Ποιός ζωντανός οργανισμός 2.500 ετών μας συνδέει με την εποχή της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας

– Μια ελιά, 2.500 ετών, επίκεντρο των εκδηλώσεων για τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας

Ένα δένδρο-σύμβολο, που σύμφωνα με τους επιστήμονες έχει ηλικία 2.500 ετών, θα είναι το σημείο αναφοράς των εκδηλώσεων που θα γίνουν για την συμπλήρωση δυόμισι χιλιετηρίδων από την ιστορική Ναυμαχία της Σαλαμίνας. Πρόκειται για μια ελιά, που βρίσκεται στον δρόμο που ενώνει το Ασιάντειο με την Κακή Βίγλα, και λέγεται «η Ελιά της Όρσας». Είναι ο μοναδικός ζωντανός οργανισμός από την εποχή της Ναυμαχίας και γι’ αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία. Αυτήν την μοναδικότητα θέλει να εκμεταλλευθεί και να αναδείξει η Δημοτική Αρχή Σαλαμίνας εν όψει των εορτασμών για τα 2.500 χρόνια από την πραγματοποίησή της.

Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες μας, ο Δήμαρχος του νησιού Γιώργος Παναγόπουλος θα ζητήσει από την κυβέρνηση και τους αρμόδιους φορείς, να μεταφερθούν κατά ένα χρόνο οι επίσημες εκδηλώσεις, δηλαδή αντί για φέτος να γίνουν τον Σεπτέμβριο του 2021, για να είναι δυνατόν να έρθουν στο νησί τουρίστες απ’ όλο τον κόσμο και να αναδειχθεί σε παγκόσμια κλίμακα. Στο πλαίσιο αυτό ο Δήμαρχος σχεδιάζει να προχωρήσει στην ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων από το αρχαίο λιμάνι μέχρι τον Τύμβο των Σαλαμινομάχων, προκειμένου να είναι εύκολη η πρόσβαση και να μπορεί να τα επισκέπτεται εύκολα ο κόσμος.

Όλα αυτά βέβαια δεν σημαίνουν ότι δεν θα γίνουν και φέτος εκδηλώσεις, θα γίνουν αλλά δεν θα έχουν την παγκόσμια εμβέλεια που θα έχουν εκείνες που προγραμματίζονται για του χρόνου -κορονοϊού επιτρέποντος βέβαια- και οι οποίες θα κάνουν γνωστό το ιστορικό αυτό γεγονός στα πέρατα του κόσμου. Φέτος λοιπόν θα γίνουν φεστιβάλ, συναυλίες, θεατρικά δρώμενα και αθλητικές εκδηλώσεις σε ανάμνηση της Ναυμαχίας οι οποίες θα ξεκινήσουν από τα τέλη Αυγούστου και θα κρατήσουν για ένα μήνα.

Ήδη έχουν αρχίσει να γίνονται ανελκύσεις ναυαγίων από τον ευρύτερο χώρο της Κυνόσουρας για να καθαρίσει η θαλάσσια περιοχή όπου θα γίνουν οι εορτασμοί και μέχρι στιγμής περίπου 20 βυθισμένα ή ημιβυθισμένα πλοία έχουν ανελκυσθεί. Τα πλοία κόβονται πάνω σε μεγάλες μαούνες και στη συνέχεια μεταφέρονται σε εξειδικευμένες βιοτεχνίες απ’ όπου πωλούνται για σκραπ σε εγχώριους αλλά και αλλοδαπούς πελάτες. Μέχρι την άνοιξη, αναμένεται να έχει καθαρίσει όλη η θαλάσσια περιοχή της Κυνόσουρας, από την Ψυτάλλεια μέχρι το αρχαίο λιμάνι.

Η Ελιά της Όρσας

Η συγκεκριμένη ελιά, σύμφωνα με έρευνα του Διεθνούς Φυσιοδιφικού Ινστιτούτου Ulorane, που έγινε πριν δύο χρόνια, αποδείχθηκε ως ένα από τα αρχαιότερα δένδρα της Ευρώπης μαζί με μια άλλη ελιά που βρίσκεται στην Κριμαία και πρέπει να έχει κι αυτή ρίζες από τη Σαλαμίνα.

Η ηλικία της προσδιορίστηκε ότι ξεπερνάει τα 2.500 χρόνια, περίπου την εποχή που την Αθήνα διοικούσε ο Πεισίστρατος. Γι’ αυτό άλλωστε, οι παλαιοί Σαλαμίνιοι (σύμφωνα με γραπτή μαρτυρία της Αικατερίνης Γεροντώτου που έζησε το 1800 στην περιοχή) ανέφεραν ότι την ελιά την είχε φυτέψει ένας μεγάλος βασιλιάς με το όνομα Στράτος, κάτι που οι αρχαιολόγοι λένε ότι είναι η παραφθορά του ονόματος Πεισίστρατος. Ο Πεισίστρατος είχε ρίζες από την Σαλαμίνα αφού προέρχεται από το γένος των Φιλαϊδών. Ο ιδρυτής της δυναστείας, ο Φιλαίος αναφέρεται ως εγγονός του Τελαμώκος Αίαντα και παρέδωσε την Σαλαμίνα στους Αθηναίους για να πάρει τον τίτλο του Αθηναίου πολίτη.

Ο Πεισίστρατος, σύμφωνα με τους ιστορικούς, είχε προτρέψει τους Αθηναίους να φυτέψουν ελιές και δικαιώθηκε γιατί η ακμή των Αθηνών οφείλεται στη μεγάλη παραγωγή λαδιού που είχαν. Τότε λέγεται ότι είχαν φυτευτεί 150.000 ρίζες.

Θεωρείται ότι την εντολή αυτή την εφάρμοσαν και οι Σαλαμίνιοι, γι’ αυτό και φυτεύτηκε τότε και η συγκεκριμένη ελιά. Η άλλη ελιά παρόμοια ηλικίας που βρίσκεται στην Κριμαία, έχει τα ίδια χαρακτηριστικά της Ελιάς της Όρσας, δηλαδή είναι η ίδια ποικιλία, που ανήκει στις ελιές που φυτεύτηκαν στον αθηναϊκό ελαιώνα. Η ελιά βρίσκεται στον Βοτανικό Κήπο της Κριμαίας, είναι καλά διατηρημένη και εκτίθεται ως αξιοθέατο, σε αντίθεση με την δική μας που είναι παρατημένη, δεν φυλάσσεται και κινδυνεύει από τυχόν αρρώστιες ή κάποια φωτιά! Σϋμφωνα με τον δρ. Ιωάννη Ρόμπα η ελιά της Κριμαίας, πιθανόν να μεταφέρθηκε εκεί από τα Μέγαρα, καθώς η χερσόνησος αυτή, υπήρξε αποικία των Μεγαρέων πριν 2.600 χρόνια, με την επωνυμία Ταυρική. Το δένδρο αυτό λοιπόν, που έχει ανακυρηχθεί εθνικό μνημείο της χώρας, μπορεί να προέρχεται από τα Μέγαρα, γι’ αυτό είναι της ίδιας ποικιλίας με την Ελιά της Όρσας.

Ο κεντρικός κορμός της συγκεκριμένης ελιάς είναι 5,70 μέτρα, ενώ η περίμετρος της με τις παραφυάδες, φθάνει τα 12 μέτρα. Το όνομα της σύμφωνα με την παράδοση, το πήρε από μια γυναίκα την Όρσα, της οποίας ήταν προίκα.

Η γυναίκα αυτή είχε τραγικό τέλος, γιατί την εποχή της τουρκοκρατίας ερωτεύθηκε έναν τούρκο και ο σύζυγός της για να την εκδικηθεί την αποκεφάλισε.