«Δεύτερη ευκαιρία» ή δεύτερη χρεοκοπία;

Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Ο νέος πτωχευτικός νόμος προβλήθηκε από την κυβέρνηση ως «δεύτερη ευκαιρία». Δηλαδή, ως δυνατότητα κάποιος ιδιώτης που ατύχησε στις επιχειρηματικές ή προσωπικές του επιλογές να απαλλαγεί από τις συνέπειές τους και, αφού εκποιηθούν τα περιουσιακά του στοιχεία, να αποκτήσει μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή. Το σχετικό νομοθέτημα μπήκε σε μια μακρά διαδικασία διαβούλευσης με τους «θεσμούς» και τις τράπεζες, που κράτησε κοντά έναν χρόνο, για να κατατεθεί τελικά στη Βουλή στις 12/10/2020.

Από την κατάθεση του νομοσχεδίου για διαβούλευση στις αρχές Σεπτεμβρίου είχα επισημάνει («ΠΑΡΟΝ», 6/9/2020) ότι το συ­γκεκριμένο νομοθέτημα δεν προσφέρει καμιά «δεύτερη ευκαιρία». Αντίθετα οδηγεί σε οριστική περιθωριοποίηση σημαντικά τμήματα του πληθυσμού, αφού αίρει την όποια προστασία υπήρχε για τις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες ιδιαίτερα στο θέμα της πρώτης κατοικίας.

Συγκεκριμένα, είχα επισημάνει ότι το σχέδιο νόμου που τέθηκε σε διαβούλευση περιλαμβάνει στην πτωχευτική περιουσία το τμήμα του εισοδήματος του πτωχού που υπερβαίνει τις δαπάνες διαβίωσής του. Η διάταξη παραμένει αυτούσια και στο τελικό κείμενο του νομοσχεδίου που κατατέθηκε στη Βουλή (σελ. 205).

Είναι εξοργιστικό ένας εργαζόμενος ή μικροεπιχειρηματίας που πτωχεύει σύμφωνα με τις διατάξεις του εν λόγω νομοθετήματος να είναι σε διά βίου ομηρία, υποχρεούμενος να καταβάλλει στους δανειστές του το τμήμα εκείνο του μισθού του που υπερβαίνει τις, αντικειμενικά προσδιορισμένες, ελάχιστες δαπάνες διαβίωσής του.

Όμως ακόμη πιο εξοργιστικός είναι ο τρόπος διαχείρισης της πρώτης κατοικίας. Το νομοσχέδιο αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Επίσης, με την παράγραφο 6, κατόπιν του πέρατος της ισχύος του νόμου Κατσέλη (ν. 3869/2010) ανήκει πλέον στην πτωχευτική περιουσία και η πρώτη κατοικία του οφειλέτη» (σελ. 370). Κοινώς, καταργούνται οι όποιες εξαιρέσεις οφειλετών από την εκποίηση της πρώτης κατοικίας λόγω χαμηλού εισοδήματος ή ειδικών συνθηκών. Η υποτιθέμενη προστασία μέσω της ενοικίασης του ακινήτου από τον προηγούμενο ιδιοκτήτη και η δυνατότητα επαναγοράς του στο μέλλον στην αγοραία αξία είναι μια σαπουνόφουσκα και τίποτα παραπάνω.

Θα επιλεγεί από το κράτος ένας ιδιωτικός φορέας, δηλαδή ένα «κοράκι», που θα αποκτά το ακίνητο στην εμπορική αξία (σελ. 296). Ο φορέας θα νοικιάζει το ακίνητο στον προηγούμενο ιδιοκτήτη και θα του δίνει τη δυνατότητα να το επαναγοράσει στο μέλλον. Όμως τα κριτήρια επιδότησης ενοικίου αφορούν ετήσιο ατομικό εισόδημα 9.600 ευρώ (άρθρο 199 παρ. 8 του νομοσχεδίου). Πώς θα καταφέρει ένας άνθρωπος με εισόδημα 9.600 ευρώ να ξαναγοράσει το σπίτι του στην αγοραία αξία σε 12 ή 15 χρόνια είναι φυσικά ένα μυστήριο που μόνο ο κ. Σταϊκούρας μπορεί να μας εξηγήσει.

Όμως η κοροϊδία δεν σταματά στην επιδότηση του ενοικίου, αφού η συμφωνία «ενοικίασης με σκοπό την επαναγορά» βασίζεται στις διατάξεις του νόμου περί εξωδικαστικού συμβιβασμού (σελ. 514). Δηλαδή, ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να έχει τη συναίνεση της πλειοψηφίας των πιστωτών του για να προχωρήσει σε συμφωνία ενοικίασης και επαναγοράς. Κοντολογίς, το νομοσχέδιο είναι η ταφόπλακα της όποιας προστασίας της πρώτης κατοικίας για τις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες.

Μένει το εύλογο ερώτημα: Ποια η χρησιμότητα αυτού του πολυδιαφημισμένου νομοθετήματος-ανοσιουργήματος; Σε αντίθεση με την ψευδεπίγραφη αναφορά σε «δεύτερη ευκαιρία», εδώ οι συντάκτες του νομοσχεδίου είναι κυνικά ειλικρινείς. Γράφουν:

«Στοχεύει στην ταχύτερη ανάκτηση απαιτήσεων από τους πιστωτές μέσω της εκποίησης της πτωχευτικής περιουσίας σε αγοραίες αξίες, όπως αυτές αποκαλύπτονται από τον πλειστηριασμό. Όπως σημειώνει εξάλλου η Οδηγία για την αναδιάρθρωση και την αφερεγγυότητα, η επιτάχυνση των διαδικασιών πρόληψης και αντιμετώπισης καθιστά τη χώρα ελκυστικότερη σε επενδύσεις» (σελ.198).

Κοινώς, επιδιώκει την επιτάχυνση της απαξίωσης κεφαλαίου και περιουσιακών στοιχείων για την ικανοποίηση των πιστωτών αλλά και προς τέρψη πιθανών επενδυτών που θα έρθουν να «ψωνίσουν» κοψοχρονιά. Είναι μια παλιά τακτική διαχείρισης μεγάλων κρίσεων μέσα από την απαξίωση του παγίου κεφαλαίου, που ανεβάζει το ποσοστό κέρδους στα ίδια επίπεδα κερδοφορίας. Βλέπετε, οι μειώσεις μισθών και κοινωνικών παροχών έχουν σχεδόν εξαντληθεί όλα τα προηγούμενα χρόνια των Μνημονίων και ήρθε η ώρα να δοθεί η χαριστική βολή σε χρεοκοπημένα νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Το τραγικότερο όμως είναι ότι έχουν εντάξει σε αυτήν τη διαδικασία και τους ανθρώπους τους ίδιους, τα λεγόμενα «φυσικά πρόσωπα», και μάλιστα χωρίς κανένα κριτήριο προστασίας.

ΥΓ.: Δεν αναφέρθηκα στην πρόταση μομφής του ΣΥΡΙΖΑ προς τον κ. Σταϊκούρα γιατί τη θεωρώ πολιτικό τερτίπι. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης είχε όλο το χρόνο να αναδείξει το ζήτημα και δεν το έκανε. Το τι κάνει τώρα λίγη αξία έχει.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ