Αντιπαραθέσεις για την «κακή τράπεζα»
– Μια συζήτηση χωρίς τους δανειολήπτες και την κοινωνία
Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Την περασμένη εβδομάδα και ενώ τα θέματα της πανδημίας και της έναρξης των διμερών επαφών Ελλάδας – Τουρκίας βρίσκονταν σε πλήρη εξέλιξη, ο «Κύκλος Ιδεών» του κ. Ευάγγελου Βενιζέλου επέλεξε να ασχοληθεί με την οικονομία και τις τράπεζες.
Ομιλητής ήταν και ο πριν από λίγους μήνες εκλεγείς παμψηφεί διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας κ. Στουρνάρας.
Όπως είναι φυσικό, η ομιλία προκάλεσε μεγάλη συζήτηση, καθότι ο κ. Στουρνάρας αναφέρθηκε στην περιβόητη πρότασή του για την «κακή τράπεζα», την οποία μάλιστα δεσμεύθηκε να καταθέσει (αυτήν τη φορά) στα τέλη Σεπτεμβρίου.
Όπως στις προηγούμενες αναφορές του, η πρόταση του κεντρικού τραπεζίτη συνάντησε την αντίδραση των τραπεζών. Η ιστοσελίδα banking news, που απηχεί τις απόψεις τραπεζικών κύκλων, με διαχρονικές σχέσεις με το γκουβέρνο, στόλισε δεόντως για μία ακόμη φορά τον κ. Στουρνάρα.
Όμως το ρεπορτάζ μας δίνει και σημαντικές πληροφορίες για το περιεχόμενο της πρότασης της Τράπεζας της Ελλάδας. Πληροφορίες που αναμένεται να επιβεβαιωθούν τις επόμενες μέρες, αν πιστέψουμε τον κ. Στουρνάρα. Σύμφωνα με το banking news λοιπόν: «Η Πρόταση της Τράπεζας της Ελλάδος για την bad bank ουσιαστικά συνοψίζεται ως εξής. Οι τράπεζες θα μεταφέρουν 40 – 45 δισ. προβληματικά δάνεια σε μια bad bank – κακή τράπεζα σε ονομαστικές αξίες. Θα δοθεί χρόνος για να πάρουν προβλέψεις καθώς με βάση τα τωρινά δεδομένα θα έπρεπε να λάβουν 9 δισ. νέες προβλέψεις».
Αυτό είναι το πρώτο πρόβλημα για τις τράπεζες. Αν δεχθούν την πρόταση Στουρνάρα θα γράψουν προβλέψεις, δηλαδή ζημιές 9 δισ. επιπλέον. Βέβαια ούτε από την ομιλία ούτε από τα διάφορα ρεπορτάζ διευκρινίζεται αν αυτά τα δάνεια είναι υφιστάμενα «κόκκινα» δάνεια που θα περισσέψουν από το πρόγραμμα «Ηρακλής», όπως γράφει το «Βήμα», ή μια νέα γενιά «κόκκινων» δανείων, που θα προκύψει λόγω της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας.
Σε κάθε περίπτωση, αν τα δάνεια στα οποία αναφέρεται ο κ. Στουρνάρας είναι υφιστάμενα τότε μιλάμε για έναν τραπεζικό πίθο των Δαναΐδων που απορροφά συνεχώς χρήματα, υπονομεύει την οικονομία και επιβαρύνει την κοινωνία με ένα τεράστιο δημόσιο χρέος. Αν πάλι τα δάνεια είναι νέα και αφορούν την πανδημία, μιλάμε για μια κολοσσιαία διαφορά εκτίμησης ανάμεσα στις εμπορικές τράπεζες και την Τράπεζα της Ελλάδας.
Χαρακτηριστικά να θυμίσω ότι ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank κ. Καραβίας, στο πλαίσιο του συνεδρίου με τίτλο «Η Ελλάδα μετά (;) τη πανδημία», είπε ότι τα «κόκκινα» δάνεια μπορούν να περιοριστούν κάτω από τα 5 δισ. Επειδή το θέμα είναι πολύ σοβαρό, η Τράπεζα της Ελλάδας πρέπει να το ξεκαθαρίσει άμεσα και ο καλύτερος τρόπος είναι η κατάθεση της πρότασης για την bad bank.
Όμως τα προβλήματα δεν σταματούν εδώ γιατί επικρέμεται και ο χειρισμός του αναβαλλόμενου φόρου. Το θέμα είναι αρκετά τεχνικό, αλλά πρέπει να εξηγηθεί γιατί είναι σημαντικό. Με τα σημερινά δεδομένα, τα αποθεματικά κεφάλαια των τραπεζών είναι 27,5 δισ. Δηλαδή, οι τράπεζες μπορούν να αντέξουν ζημιές 27,5 δισ. πριν χρειαστούν νέα κεφάλαια. Όμως 15,5 από αυτά τα 27,5 δισ. είναι αναβαλλόμενος φόρος. Δηλαδή, το φορολογικό όφελος που θα αποκομίσουν οι τράπεζες από μελλοντικά κέρδη που θα συμψηφίσουν με παρελθούσες ζημιές. Είναι ένα ιδιαίτερα προβληματικό περιουσιακό στοιχείο γιατί αφορά κάποια μελλοντικά κέρδη, που είναι αμφίβολο αν θα πραγματοποιηθούν.
Σε προηγούμενες αναφορές του ο κ. Στουρνάρας είχε αφήσει να εννοηθεί ότι θα ζητούσε τη μεταφορά αυτού του κονδυλίου ή μέρους του στην «κακή τράπεζα». Το κονδύλι αυτό θα ήταν η συνεισφορά των εμπορικών τραπεζών στο κεφάλαιο της «κακής τράπεζας». Όμως μια τέτοια ενέργεια θα σήμαινε την άμεση ανάγκη για αύξηση κεφαλαίου στις εμπορικές τράπεζες, κάτι που απεύχονται οι μέτοχοι και οι διοικήσεις τους όπως ο διάολος το λιβάνι. Το πιθανότερο μάλιστα είναι ότι τα χρήματα θα τα βάλει το Ελληνικό Δημόσιο. Αυτός είναι και ο λόγος που το banking news υπογραμμίζει με νόημα ότι «δεν είναι σαφές πώς εμπλέκεται, εάν εμπλέκεται (στο σχέδιο), η αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση, που αποτελεί υποχρέωση των τραπεζών προς το Δημόσιο». Για να καταλήξει –επιβεβαιώνοντας αυτά που είπαμε παραπάνω– ότι στην περίπτωση που περάσει το σχέδιο της «κακής τράπεζας» οι τράπεζες θα χρειαστούν 5 – 6 δισ. αύξηση κεφαλαίου.
Κατά την άποψή μου θα χρειαστούν περισσότερα.
Το θέμα είναι ότι η όλη συζήτηση γίνεται πίσω από κλειστές πόρτες και χωρίς καμιά συμμετοχή ή ενημέρωση των ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων, όπως οι δανειολήπτες πρώτης κατοικίας, αλλά και της κοινωνίας, που θα πληρώσει το μάρμαρο των αυξήσεων κεφαλαίου και της παροχής εγγυήσεων, ανεξάρτητα από το ποια λύση προκριθεί.
Είναι σαφές ότι το θέμα έχει εξελιχθεί σε μια διαμάχη των τραπεζών με την Τράπεζα της Ελλάδας αλλά και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τον ESM, κατά πάσα πιθανότητα πίσω από κλειστές πόρτες. Σε αυτήν τη διαμάχη η κυβέρνηση είχε πάρει αρχικά το μέρος των εμπορικών τραπεζών, αυτός είναι και ο λόγος της αναβολής της κατάθεσης του σχεδίου για την «κακή τράπεζα».
Μετά τις συναντήσεις Μητσοτάκη, στο πλαίσιο της αναβληθείσας Συνόδου Κορυφής της ΕΕ, δεν ξέρω ποια θα είναι η μελλοντική στάση των κυβερνώντων. Θα φανεί από το αν θα κατατεθεί επιτέλους τις επόμενες μέρες η πρόταση για την κακή τράπεζα και ποιο θα είναι το περιεχόμενό της. Πάντως, σε κάθε περίπτωση, κυβέρνηση, Τράπεζα της Ελλάδας και εμπορικές τράπεζες κάνουν κηδεία με ξένα κόλλυβα.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ