην πρωτοπορία των κοινωνικών και εθνικών αγώνων και πλήρωσε ακριβά και με αίμα το τίμημα. Η νέα εποχή που εξελίσσεται μας έχει οδηγήσει στο να αμφισβητούμε αξίες και ιδέες που επί χρόνια θεωρούσαμε δεδομένες.
Λίγες μόλις ημέρες μετά τον θάνατο της Εμπρού Τιμτίκ, της δικηγόρου που έκανε 238 ημέρες απεργία πείνας, μετά την καταδίκη της για «ένταξη σε τρομοκρατική οργάνωση», επειδή υπερασπιζόταν πολιτικά διωκόμενα πρόσωπα και εργαζόμενους που είχαν διαφορές με τους εργοδότες τους, ο τούρκος Πρόεδρος δήλωσε ότι «ένας δικηγόρος ο οποίος υπερασπίζεται τρομοκράτες δεν πρέπει να είναι τρομοκράτης».
Είναι άδικο ένας κόσμος που μάχεται σκληρά για την επιβίωσή του και υπερασπίζεται τη δικαιοσύνη και τους λειτουργούς της και την κοινωνία με συγκεκριμένες πράξεις και συμπεριφορές να αδικείται τόσο κατάφωρα σε μια εποχή που μάλλον επιβάλλεται κοινωνική συσπείρωση και αδελφοσύνη μεταξύ των λειτουργών της Δικαιοσύνης.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ