Δ. Καιρίδης στο «Π»: Δέκα μαθήματα από τον Καύκασο και τον πόλεμο εναντίον των Αρμενίων
Του
ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΙΡΙΔΗ
Καθηγητή Διεθνών Σχέσεων
και Βουλευτή ΝΔ, Β1 Βόρειου Τομέα Αθηνών
Ο πόλεμος στον Καύκασο μαίνεται, με δεκάδες νεκρούς, κυρίως νεαρούς στρατιώτες, αλλά και αρκετούς αμάχους, κάθε μέρα και από τις δύο πλευρές και σφοδρούς βομβαρδισμούς πόλεων και χωριών, συμπεριλαμβανομένου του Στεπανακέρτ, της πρωτεύουσας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Μέχρι στιγμής, η σύγκρουση μεταξύ Αζέρων και Αρμενίων έχει δείξει ότι:
1. Το καθεστώς του Ιλχάμ Αλίεφ δυσκολεύεται να συγκινήσει και να κινητοποιήσει τον αζέρικο πληθυσμό στρατιωτικά για την ανακατάληψη του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, παρά την κρατική προπαγάνδα.
2. Για τον λόγο αυτό, είναι αναγκασμένο να χρησιμοποιεί ακόμα και σύριους μισθοφόρους, που μετέφεραν και εξόπλισαν οι Τούρκοι, όπως, αρχικά, κατήγγειλε η Γαλλία. Φαίνεται ότι έχουν ήδη σκοτωθεί αρκετές δεκάδες από αυτούς.
3. Αντίθετα, το ηθικό και η αποφασιστικότητα των Αρμενίων είναι εντυπωσιακά. Για τους Αρμένιους, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, που κατοικείται σχεδόν αποκλειστικά από ομοεθνείς τους, αποτελεί λίκνο της ιστορίας και του πολιτισμού τους και είναι, πάντως, πολύ πιο πολύτιμο από ό,τι για τους Αζέρους.
4. Το Αζερμπαϊτζάν εξισορροπεί την αδυναμία του μέσα από την υλική του υπεροχή. Χάρη στους πόρους από το άφθονο πετρέλαιο, διαθέτει υπέρτερο τεχνολογικά στρατιωτικό εξοπλισμό. Η χρήση μη επανδρωμένων αεροσκάφων από την Τουρκία και πυραυλικών συστημάτων από το Ισραήλ έχει αποδειχτεί ιδιαίτερα απειλητική για τις αρμενικές θέσεις. Φαίνεται ότι αρκετά από τα συστήματα αυτά χειρίζονται τούρκοι ειδικοί.
5. Η Τουρκία συμμετέχει ενεργά στη σύγκρουση, στο πλευρό του Αζερμπαϊτζάν. Είναι η πρώτη φορά που τρίτη χώρα επιχειρεί στρατιωτικά σε πρώην σοβιετικό έδαφος, κάτι που, μέχρι πρόσφατα, θα ήταν απαράδεκτο για τη Ρωσία (ιδίως του Πούτιν). Το μένος εναντίον των Αρμενίων εκθέτει για μία ακόμα φορά την Τουρκία, 105 χρόνια μετά την Αρμενική Γενοκτονία του 1915.
6. Εκτός των άλλων, ο Ερντογάν φαίνεται να προσβλέπει και στα δολάρια του Αλίεφ, σε αντάλλαγμα της υποστήριξης που του δίνει. Είναι γνωστή η ανάγκη της Τουρκίας για συνάλλαγμα, καθώς η τουρκική λίρα καταρρέει και τα συναλλαγματικά αποθέματά της εξαντλούνται. Αυτόν τον στόχο είχε και το πρόσφατο ταξίδι-αστραπή του Ερντογάν στο Κουβέιτ και, ιδίως, στο Κατάρ.
7. Η Τουρκία υποστηρίζει στον Καύκασο τη διαμετρικά αντίθετη θέση από αυτήν που υποστηρίζει στην Κύπρο, αλλά κανείς δεν δείχνει να ενοχλείται με την αντίφαση. Στον Καύκασο υπερασπίζεται τη διατήρηση των συνόρων και της εδαφικής ακεραιότητας του Αζερμπαϊτζάν σε βάρος των δικαιωμάτων της αρμενικής κοινότητας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ενώ στην Κύπρο εισέβαλε και διατηρεί υπό κατοχή το βόρειο τμήμα της νήσου, σε βάρος της εδαφικής της ακεραιότητας και υπέρ της απόσχισης των Τουρκοκυπρίων. Μάλιστα, την ίδια ώρα που διαλαλεί την ανάγκη σεβασμού της ακεραιότητας του «αδελφού έθνους» των Αζέρων, εισβάλλει στο Βαρώσι της Αμμοχώστου.
8. Αν και ιστορικά η Ρωσία είναι κοντά στους Αρμένιους και διατηρεί μια μεγάλη στρατιωτική βάση στην Αρμενία, με την οποία έχει συνάψει και αμυντική συμμαχία, ο Πούτιν εμφανίζεται δυσαρεστημένος με τη νέα, φιλελεύθερη ηγεσία της Αρμενίας, που προέκυψε από την ανατροπή του 2018, και αισθάνεται πιο άνετα με τον Αλίεφ. Επιπλέον, δείχνει απορροφημένος με τα εσωτερικά του προβλήματα, λόγω του κορονοϊού αλλά και της κρίσης στη Λευκορωσία.
9. Το ξεπάγωμα μιας «παγωμένης σύγκρουσης» (frozen conflict) στον Καύκασο έχει να κάνει και με την οπισθοχώρηση της αμερικανικής επιρροής στην ευρύτερη περιοχή. Το δε ΝΑΤΟ εμφανίζεται, για μία ακόμα φορά, διχασμένο και ασήμαντο, καθώς ένα κράτος-μέλος του, η Τουρκία, ασκεί τη δική του πολιτική ενάντια στις επιλογές των υπολοίπων συμμάχων.
10. Φαίνεται, εντέλει, ότι υποβόσκει μια μεγάλη διαπραγμάτευση μεταξύ της Ρωσίας και της Τουρκίας σε μια σειρά από μέτωπα, όπως η Συρία, η Λιβύη και, τώρα, ο Καύκασος. Στο πλαίσιο αυτό, η Τουρκία ενεργοποιεί τους S-400, παρά τις δυτικές προειδοποιήσεις και ενδεχόμενες αντιδράσεις.
Εν κατακλείδι, η σύγκρουση στον Καύκασο αποδεικνύει, πέραν κάθε αμφιβολίας, το ευρύτερο πρόβλημα ασφαλείας, που είναι πια η Τουρκία σήμερα, τη σημασία της στρατιωτικής τεχνολογίας, την ανάγκη επιστροφής των Ηνωμένων Πολιτειών, με κάποιον τρόπο, στην ολοένα και πιο ταραγμένη και ευμετάβλητη περιοχή γύρω μας και τον μακρύ δρόμο που έχει να διανύσει η Ευρώπη για τη γεωστρατηγική της αφύπνιση.
Η Ελλάδα οφείλει να παρακολουθεί με προσοχή και διαύγεια όλες τις εξελίξεις σε ένα περίπλοκο και αλληλοσυνδεόμενο γεωστρατηγικό παίγνιο που ενέχει πολλές εκπλήξεις και πιθανότητες ανατροπών. Για την Ελλάδα όλα έχουν τη σημασία τους: Από τις εξελίξεις στις αμερικανικές εκλογές μέχρι τις νέες ηγεσίες που διαμορφώνονται στον Περσικό Κόλπο, από τις ζυμώσεις στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέχρι τις διαδρομές της ρωσικής διπλωματίας. Και, βέβαια, οφείλουμε να προετοιμαζόμαστε, επενδύοντας στην οικονομία μας και στη αμυντική μας θωράκιση, διά παν ενδεχόμενο.
Στο πλαίσιο αυτό, δεν μπορούμε παρά να θαυμάζουμε τον αγωνιζόμενο αρμενικό λαό, που μέσα σε τόσες αντιξοότητες δεν το βάζει κάτω. Τιμούμε την ιστορική ελληνοαρμενική φιλία και καταδικάζουμε απερίφραστα και με κάθε τρόπο την επιθετικότητα της Τουρκίας, την οποία, άλλωστε, γνωρίζουμε πολύ καλά.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ