Μαρ. Σιζόπουλος στο “Π”: Η τουρκική απόφαση για την Αμμόχωστο δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία

Του
ΜΑΡΙΝΟΥ ΣΙΖΟΠΟΥΛΟΥ
Προέδρου του Κινήματος Σοσιαλδημοκρατών ΕΔΕΚ (Κύπρου)

Η απόφαση της Τουρκίας για εποικισμό της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Ήταν κάτι που δρομολογήθηκε εδώ και αρκετό καιρό. Τα πρόσφατα, όμως, γεγονότα με την απόφαση της Τουρκίας για άνοιγμα της παραλίας της κατεχόμενης πόλης επιβάλλουν να προβούμε σε μια ιστορική ανασκόπηση για τα θέματα που αφορούν την Αμμόχωστο.

Σύμφωνα με το σχέδιο επανάκτησης της Κύπρου, που είχε καταρτίσει η Τουρκία τη δεκαετία του 1950, αλλά και με διασταυρωμένες πληροφορίες που εντοπίσαμε στην έρευνα που κάναμε για το εν λόγω θέμα, η πόλη της Αμμοχώστου ήταν εκτός της περιοχής που η Τουρκία ήθελε να καταλάβει. Η προδοσία, όμως, του 1974 δεν περιορίστηκε μόνο στο πραξικόπημα της χούντας, γεγονός που έδωσε στην Τουρκία την ευκαιρία να συμπεριλάβει εκ των υστέρων την Αμμόχωστο στα σχέδιά της και να την αξιοποιήσει ως ένα εργαλείο άσκησης πίεσης.

Ειδικότερα κατά τη δεύτερη φάση της εισβολής, η πόλη της Αμμοχώστου ουσιαστικά εγκαταλείφθηκε και παραδόθηκε αμαχητί στον τούρκο εισβολέα. Έκτοτε παραμένει ακατοίκητη.

Αυτό οδήγησε πολλές φορές την Τουρκία και το κατοχικό καθεστώτος στο να χρησιμοποιήσει το θέμα της Αμμοχώστου με τρόπο ώστε να υποχρεώσει τη δική μας πλευρά να προβεί σε υποχωρήσεις ζωτικής σημασίας αναφορικά με την επίλυση του Κυπριακού.

Πρέπει να τονιστεί πως ήδη από το 1979 στα δέκα σημεία της Συμφωνίας Κυπριανού – Ντενκτάς περιλαμβάνεται συγκεκριμένη πρόνοια για την κατά προτεραιότητα επιστροφή της πόλης της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της υπό την εποπτεία του ΟΗΕ. Ειδικότερα, στο σημείο 5 της Συμφωνίας αναφέρεται:

«Προτεραιότητα θα δοθεί στην επίτευξη συμφωνίας για την επανεγκατάσταση στα Βαρώσια υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών ταυτόχρονα µε την έναρξη της μελέτης από τους συνομιλητές των συνταγματικών και εδαφικών πτυχών μιας συνολικής διευθέτησης. Μόλις επιτευχθεί συμφωνία για τα Βαρώσια θα εφαρμοστεί, χωρίς να αναμένεται η έκβαση των συζητήσεων για άλλες πτυχές του κυπριακού προβλήματος».

Η πιο πάνω όμως δέσμευση ποτέ δεν τηρήθηκε αλλά ούτε και αξιοποιήθηκε ποτέ στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων. Αντίθετα, όλες οι πολιτικές δυνάμεις στην Κύπρο, με εξαίρεση την ΕΔΕΚ, τοποθέτησαν την επιστροφή της Αμμοχώστου στην πρώτη μέρα εφαρμογής της όποιας λύσης θα είχε συμφωνηθεί.

Αυτό συνιστά μια σημαντική υποχώρηση, η οποία αποδυνάμωνε την άμεση διεκδίκηση της επιστροφής της πόλης της Αμμοχώστου. Την ίδια στιγμή παρείχε στο κατοχικό καθεστώς και την Τουρκία ένα ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί.

Πέρα από τη Συμφωνία του 1979, υπάρχουν δύο πολύ σημαντικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, τα οποία επίσης δεν αξιοποιήθηκαν.

Το ένα από αυτά είναι το ψήφισμα 550 που υιοθετήθηκε στις 11 Μαΐου 1984 και το οποίο ανάμεσα σε άλλα αναφέρει ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας «θεωρεί τις απόπειρες για εποικισμό οποιουδήποτε τμήματος των Βαρωσίων από άτομα άλλα από τους κατοίκους τους ως απαράδεκτες και ζητά τη μεταβίβαση της περιοχής αυτής στη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών».

Το δεύτερο ψήφισμα είναι το 789 που υιοθετήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 1992 και το οποίο ανάμεσα σε άλλα αναφέρει: «Με σκοπό την εφαρμογή του ψηφίσματος 550 (1984), η περιοχή που σήμερα βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Ειρηνευτικής Δύναμης των Ηνωμένων Εθνών να επεκταθεί και να συμπεριλάβει τα Βαρώσια».
Πέρα από τα όσα περιλαμβάνονται στα ψηφίσματα, το καλοκαίρι του 2018 η ΕΔΕΚ είχε αντιδράσει έντονα στην ικανοποίηση της απαίτησης της Τουρκίας και του κατοχικού καθεστώτος για άνοιγμα του οδοφράγματος της Δερύνειας.

Η διαφωνία της ΕΔΕΚ στηρίχθηκε στις σοβαρές πολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις που θα επέφερε το άνοιγμα του εν λόγω οδοφράγματος. Η ΕΔΕΚ προειδοποιούσε πως ενδεχόμενο άνοιγμα του οδοφράγματος θα συνέβαλλε στην ικανοποίηση των τουρκικών σχεδιασμών για εποικισμό και ενδεχόμενη ανάπτυξη της κλειστής περιοχής της Αμμοχώστου. Μια τέτοια εξέλιξη θα συνέβαλλε στον εκμηδενισμό της οποιασδήποτε πιθανότητας επιστροφής της πόλης στους νόμιμους κατοίκους της.

Δυστυχώς, η σταδιακή αλλά σταθερή προσπάθεια ανοίγματος και εποικισμού της Αμμοχώστου υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση επιβεβαίωσαν την ορθότητα της θέσης της ΕΔΕΚ, η οποία όταν έγκαιρα δηλωνόταν δημόσια, αντί να εισακουστεί και να αξιοποιηθεί, δεχόταν επίθεση.

Με την αναξιοπιστία που συστηματικά έχει επιδειχθεί από την Τουρκία και το κατοχικό καθεστώς, η Κυπριακή Δημοκρατία δεν θα πρέπει σε καμιά περίπτωση να παγιδευτεί σε διαδικασία επανέναρξης διαλόγου επίλυσης κατά το πρότυπο του Μοντ Πελεράν και του Κρανς Μοντανά, του 2016 και 2017 αντίστοιχα.

Αντίθετα, θα πρέπει να διεκδικήσουμε η όποια επανέναρξη να υιοθετήσει και να υλοποιήσει το ψήφισμα 37/253 (1983) της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, που προνοεί τη σύγκληση Διεθνούς Διάσκεψης για κατά προτεραιότητα συζήτηση της διεθνούς πτυχής του Κυπριακού, που είναι η ουσία του, και η οποία περιλαμβάνει:
• την αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων,
• την επιστροφή του συνόλου των προσφύγων σε συνθήκες ασφάλειας,
• την κατάργηση των εγγυήσεων και τον επαναπατρισμό των εποίκων.

Οποιαδήποτε άλλη διαδικασία στην ουσία ενισχύει την επεκτατική πολιτική της Τουρκίας και τη φέρνει ένα βήμα πριν από την ολοκλήρωση του επεκτατικού της στόχου.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ

Φωτό: wikipedia.com