Το ατελείωτο δράμα της Ελληνικής Δικαιοσύνης

Του
ΘΕΜΙΣΤΟΠΟΛΟΥ*

1. Γεννήθηκε σε χωριό ενός νησιού του Ιονίου το 1933. Στο δημοτικό σχολείο δεν φοίτησε λόγω πολέμου και Κατοχής, σχεδόν αγράμματη, φτώχεια και πείνα, από μικρή στα χωράφια, μάζεμα ελιάς, δυστυχία, αρρώστιες, θάνατοι.

Η πείνα κυρίαρχο σημείο στη μαύρη ζωή της, αρρώστησε, γέρασε και έφτασε στη σύνταξη του ΟΓΑ. Το αίτημα απερρίφθη γιατί από λάθος του ανταποκριτή του ΟΓΑ της έλειπε ένας χρόνος για τη σύνταξη. «Μα πώς, αφού δουλεύει από παιδί στα χωράφια;», θα αναρωτηθεί κανείς, όμως ο «σοφός νομοθέτης» του ν. 4169/1961 προέβλεψε ότι για να δικαιούται σύνταξη ο αγρότης, απαιτούνται τουλάχιστον 25 χρόνια ασφάλισης στον ΟΓΑ, μετά τη συμπλήρωση του 21ου έτους της ηλικίας!

Η γιαγιά περίμενε να δικασθεί η υπόθεσή της στα δικαστήρια επί 14 χρόνια. Δεν θα εισπράξει ποτέ τη σύνταξη. Η προσφυγή έγινε το 2001 και απερρίφθη από το ΣτΕ (η διάσκεψη το 2011, η απόφαση δημοσιεύθηκε το 2014)!

Ιδού η σκέψη του δικαστηρίου μεταξύ άλλων: «Ο λόγος ότι η αναιρεσείουσα είναι αγράμματη και δεν γνώριζε το περιεχόμενο της αιτήσεως που υπέβαλε, την οποία συνέταξε άλλο πρόσωπο και επομένως εσφαλμένως το εφετείο στηρίχθηκε σε αυτήν, είναι απορριπτέος διότι, πέραν του ότι με την προσφυγή είχε προβληθεί απλώς ότι η ένστασή της δεν της αναγνώστηκε από τον συντάξαντα, δεν γίνεται, δηλαδή, λόγος για την αίτησή της ούτε για το ότι ήταν αγράμματη, εν πάση περιπτώσει, κανένα αποδεικτικό μέσο δεν προσκομίστηκε για την απόδειξη του λόγου αυτού ενώπιον των δικαστηρίων της ουσίας».

Το δικαστήριο ήθελε «πιστοποιητικό αγραμματοσύνης»!

Αυτό είναι ένα μικρό δείγμα για το τι υφίσταται ο έλληνας πολίτης.

2. Η μελέτη που συνέταξε η επιτροπή με πρόεδρο τον νομπελίστα οικονομολόγο Χριστόφορο Πισσαρίδη περιλαμβάνει 14 προτάσεις αναπτυξιακής πολιτικής, μεταξύ των οποίων και για τη Δικαιοσύνη. Η έκθεση στην πραγματικότητα αποτυπώνει τη ζοφερή πραγματικότητα της καθυστέρησης απονομής της Δικαιοσύνης στη χώρα μας. Ίσως οι διαπιστώσεις της έκθεσης να υπολείπονται κατά πολύ της αληθινής κατάστασης που επικρατεί και όπου θύματα και θύτες είναι ολόκληρος ο ελληνικός λαός, πλούσιοι και φτωχοί, δίκαιοι και άδικοι. Δυστυχώς, για μια ακόμα φορά το ζήτημα της καθυστέρησης απονομής της Δικαιοσύνης στη χώρα μας, που έχει απασχολήσει ακόμα και το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με αλλεπάλληλες καταδίκες της χώρας, έγινε α­ντικείμενο σεναρίων συνομωσίας και άδικης κριτικής.

Όμως χρειάζεται συλλογική και συγκροτημένη δράση. Η έκθεση Πισσαρίδη για τη δικαιοσύνη είναι η πολλοστή αναφορά στη ζοφερή πραγματικότητα ή μάλλον στον εφιάλτη που ζούμε. Δεν υπάρχουν μικρές και μεγάλες υποθέσεις, μικρού ή μεγάλου οικονομικού ενδιαφέροντος. Όλες ανεξαρτήτως οι υποθέσεις είναι σημαντικές και πρέπει να τυγχάνουν γρήγορης και δίκαιης δίκης, σύμφωνα και με τις συνταγματικές επιταγές. Χρειάζεται γενναία αναμόρφωση του δικονομικού μας συστήματος, με χρήση της πρότυπης δίκης σε όλες τις δικαιοδοσίες του συστήματος. Χρειάζεται χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας και πιο πολύ χρειάζεται να αποκατασταθεί το κύρος της Δικαιοσύνης από την ηγεσία της.

Η Πολιτεία νομοθετεί, άτεχνα, συνεχώς, μέτρα που δήθεν επιδιώκουν την επιτάχυνση των διαδικασιών, αλλά δεν αποδίδουν γιατί απλούστατα είναι δημιούργημα κυρίως θεωρητικών πανεπιστημιακών, που δεν έχουν την παραμικρή αίσθηση της δικαστηριακής πραγματικότητας και είναι φτιαγμένα έτσι ώστε να λειτουργούν οι εμπλεκόμενοι με τους ρυθμούς του προηγούμενου αιώνα. Αφορίζεται σήμερα η «ψηφιακή Δικαιοσύνη», ενώ την ίδια ώρα τα πρακτικά των συνεδριάσεων των δικαστηρίων γράφονται χειρόγραφα, ενώ τα αρχεία των δικαστηρίων είναι τροφή τρωκτικών σε πολλές περιπτώσεις.

Τι θα εμπόδιζε αν, π.χ., όλα τα κατατιθέμενα ένδικα μέσα χωρίς καμιά εξαίρεση, κατατίθεντο ψηφιακά στις γραμματείες των δικαστηρίων; Τίποτε απολύτως δεν εμποδίζει την εξέλιξη αυτή, προϋποθέτει όμως να αποκτήσουν όλοι (δικηγόροι, δικαστές, δικαστικοί υπάλληλοι) ψηφιακή υπογραφή. Η Πολιτεία πρέπει να θεσμοθετήσει αυτό το μέτρο άμεσα.

Το σύστημα δεν λειτουργεί στις περισσότερες περιπτώσεις και η ταλαιπωρία πολλαπλασιάζεται. Δεν υπάρχει κάποιος που σε κάθε δικαστήριο θα εποπτεύει την εφαρμογή της ψηφιακής τεχνολογίας. Ένας μάνατζερ που δεν θα ’χει καμιά δουλειά με το δικαιοδοτικό έργο θα εποπτεύει τη διοικητική λειτουργία του συστήματος. Οι δικαστικοί λειτουργοί δεν έχουν ούτε τον χρόνο ούτε τις γνώσεις για τη νέα τεχνολογία, όπως και οι δικαστικοί υπάλληλοι. Πολλά μπορούν να γίνουν άμεσα.

Εκατοντάδες υποθέσεις προσημειώσεων θα μπορούσαν να γίνονται ενώπιον των συμβολαιογράφων, αντί να απασχολούνται τα δικαστήρια και οι δικαστές με αυτό το ζήτημα. Λέγεται ότι δεν το επιθυμούν τα τραπεζικά ιδρύματα και το κόστος αυτής της διαδικασίας το πληρώνει τελικά ο ελληνικός λαός στο σύνολό του. Θα ήθελα να αναφέρω περαιτέρω ότι η διοικητική δίκη βραδύνει γιατί η διοίκηση μέσω του ΝΣΚ ασκεί συνεχώς αβάσιμα ένδικα μέσα –και μάλιστα δωρεάν, που βασανίζουν όμως τον πολίτη– και δεν συμμορφώνεται το κράτος με τις δικαστικές αποφάσεις. Η διοίκηση αρνείται τη διαμεσολάβηση στις διοικητικές διαφορές και αρνείται να συμμορφωθεί και με τη νομολογία των Ανωτάτων Δικαστηρίων.

Εκείνοι που ελπίζουν να βελτιωθεί η κατάσταση από τα μέτρα που προτείνει η έκθεση Πισσαρίδη θα διαψευσθούν πολύ σύντομα, όταν νέα τμήματα δεν θα μπορούν να δικάσουν την υπόθεση και θα ανακαλύψουν ότι η διοίκηση δεν στέλνει τον φάκελο της υποθέσεως στο δικαστήριο ή τον στέλνει χωρίς στοιχεία ή όταν οι υπάλληλοι που είναι ταγμένοι για τη διαφύλαξη της νομιμότητας αρνού­νται να προσέλθουν στο δικαστήριο και να εκτεθούν σε προσωπικούς κινδύνους α­ντεκδικήσεως. Είναι το πιο δύσκολο ζήτημα η συνεχιζόμενη κακή νομοθέτηση με άσχετες και αντιφατικές τροπολογίες σε νόμους που μόνοι τους σε μέγεθος είναι ολόκληρο βιβλίο πολλών σελίδων.

Το πιο σημαντικό ζήτημα όμως είναι ότι δεν μπορεί να συνεχισθεί πλέον η τραγική κατάσταση που αφορά το κύρος της δικαιοσύνης, για το οποίο δεν φαίνεται να γίνεται καμιά θεσμική προσπάθεια αποκαταστάσεώς του. Οι περισσότεροι πολίτες δεν ασχολούνται με τα μεγάλα ζητήματα της Δικαιοσύνης, τις μεγάλες δίκες και τις πολιτικές αντιδικίες, ασχολούνται με την αδυναμία να βρουν το δίκιο τους. Ας σκεφθούμε την επαχθέστατη θέση των εργαζομένων και συνταξιούχων στην εποχή μας και ας αφήσουμε τους δικαστές ήσυχους να κάνουν τη δουλειά τους.

Τελικά, για να γίνει κάτι στη Δικαιοσύνη, εκτός από ευχολόγια, μάλλον πρέπει να σπάσουν αυγά, που λέει και ο λαός.

ΥΓ.: «Και διηγώντας τα να κλαις: ‘‘Απορρίφθηκε το αίτημα για παροχή έννομης προστασίας ενός πολίτη, και μάλιστα ηλικιωμένου, με καθυστέρηση τεσσάρων ετών και για 4,16 ευρώ που έλειπαν απ’ το παράβολο!’’» (πηγή: «Καθημερινή», 14/12/2019).

* Ο «Θεμιστοπόλος» είναι νομικός με μακρά δικαστηριακή εμπειρία

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ