Αποχαιρέτα την, την κατοικία σου – Δεύτερη ευκαιρία δεν δίνεται στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά!

-Από τη ρευστοποίηση δεν εξαιρείται η πρώτη κατοικία
-Ο οφειλέτης μπορεί να νοικιάσει το σπίτι του για 12 χρόνια και μετά να ζητήσει την επαναγορά του

Τέλος στην προστασία της κατοικίας των υπερχρεωμένων νοικοκυριών, όπως τη γνωρίσαμε την προηγούμενη δεκαετία με τον «νόμο Κατσέλη» αλλά και τον τελευταίο ενάμιση χρόνο με την ηλεκτρονική πλατφόρμα του ν. 4605/2019, βάζει ο νέος πτωχευτικός κώδικας.

Η κυβέρνηση τελικά δεν αποδέχθηκε τις προτάσεις κοινωνικών και επιστημονικών φορέων, που ζητούσαν ένα καθεστώς προστασίας της κύριας κατοικίας που θα εξασφάλιζε μια ουσιαστική δεύτερη ευκαιρία για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά.

Ο νέος πτωχευτικός κώδικας προβλέπει, εκτός από την εμπορική πτώχευση, και την πτώχευση των φυσικών προσώπων, καταργώντας τις αντίστοιχες, όπως είχαν απομείνει, διατάξεις του «νόμου Κατσέλη».

Η επιχείρηση ή το φυσικό πρόσωπο που είναι σε μόνιμη αδυναμία να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του μπορεί να ζητήσει με αίτησή του στο αρμόδιο δικαστήριο (το Πολυμελές Πρωτοδικείο) να κηρυχθεί σε κατάσταση πτώχευσης.

Με την αποδοχή της αίτησης το δικαστήριο διορίζει τον εισηγητή δικαστή και σύνδικο της πτώχευσης και δρομολογεί τις διαδικασίες για τη ρευστοποίηση της περιουσίας του οφειλέτη, ώστε να ικανοποιηθούν οι πιστωτές.

Ειδικά, όμως, για τις περιπτώσεις των πτωχεύσεων μικρού αντικειμένου, στις οποίες θα ανήκει η πλειοψηφία των φυσικών προσώπων, όταν η περιουσία του οφειλέτη δεν υπερβαίνει τις 350.000 ευρώ προβλέπεται μια απλοποιημένη διαδικασία. Η αίτηση πτώχευσης στην περίπτωση αυτή υποβάλλεται στο Ειρηνοδικείο ηλεκτρονικά μέσω του Ηλεκτρονικού Μητρώου Φερεγγυότητας που προβλέπεται στον κώδικα. Αν περάσει ένας μήνας και δεν εναντιωθεί κανείς (δεν υποβληθεί δηλαδή παρέμβαση) ηλεκτρονικά κατά της αίτησης, αυτή γίνεται δεκτή με μόνη την παρέλευση της προθεσμίας.

Σε διαφορετική περίπτωση, με επιμέλεια του οφειλέτη ή πιστωτή, προχωρά η εκδίκαση της υπόθεσης μέσα στις επόμενες 75 ημέρες και, ακολούθως, εκδίδεται η απόφαση του δικαστηρίου.

Στην περίπτωση αποδοχής της αίτησης πτώχευσης τα φυσικά πρόσωπα θα πρέπει να υπολογίζουν με τη ρευστοποίηση της περιουσίας που είναι απαραίτητη για να πληρωθούν οι πιστωτές.

Από αυτήν τη ρευστοποίηση δεν εξαιρείται η κύρια κατοικία. Ο οφειλέτης δεν έχει τη δυνατότητα να ζητήσει την προστασία της κατοικίας του, αναλαμβάνοντας να εξυπηρετήσει ένα μέρος του χρέους ίσου με την αξία της, όπως προέβλεπε ο «νόμος Κατσέλη». Δεν έχει ούτε τη δυνατότητα ρύθμισης των ενυπόθηκων οφειλών του, που προσέφερε υπό προϋποθέσεις ο ν. 4605/2019, προκειμένου να την προστατεύσει από πλειστηριασμούς.

Ο νέος πτωχευτικός κώδικας ενδιαφέρεται κατ’ εξοχήν, όπως άλλωστε διακηρύσσει στο άρθρο 1, για την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη ρευστοποίηση του συνόλου της περιουσίας του οφειλέτη και από αυτήν τη μέριμνα κατ’ εξοχήν χαρακτηρίζονται οι διατάξεις του.

Μάλιστα, η αίτηση πτώχευσης του φυσικού προσώπου δεν είναι ένα δικαίωμα που δίνεται στον οφειλέτη, όπως συνέβαινε στο πλαίσιο του «νόμου Κατσέλη», αλλά και μία δυνατότητα που δίνεται και στους πιστωτές. Οποιαδήποτε τράπεζα πλέον θα μπορεί, αξιοποιώντας την απλοποιημένη αυτή διαδικασία, και χωρίς τη θέληση του οφειλέτη, να επιδιώκει και να επιτυγχάνει τη γρήγορη ρευστοποίηση της περιουσίας του, συμπεριλαμβανομένης και της κύριας κατοικίας του.

Η μόνη δυνατότητα που παρέχεται στον οφειλέτη, εφόσον πληρούνται τα κριτήρια εκείνα, είναι να ζητήσει να αγοραστεί το δάνειό του από έναν ιδιωτικό φορέα, ώστε να μπορέσει τουλάχιστον να το μισθώσει από αυτόν. Η δυνατότητα αυτή παρέχεται σε όσους χαρακτηρίζονται, σύμφωνα με τα κριτήρια που θα ισχύουν, ως ευάλωτοι οφειλέτες.

Μάλιστα δεν προκύπτει τουλάχιστον από τις διατυπώσεις που έχει προς το παρόν το σχέδιο ότι εν προκειμένω καθιερώνεται ένα δικαίωμα για τον οφειλέτη, δηλαδή ότι ο ιδιωτικός φορέας υποχρεούται στην περίπτωση που ο οφειλέτης το ζητήσει να αγοράσει την κατοικία του οφειλέτη και στη συνέχεια να του την εκμισθώσει. Άλλωστε, τα περισσότερα ζητήματα που αφορούν τη λειτουργία της εταιρείας αυτής παραπέμπονται στη σύμβαση που θα συνάψει το Δημόσιο με την ενδιαφερόμενη εταιρεία ή σε υπουργικές αποφάσεις.

Εφόσον το αίτημα του οφειλέτη γίνεται δεκτό, ο φορέας θα εκμισθώνει το ακίνητο της κατοικίας στον οφειλέτη σε ύψος ενοικίου που θα λαμβάνει υπόψη το ποσό που δαπάνησε για την αγορά του και τα οφέλη που θα είχε αν το ποσό χορηγούνταν ως στεγαστικό δάνειο.

Η μίσθωση θα έχει διάρκεια δώδεκα έτη και ο οφειλέτης θα μπορεί να επαναγοράσει την κατοικία του εφόσον μέχρι τη λήξη της έχει καταβάλει είτε μέσω μισθωμάτων είτε και με εφάπαξ καταβολή στο τέλος της συνολικό ποσόν που αντιστοιχεί στην αξία αγοράς και στους τόκους.

Είναι όμως μάλλον απίθανο να μπορέσει ο οφειλέτης να ανταποκριθεί μέσα σε 12 έτη στην εξόφληση της αξίας της κατοικίας του μαζί με τους τόκους. Αν, μάλιστα, στη διάρκεια της μίσθωσης περιέλθει σε δυσκολίες αποπληρωμής, ώστε να μην μπορεί να ανταποκριθεί για ένα μικρό διάστημα, οποτεδήποτε αυτό συμβεί, εκπίπτει από τη μίσθωση και το δικαίωμα επαναγοράς, δίχως να κατοχυρώνει καμία αξία με τις προηγούμενες καταβολές του.

Οι οφειλέτες θα μπορούσαν να αποβλέπουν, στις εν λόγω περιπτώσεις, στη χορήγηση του επιδόματος στέγασης, υπό τις προϋποθέσεις που κάθε φορά ο νόμος προβλέπει.

Στην καλύτερη, επομένως, των περιπτώσεων, εφόσον συντρέξουν οι ασαφείς και σήμερα προϋποθέσεις, ο οφειλέτης από ιδιοκτήτης της κατοικίας του γίνεται νοικάρης. Ως εκμισθωτή θα έχει έναν ιδιωτικό φορέα που θα έχει ενδιαφερθεί για την εν λόγω δραστηριότητα μόνο εφόσον του εξασφαλίζει μια κερδοσκοπική προοπτική.

Ο νέος πτωχευτικός κώδικας καθιερώνει έναν εξωδικαστικό μηχανισμό, ο οποίος θα λειτουργεί για τη ρύθμιση των οφειλών προς τις τράπεζες (και τα funds που έχουν αγοράσει τα δάνεια), το Δημόσιο και τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης. Η αίτηση θα γίνεται μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας που θα επεξεργάζεται το αίτημα και τα σχετικά στοιχεία και θα έχουν πρόσβαση οι εμπλεκόμενοι πιστωτές.

Ωστόσο, στην περίπτωση των φυσικών προσώπων η ευδοκίμηση της διαδικασίας εξαρτάται από την αποδοχή της πρότασης από όλους τους πιστωτές, γεγονός που καθιστά αμφίβολη την αποτελεσματικότητά της.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ