Θεμελιακές ανατροπές έρχονται για τους νέους ασφαλισμένους

IΣτον δεύτερο πυλώνα των επικουρικών συντάξεων

-Κεφαλαιοποιητικό σύστημα με τη συνδρομή και ιδιωτών
-Ατομικός λογαριασμός για κάθε ασφαλισμένο και σύνδεσή του με χρηματοδοτικά επενδυτικά προγράμματα

Η κυβέρνηση και το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων δρομολογούν για το πρώτο εξάμηνο του 2021 θεμελιακές αλλαγές στον δεύτερο πυλώνα του δημόσιου ασφαλιστικού μας συστήματος, στον οποίο υπάγεται ο τομέας χορήγησης των επικουρικών συντάξεων.

Οι αλλαγές αυτές, που αναφέρονταν στο προεκλογικό πρόγραμμα της ΝΔ και προαναγγέλθηκαν ήδη από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στην πρόσφατη συνέντευξη που έδωσε στο πλαίσιο της ΔΕΘ, περιγράφονται πιο αναλυτικά σε μια σειρά συνεντεύξεων και ομιλιών που έδωσε πρόσφατα ο αρμόδιος υφυπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων κ. Τσακλόγλου. Ο τελευταίος μάλλον θα είναι αυτός που θα σηκώσει και όλο το βάρος της ευθύνης της νέας ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, με τον πολιτικό του προϊστάμενο, υπουργό Εργασίας Γιάννη Βρούτση, να περνάει σε δεύτερο ρόλο.

Σύμφωνα με όσα έχουν δημοσιοποιηθεί, η κυβέρνηση προσανατολίζεται στο λεγόμενο «σουηδικό μοντέλο», που έχει χαρακτηριστικά τα οποία θα μπορούσαν να γίνουν αποδεκτά από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, κυρίως το ΚΙΝΑΛ, αλλά και από τους άμεσα ενδιαφερόμενους, που είναι οι κοινωνικοί εταίροι. Αυτό το υποστηρίζουν γιατί στη Σουηδία η σχετική ασφαλιστική μεταρρύθμιση έλαβε ευρεία κοινοβουλευτική πλειοψηφία, με ποσοστό που ξεπέρασε το 80%.

Κεφαλαιοποιητικό σύστημα υπό δημόσιο έλεγχο
Σύμφωνα με το προεκλογικό πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας, η ασφαλιστική μεταρρύθμιση στον δεύτερο πυλώνα της επικουρικής ασφάλισης θα αφορά υποχρεωτικά τους νέους ασφαλισμένους, ενώ θα υπάρχει πρόβλεψη ώστε να μπορούν να συμμετάσχουν στο νέο σύστημα και όσοι από τους παλαιούς το επιθυμούν.

Οι υπόλοιποι από τους παλαιούς ασφαλισμένους, που δεν θα το επιλέξουν, θα συνεχίσουν να ασφαλίζονται κανονικά και να καταβάλλουν τις εισφορές τους για την επικουρική ασφάλιση όπως το έκαναν μέχρι τώρα, λαμβάνοντας στο τέλος την προβλεπόμενη επικουρική σύνταξη. Η μεγάλη αλλαγή που θα επιφέρει το νέο μοντέλο σχετίζεται με τον χαρακτήρα του συστήματος, που πλέον θα είναι κεφαλαιοποιητικό και όχι διανεμητικό.

Στο διανεμητικό σύστημα τις καταβαλλόμενες συντάξεις πληρώνουν ουσιαστικά οι σημερινοί εργαζόμενοι με τις εισφορές τους. Αυτή η διαγενεακή αλληλεγγύη, υπό συνθήκες οικονομικής κρίσης και αυξημένης υπογεννητικότητας, όπως συμβαίνει τώρα στον τόπο μας, δεν μπορεί να λειτουργήσει αρμονικά και να ισορροπήσει, επιβαρύνοντας τη βιωσιμότητα του συστήματος.

Με λίγα λόγια, οι σημερινοί μισθοί με τις αναλογούσες εισφορές των εργαζομένων σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο ενεργός πληθυσμός θα μειώνεται έναντι των συνταξιούχων, οι οποίοι θα αυξάνονται, θα μας φέρουν αναγκαστικά μέσα στα επόμενα χρόνια στο σημείο που οι εισφορές δεν θα επαρκούν για να καλύψουν τα αναγκαία ποσά για την πληρωμή των συντάξεων. Ακριβώς για να αποφευχθεί αυτό το ενδεχόμενο οδηγούμαστε στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα, όπως έχει γίνει και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες εδώ και δεκαετίες.

Με το νέο σύστημα, οι εισφορές του ασφαλισμένου θα πηγαίνουν σε έναν ατομικό αποταμιευτικό λογαριασμό, στον οποίο θα έχει άμεση πρόσβαση και θα γνωρίζει τι ακριβώς περιέχει, και ανάλογα με την επιλογή που θα έχει κάνει ο ίδιος τα χρήματα αυτά θα επενδύονται σε χαμηλού ή μεσαίου ή αυξημένου ρίσκου επενδυτικά προγράμματα, προσδοκώντας σε ανάλογα οφέλη.

Ιδιωτικά σχήματα στο… παιχνίδι!
Το όλο σύστημα θα βρίσκεται μεν υπό δημόσιο έλεγχο, ωστόσο θα κληθούν να παίξουν έναν ιδιαίτερο ρόλο διάφορα ιδιωτικά σχήματα, που θα διαχειρίζονται τα επενδυτικά χρηματοδοτικά προγράμματα, όπως συμβαίνει άλλωστε και στο εξωτερικό, όπου έχουν ευρεία απήχηση. Με τον τρόπο αυτό, όπως αναφέρεται στην έκθεση της επιτροπής Πισσαρίδη, αναμένεται ότι θα δημιουργηθούν αποταμιευτικά κεφάλαια προς επένδυση ύψους 99 δισ. ευρώ μέσα στα επόμενα 40 έτη.

Ακόμα πιο αισιόδοξος από την επιτροπή Πισσαρίδη δείχνει να είναι ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς και πρώην διοικητής του ΙΚΑ κ. Μιλτιάδης Νεκτάριος, ο οποίος δηλώνει ότι εάν στους νέους ασφαλισμένους προστεθούν και όσοι ασφαλίζονται μετά το 1992, τότε θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε αποθεματικά προς επενδύσεις ύψους 50 δισ. ευρώ μέσα στην επόμενη δεκαετία και συνολικά 400 δισ. ευρώ (με τιμές 2016) μέχρι το 2060. Τα εντυπωσιακά αυτά νούμερα συνοδεύονται και από κάποιες υποσημειώσεις, που δεν θα πρέπει να περνάνε απαρατήρητες και κυρίως δεν θα πρέπει ποτέ να τις ξεχνάμε.

Η πρώτη έχει να κάνει με την απρόσκοπτη καταβολή των σημερινών επικουρικών συντάξεων, καθώς, όπως αναφέραμε παραπάνω, οι σημερινές επικουρικές συντάξεις καταβάλλονται από τις εισφορές των σημερινών εργαζομένων.

Εάν εφαρμοστεί το νέο σύστημα, αυτό σημαίνει ότι οι εισφορές των νέων ασφαλισμένων δεν θα πηγαίνουν για την κάλυψη των σημερινών επικουρικών συντάξεων, αφού θα επενδύονται στα επενδυτικά χρηματοδοτικά προγράμματα που προαναφέραμε. Οπότε, θα πρέπει να βρεθεί λύση για το χρηματοδοτικό κενό που θα δημιουργηθεί, αλλιώς υπάρχει ο κίνδυνος να δημιουργηθεί έλλειμμα, το οποίο εάν δεν καλυφθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό, τότε ενδεχομένως θα οδηγήσει σε μείωση των χορηγούμενων επικουρικών συντάξεων, κάτι που η σημερινή κυβέρνηση αποκλείει, ωστόσο δεν δεσμεύει και τις επόμενες κυβερνήσεις.

Η δεύτερη υποσημείωση έχει να κάνει με τα επενδυτικά χρηματοδοτικά προγράμματα στα οποία θα πηγαίνουν οι εισφορές των ασφαλισμένων και τα οποία μπορεί να εγγυώνται μεν το κεφάλαιο, δεν εγγυώνται όμως σε καμιά περίπτωση τις αποδόσεις τους και άρα τα προσδοκόμενα οφέλη. Αυτό δείχνει ότι το όλο σύστημα επηρεάζεται σε σημαντικό βαθμό από εξωγενείς οικονομικούς παράγοντες, που εάν είναι θετικοί δεν θα υπάρχει πρόβλημα, ωστόσο, εάν είναι δυσμενείς, οι συνέπειες μπορεί να είναι ιδιαίτερα επώδυνες. Αυτό συνέβη πρόσφατα στην Ολλανδία, η οποία θεωρούνταν ότι είχε το καλύτερο συνταξιοδοτικό σύστημα στην Ευρώπη, αλλά λόγω της παγκόσμιας κατάρρευσης των επιτοκίων, τα οποία έφτασαν σχεδόν στο μηδέν, επήλθε κατάρρευση των αποδόσεων στα συνταξιοδοτικά επενδυτικά προγράμματα, εξαναγκάζοντας την ολλανδική κυβέρνηση σε σημαντικές περικοπές στις χορηγούμενες συντάξεις μέσα στο 2020.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ