Για ποια Δικαιοσύνη μιλάμε τελικά;

Του
ΘΕΜΙΣΤΟΠΟΛΟΥ*

Ανώτατος δικαστικός λειτουργός έλεγε, με παράπονο, στον συνομιλητή του: «Όλοι έχουν πρόβλημα με τους δικαστές γιατί καθυστερούν οι υποθέσεις, κανείς δεν μίλησε για το χάλι της δικαιοσύνης». Κατάπληκτος άκουγα τον σεβαστό πρόεδρο να μου μαρτυρεί τον δικό του πόνο.

Όλοι ψάχνουν εξιλαστήρια θύματα στη Δικαιοσύνη και πρώτα απ’ όλα όσοι έχουν καθήκον να τη διαφυλάσσουν και να την προστατεύουν. Θέτει στο στόχαστρο ο δημόσιος λόγος θεσμούς που, αν μη τι άλλο, με τα όποια προβλήματά τους, τις ατέλειές τους, είναι πυλώνες της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου. Με αφορμή συγκεκριμένες υποθέσεις που απασχολούν το «λαϊκό αίσθημα» λέγο­νται και γράφονται αδιανόητες φράσεις.

Είναι αδιανόητο να βάλλεται συλλήβδην η Δικαιοσύνη και αυτό έχει ειπωθεί πολλές φορές για σειρά υποθέσεων. Η ισοπέδωση και η γενίκευση με επιχειρήματα του τύπου «η Δικαιοσύνη εκτελεί εντολές άνωθεν και δεν ευθυγραμμίζεται με το περί δικαίου αίσθημα» είναι λανθασμένη επιλογή, απ’ όπου και εάν προέρχεται. Άρα, ας μην πυροβολούμε τη Δικαιοσύνη και τσουβαλιάζουμε τους πάντες.

Η αποτυχία του συστήματος είναι δεδομένη και αυτό έχει φανεί σε αρκετές υποθέσεις. Μόνο που οι αναγκαίες και απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις έμειναν στα λόγια. Πρόσφατα ακούσαμε τις αθλιότητες που διέπραξαν ανώτατοι κρατικοί λειτουργοί για να συγκαλύψουν και να παραπλανήσουν την έρευνα για την υπόθεση της εκατόμβης των νεκρών στο Μάτι. Τίποτε δεν μάθαμε για το τι επακολούθησε, βαθιά σιωπή, με την ανακοίνωση μια συνηθισμένης προκαταρτικής εξετάσεως, το αποτέλεσμα της οποίας θα μάθουμε ύστερα από χρόνια. Όσο όμως κοιτάζουμε τα πράγματα στη βιτρίνα τους, ασχολούμενοι με όσα θέματα πιστεύουμε πως αρμόζουν στα μέτρα μας, δίπλα μας εξελίσσεται ένας τρομακτικός κόσμος που απειλεί να παρασύρει τα πάντα, όπως το νερό στην πλημμύρα της Μάνδρας, η δίκη της οποίας αναβλήθηκε γιατί δεν προβλέφθηκε αναπληρωματικός δικαστής!

Και αυτό δεν είναι επαρκής αιτιολογία για ευνομούμενο κράτος. Δεν είναι το ίδιο πράγμα η αγωγή απόλυσης του εργαζόμενου ή αποζημίωσης από το θανατηφόρο ατύχημα ή ακόμη η υπόθεση της Χρυσής Αυγής ή η υπόθεση της σοβαρής βλάβης που υπέστη η άτυχη από το βιτριόλι, σε μια ανεξήγητη ιστορία, ή η σύνταξη των 300 ευρώ, που πολλές φορές συναντά τους πολίτες όχι στο σπίτι τους, μα στο νεκροταφείο, λόγω δικαστικής καθυστέρησης, που οφείλεται σχεδόν πάντα στη διοίκηση. Όχι, δεν είναι όλα ίδια όπως τα βλέπουν τα δελτία των 8 και τα θύματα με τους θύτες που αλληλοδιαπλέκονται. Οι συνθήκες έκτακτης ανάγκης επιβάλλουν ανάλογες αποφάσεις.

Χρόνια τις ακούμε, μα δεν τις βλέπουμε. Χρειάζονται άμεσα μέτρα για να αποκατασταθεί το κύρος της δικαιοσύνης, που έχει πληγεί καίρια με τα τόσα γεγονότα που αδυνατώ ακόμη και να τα αναφέρω επιγραμματικά.

Πρέπει να πάψει ο φτηνός και ευκαιριακός συ­ντεχνιασμός και να αναμορφωθούν οι κώδικες δεοντολογίας, να βρεθούν μερικοί νομικοί που να θέλουν να φτιάξουν ένα λιτό νομοθέτημα που θα κόψει τον «γόρδιο δεσμό» και θα λύσει τις παραλυσίες της δικαιοσύνης. Διαμαρτύρονται κάποιοι για τις δίκες του «νόμου Κατσέλη» γιατί επιταχύνεται η διαδικασία κ.λπ. Ίσως έχουν δίκιο, συμφωνώ. Τι προτείνουν όμως; Τίποτε…

Είναι σαν να θέλουμε να αντιμετωπίσουμε έκτακτες συνθήκες πολέμου, με τα οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα που έχουν προκύψει και από την οικονομική κρίση και από τον κορονοϊό, χωρίς να θέλουμε να αλλάξουμε τίποτε από όσα κάνουμε σε ομαλές συνθήκες. Να πω κάτι ριζοσπαστικό κι ας είναι μια παρατραβηγμένη θεωρία. Θέλω να δείξω ότι τέτοιες συνθήκες επιβάλλουν ακραία μέτρα για να αντιμετωπιστούν. Δεν είναι όμως ακραίο μέτρο να κατατίθενται όλα τα δικόγραφα ψηφιακά. Διερωτώμαι γιατί δεν παίρνουν ψηφιακή υπογραφή οι δικηγόροι και γιατί δεν νομοθετεί η Πολιτεία ότι δεν θα κατατίθεται κανένα ένδικο μέσο αν δεν κατατεθεί ψηφιακά. Κάθε μέρα στις φυλακές αποκαλύπτονται όπλα, ναρκωτικά κ.λπ. Διερωτώμαι: Δεν υπάρχει τρόπος να βρεθεί η αιτία του κακού;

Η απά­ντηση είναι απλή: Εδώ δεν χρειάζονται νόμοι, μόνο η τεχνολογία μπορεί να λύσει το πρόβλημα, και μάλιστα άμεσα. Μην ξεχνάμε ότι η Δικαιοσύνη είναι διαχρονικά, με τα όποια λάθη, τις ελλείψεις της, το τελευταίο καταφύγιο των αδυνάτων στην αυθαιρεσία των ισχυρών.

Η ορθή δικαστική κρίση δεν συμβαδίζει αναγκαστικά με τις όποιες πλειοψηφίες διαμορφώνονται στην κοινή γνώμη, αλλά οφείλει να προστατεύει και τα δικαιώματα των ολίγων έναντι των πολλών. Οι δικαστές δεν ακολουθούν ευμετάβλητες πλειοψηφίες της κοινής γνώμης, αλλά το Σύνταγμα και τους νόμους (βλέπε Βασίλειος Σκουρής: «Η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης: 30 χρόνια μετά»).

Τελικά, μισό αιώνα τα ίδια φαινόμενα, χωρίς λύση, και μάλιστα «σολομώντεια».

* Ο «Θεμιστοπόλος» είναι νομικός με μακρά δικαστηριακή εμπειρία

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ