Ερντογάν και διεθνές περιβάλλον – Του Π. Αδαμίδη
Του
ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ ΑΔΑΜΙΔΗ
Δικηγόρου, LL.M (Harvard’ 95), ΔΝ, αν. Καθηγητή
Κοινοτικού Δικαίου, Προμηθειών και Διεθνών Σχέσεων
στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων
Σταθερή παράμετρος των διεθνών σχέσεων είναι η δυναμική της εξέλιξής τους. Από τη μια είναι ο ανθρώπινος παράγοντας, καθώς κανείς δεν είναι ευχαριστημένος από ό,τι έχει ή ενεργεί προληπτικά για να διαφυλάξει τα κεκτημένα, και από την άλλη, ανεξάρτητα από τα αποθέματα καλής θέλησης και διάθεσης για συμμόρφωση με τα όσα ισχύουν, πάντα υπάρχουν οι εξωγενείς παράγοντες και οι ενέργειες τρίτων, που σε υποχρεώνουν εκόντα άκοντα να συμμετάσχεις. Ή αντίστοιχα να αξιοποιήσεις τις συνέπειες και να κεφαλαιοποιήσεις πάνω σε αυτές.
Τρανταχτό παράδειγμα της σύγχρονης ιστορίας μας, σε σχέση ιδίως με την Τουρκία, είναι η Ναυμαχία του Ναυαρίνου. Τότε που οι στόλοι των τριών Μεγάλων Δυνάμεων, Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας, το 1827, συνέτριψαν τον Τουρκοαιγυπτικό Στόλο. Και επέβαλαν στον Σουλτάνο τη δημιουργία του ελληνικού κράτους. Σε μια χρονική συγκυρία που η Επανάσταση ψυχορραγούσε και οι τελευταίες εστίες της στην Πελοπόννησο δοκιμάζονταν από την καταστροφική μανία του Ιμπραήμ.
Σήμερα, στον απόηχο των γεγονότων των τελευταίων ημερών, βλέπουμε τον Πρόεδρο της Τουρκίας να ξεπερνά τον εαυτό του σε οίηση και προσβλητική πλέον φρασεολογία για προσωπικότητες και έθνη. Ενισχυμένος από την πολιτική κατευνασμού που η Δύση φαίνεται να ακολουθεί έναντί του και εμποτισμένος από την πίστη του ότι δεν υπάρχουν όρια στις επιδιώξεις του και την «ιστορική αποστολή του», έφτασε στο σημείο αρχικά να χαρακτηρίσει πνευματικά άρρωστο τον γάλλο Πρόεδρο και στη συνέχεια να καταφερθεί λάβρος ενάντια σε μια δήθεν ισλαμοφοβία και να καλέσει σε μποϊκοτάζ των γαλλικών προϊόντων.
Αλλεπάλληλα λάθη, που ενεργούν σωρευτικά στο αρνητικό προηγούμενό του και σε μια σχέση ανοχής, που δεν μπορεί να είναι χωρίς όρια. Το να επιδιώκει να τσαλακώσει το προφίλ ενός ευρωπαίου ηγέτη, με ύβρεις, πέρα από δεοντολογικά απαράδεκτο και διμερώς επιζήμιο, δεν είναι ενδεχομένως από μόνο του ικανό να κλονίσει τον ρόλο που έχει αναγνωριστεί στην Τουρκία.
Το να προσπαθεί όμως να σπεκουλάρει σε μια δήθεν αρνητική αντιμετώπιση του μουσουλμανικού κόσμου και να ηγηθεί ως ο προστάτης των απανταχού μουσουλμάνων μπορεί να είναι ολέθριο. Όχι γιατί δεν το επιχείρησε ξανά στο παρελθόν, ειδικά στην περίπτωση της Χαμάς, του Ισραήλ και του «Μαβί Μαρμαρά» ή επ’ αφορμή της λεγομένης «Αραβικής Άνοιξης», χωρίς βέβαια επιτυχία. Απλά τώρα το κάνει ενώ η Χριστιανοσύνη, ο δυτικός κόσμος και κάθε σώφρων άνθρωπος, ανεξαρτήτως φυλής, φύλου, χρώματος και θρησκείας, παρακολουθεί με φρίκη αποκεφαλισμούς πολιτών στη Γαλλία, στο όνομα μιας διεστραμμένης και εγκληματικής αντίληψης του ρόλου και του σεβασμού στη θρησκεία. Είναι μια εξοργιστική και αμοραλιστική συμπεριφορά του Ερντογάν, που στέλνει σήματα συναγερμού τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ, που, με αποκορύφωμα την 11η Σεπτεμβρίου, υπέφεραν και υποφέρουν από τρομοκρατικές επιθέσεις. Συγχρόνως εντείνει την καχυποψία και την έχθρα από πρωταγωνιστικές δυνάμεις του μουσουλμανικού κόσμου, όπως η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος.
Η δημαγωγική εξάλλου πρόκλησή του για σαμποτάζ των γαλλικών προϊόντων επιβαρύνει ακόμα περισσότερο τις προοπτικές της τουρκικής οικονομίας. Σε μια περίοδο μάλιστα που κλυδωνίζεται και έχει όσο ποτέ ανάγκη τις κοινοτικές χρηματοδοτήσεις και τις άμεσες επενδύσεις. Και ούτε λόγος να γίνεται για εξοικονόμηση συναλλάγματος, καθώς οι έχοντες την οικονομική δύναμη Τούρκοι θα συνεχίσουν να αγοράζουν τα πολυτελή, και όχι μόνο, γαλλικά προϊόντα, χωρίς να είναι δυνατή η υποκατάστασή τους από την εγχώρια τουρκική παραγωγή.
Για μια ακόμα φορά ο τούρκος Πρόεδρος υπερβαίνει τα όρια και φλερτάρει με τις συνέπειες. Αυτό τον αποδυναμώνει αλλά και τον καθιστά ακόμα πιο επικίνδυνο για νέα μέτωπα στη γειτονιά του, με εμάς να είμαστε πρώτοι υποψήφιοι. Σε αυτήν ωστόσο την περίπτωση θα είναι μια απονενοημένη κίνηση. Αντίστοιχα θα πρέπει να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες που θα δημιουργηθούν από την απάντηση των δυτικών μας συμμάχων.
Όσο για την πρόσφατη επίσκεψη του ρώσου υπουργού Εξωτερικών, πέρα από τις ενδιαφέρουσες αναφορές στα αυτονόητα δικαιώματά μας, περιμένουμε πραγματικές επενδύσεις και άρση των περιορισμών για τα ελληνικά προϊόντα. Έτσι μόνο αποδεικνύεται η καλή διάθεση, μέσα από τη γλώσσα των αριθμών, που με ευλάβεια η ρωσική πολιτική εφαρμόζει για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της.
Ας μην ξεχνάμε εξάλλου ότι κινήσεις στήριξης και υποστήριξης έχουν γίνει και σε Σερβία και Λευκορωσία, πρόσφατα, σε συνθήκες απελπισίας για τους επισκεπτόμενους, που εν πολλούς χαρακτηρίζονται και ως κράτη-πελάτες. Ας ελπίσουμε να μην είναι αυτή η «δυναμική» που βλέπει για εμάς η Ρωσία. Η δυνατότητα για αλλαγή της ατζέντας φαίνεται να διαμορφώνεται.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ