Αμυντικού χαρακτήρα τα μέτρα που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός – Του Κ. Μελά

Του
ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ
Καθηγητή Οικονομίας

Τα μέτρα οικονομικής πολιτικής που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός στη Θεσσαλονίκη έχουν κυρίως τρεις στοχεύσεις: 1. Να κινηθεί η ύφεση της οικονομίας (2020) γύρω από τον στόχο του δυσμενούς σεναρίου του υπουργείου Οικονομικών (8%). 2. Να συνεχίσει να υπάρχει ένα στοιχειώδες δίχτυ ασφαλείας για τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις, διαρκούσης της υφέσεως. 3. Να υλοποιηθούν, έστω και μερικώς, ορισμένες δεσμεύσεις του κυβερνητικού προγράμματος ώστε να υπάρξει κάποιου είδους τήρηση των υποσχέσεων.

Ας δούμε συγκεκριμένα τα τρία σημεία.

Πρώτο: Όλα τα μέτρα που αφορούν το 2020 (παράταση της προθεσμίας καταβολής κάθε φορολογικής και ασφαλιστικής οφειλής για όσους πλήττονται από τον κορονοϊό, παράταση της εφαρμογής μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ για συ­γκεκριμένα προϊόντα και υπηρεσίες, παράταση των επιδομάτων ανεργίας και μείωση του αριθμού των απαιτούμενων ενσήμων για τους εποχιακά εργαζόμενους, καταβολή των αναδρομικών των συνταξιούχων και πίστωση ποσών λόγω του νέου τρόπου υπολογισμού των συντάξεων, επέκταση του προγράμματος «ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ» έως το τέλος του 2020, συνέχιση της δυνατότητας προσωρινής αναστολής συμβάσεων σε συγκεκριμένους κλάδους, κατάργηση του ΕΝΦΙΑ για κατοίκους μικρών, ακριτικών νησιών της χώρας) στοχεύουν στη συγκράτηση της ύφεσης στο προβλεπόμενο ύψος του δυσμενούς σεναρίου (8%) μέσω της ενίσχυσης του διαθέσιμου εισοδήματος των κοινωνικών ομάδων που πλήττονται αλλά και των επιχειρήσεων που ωφελούνται από τα παραπάνω μέτρα.

Δεύτερο: Σε αυτό το πλαίσιο, είναι προφανές ότι τα μέτρα αυτά αποσκοπούν στο να αποφευχθεί ο κίνδυνος περαιτέρω αύξησης της ανεργίας και παράλληλης αύξησης της πτώχευσης επιχειρήσεων (κυρίως μικρομεσαίων). Η ανεργία αποτελεί τον μεγαλύτερο εφιάλτη για την κυβέρνηση. Το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα, 18,3% με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, είναι το μεγαλύτερο μεταξύ των χωρών της ΕΕ και της Ευρωζώνης, υπερδιπλάσιο από τον μέσο όρο των χωρών αυτών, με υπερδιπλάσια ανεργία των νέων κάτω των 25 ετών, με μακροχρόνια ανέργους 60% πάνω από τα ευρωπαϊκά ποσοστά και ποσοστό υποαπασχολούμενων στο 7%. Μέχρι σήμερα, το πραγματικό μέγεθος της ανεργίας κρύβεται κάτω από προγράμματα, όπως το «ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ» (το οποίο, ειρήσθω εν παρόδω, έχει αποτύχει δραματικά, δεδομένου ότι έχει σχεδιαστεί για χώρες με σταθερή απασχόληση), το σύστημα αναστολής, την επιδότηση της μη απασχόλησης με 534 ευρώ μηνιαία κρατική αποζημίωση. Επειδή όταν λήξει η αναστολή έρχο­νται οι απολύσεις, γι’ αυτό το καθεστώς της αναστολής παίρνει παρατάσεις επί παρατάσεων.

Μέχρι πότε όμως;

Στο ίδιο πλαίσιο και διάφορα μέτρα ενίσχυσης των επιχειρήσεων, όπως ο κύκλος της Επιστρεπτέας Προκαταβολής ΙΙΙ, η διατήρηση μειωμένου ΦΠΑ για κλάδους που πλήττονται, η επιδότηση των ασφαλιστικών εισφορών για 100.000 νέες θέσεις εργασίας, που στόχο έχουν να εξασφαλίσουν ότι οι επιχειρήσεις δεν θα καταφύγουν σε μαζικές απολύσεις.

Όλα τα παραπάνω μέτρα είναι αναγκαία και σαφέστατα κινούνται προς την πρέπουσα κατεύθυνση. Όμως δεν μπορούν, με παρούσα την πανδημία, να δώσουν θετική προοπτική στην οικονομία. Κινούνται στον αστερισμό του να περισωθεί ό,τι μπορεί να περισωθεί.

Τρίτο: Η κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης –για το 2021– για τα εισοδήματα του ιδιωτικού τομέα (εξαιρούνται τα εισοδήματα των δημοσίων υπαλλήλων και συνταξιούχων, που καταβάλλονται από το Δημόσιο) θεωρώ ότι κινείται στη σωστή κατεύθυνση, διότι έχει στόχευση την υποστήριξη του τομέα της οικονομίας, που βάλλεται από την πανδημία, σε σχέση με τους δημοσίους υπαλλήλους και συνταξιούχους.

Ποιος είναι ο στόχος του μέτρου; Η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος αυτών των κοινωνικών ομάδων, προκειμένου να συμβάλλουν, κυρίως μέσω της κατανάλωσης, στη μεγέθυνση του ΑΕΠ. Φοβούμαι όμως ότι η οριζόντια μείωση ανεξαρτήτως εισοδήματος δεν λειτουργεί προς αυτήν την κατεύθυνση. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς, ετήσια εισοδήματα 13.000 ευρώ θα έχουν ετήσιο όφελος 22 ευρώ! Εισοδήματα 20.000 ευρώ θα έχουν όφελος 176 ευρώ. Εισοδήματα 30.000 ευρώ θα έχουν όφελος 876 ευρώ.

Εισοδήματα 50.000 θα έχουν όφελος 2.076 ευρώ! Η ανακούφιση από την εισφορά αλληλεγγύης, κοινωνικά, αφορά κυρίως την upper medium class και πολύ λιγότερο τα μεσαία και κατώτερα μεσαία στρώματα. Σε καθεστώς ύφεσης της οικονομίας, και παρούσας της πανδημίας η οικονομική αποτελεσματικότητα του μέτρου θα είναι περιορισμένη, δεδομένου ότι τα υψηλά εισοδήματα δεν θα καταναλώσουν περισσότερο, αλλά απλώς θα αυξήσουν τις αποταμιεύσεις τους. Επομένως, μια περισσότερο στοχευμένη παρέμβαση –όριο, π.χ., 30.000 ευρώ–, συνδυασμένη με την αποτελεσματικότερη δαπάνη των προερχομένων εσόδων από τα υψηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια, θα ήταν ευνοϊκότερη για τη μεγεθυντική διαδικασία της οικονομίας.

Η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών αποτελεί επίσης εκλογική υπόσχεση της κυβέρνησης. Το μέτρο επιφέρει η μείωση του μη μισθολογικού κόστους εργασίας με στόχο την αύξηση των θέσεων εργασίας από τις επιχειρήσεις. Εν μέσω αβεβαιότητας, λόγω πανδημίας, με την απουσία ιατρικών λύσεων, την έλλειψη ζήτησης και του οικονομικού περιβάλλοντος που θα συνάδει με τη μεγεθυντική διαδικασία είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν πρόκειται να προκύψουν νέες θέσεις εργασίας μέσω της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών στην παρούσα φάση της οικονομίας.

Η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών ασφαλέστερα θα κινούνταν προς την επιθυμητή κατεύθυνση όταν η οικονομία ήταν στα πρόθυρα της νέας μεγεθυντικής της προσπάθειας. Σήμερα περισσότερο ως αμυ­ντικό μέτρο φαντάζει –διατήρησης των υφισταμένων θέσεων εργασίας–, κάτι που δεν είναι βέβαιο.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ