Η «επακούμβηση» με μία φρεγάτα και έναν ιό

Γράφει ο
Δρ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Β. ΤΣΑΚΛΗΣ
Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Res. Assoc, Karolinska Institute, Sweden
[email protected]

Εάν βρεθείς να πλέεις τη φρεγάτα σου καταμεσής στο απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου, συμπλέοντας με νευρωτικούς οριεντάλ νήες, όπου ο καθένας εξ αυτών θέλει να σε «ακουμπήσει», μόνο τυχαίο δεν θα ονοματίσεις το συμβάν, καθώς το αποτέλεσμα ορίζεται από τη στατιστική σε συνδυασμό με την ανεγκέφαλη πρακτική του συμπλέοντος.

Κατ’ αντιστοιχία, η πιθανή επακούμβησή σου με τον «εστεμμένο» ιό δεν θα πρέπει να αποδοθεί πρώτιστα στην τύχη, αλλά σε γεγονότα και πράξεις σου που οδήγησαν στην επαφή! Αυτό, καθώς είναι πλέον ξεκάθαρα καθορισμένος και ορισμένος ο τρόπος που μέσα από ατομική και συλλογική πρακτική θα προστατεύσω και θα προστατευτώ. Η νευρωνικού τύπου εξάπλωση της νόσου των ημερών δεν αφήνει περιθώρια για τυχαίες αποδώσεις και οικτιρμούς και θέτει καθέναν από εμάς προ ευθυνών και αποτελεσμάτων.

Η έννοια της τύχης είναι ένα από τα άλλοθί μας σε ό,τι αφορά την αποτελεσματικότητα των πράξεών μας. Αποδίδουμε στην τύχη το γεγονός πως κερδίσαμε το λαχείο και ξεχνάμε πως εμείς αγοράσαμε αυτό το λαχείο, δεν ήρθε από το πουθενά. Προκαλέσαμε την κλήρωση μαζί με πολλούς άλλους αγοραστές, αλλά η μοναδικότητα του αριθμού είναι αυτή που προσέφερε το κέρδος σε ένα άτομο μόνο.

Είναι λοιπόν το τυχαίο του αριθμού και όχι η αόριστη έννοια της τύχης του ατόμου. Ενώ η φύση και η ζωή κυριαρχούνται από ζεύγη δυνάμεων για να εξασφαλίζεται η περιβόητη ισορροπία, το ζεύγος της τύχης και της κακοτυχίας κάθε άλλο παρά ισόρροπα είναι. Δυστυχώς, επικρατεί πάντα ποσοτικά η κακοτυχία, αφού ακόμα και στο απλό παράδειγμα με το λαχείο όλοι οι άλλοι είναι οι μη τυχεροί.

Ακόμα και γλωσσικά, η τύχη αποδίδεται με έναν ουσιαστικό όρο, ενώ η μη τύχη μπορεί να αναφερθεί και ως ατυχία ή κακοτυχία. Η διαφορά μεταξύ των δύο μη τυχερών αποδόσεων είναι πρακτική και ενίοτε διαβαθμιστική.

Έτσι, η ατυχία μπορεί να είναι το στιγμιαίο αποτέλεσμα πράξεως ή μια διαχρονική αρνητική κατάληξη ομοειδών προσπαθειών και πράξεων (modus agendi), ενώ η κακοτυχία αποδίδει στον υπομένοντα μια χρονίζουσα βιωματική αρνητική κατάσταση (modus vivendi). Βέβαια, στην καθομιλουμένη χρήση των όρων, δεν διαλέγουμε από το γλωσσικό καλάθι μας κατά περίπτωση τον πιο ταιριαστό, αλλά τον πρώτο που ανακύπτει στη σύνταξη του λόγου μας.

Εντούτοις, είναι σημαντική η διαφοροποίηση και συνεπώς η προσωποποίηση των μη τυχερών εκφάνσεων. Εάν προσπαθήσουμε να προσθέσουμε στο «τάσι» της τύχης και τον όρο της καλοτυχίας, ώστε η τρυτάνη του ζυγού να ισορροπήσει το «τάσι» της μη τύχης, θεωρώ πως δεν θα καταστεί εφικτό, καθώς η καλοτυχία είναι δυνητικά πεπερασμένη και ιστορικά έχει επιδείξει κακές στατιστικές για το είδος μας, ατομικά και συλλογικά.

Αυτό ίσως να συμβαίνει, καθώς η ζωή μας περιλαμβάνει μια σύνθεση πολλαπλών δοκιμασιών, επιλογών και πράξεων, στις οποίες εφάπτονται, αλληλεπιδρούν ή και συμμετέχουν άμεσα και άλλοι συνάνθρωποι, ώστε το αποτέλεσμα να συμβαδίζει με αυτό του παραδείγματος του λαχείου, που αναφέρθηκε παραπάνω.

Θα αποφύγουμε λοιπόν τα στερεότυπα περί τύχης, τυχαιότητας και των αντιθέτων τους και θα πρέπει να συμφωνήσουμε πως η επακούμβηση με το σκαρί του νευρωτικού γείτονα δεν θα μας βλάψει όταν το δικό μας είναι αρκούντως ενισχυμένο και οδηγηθεί με τη σωστή στρατηγική και δεξιοτεχνία.

Κατ’ αντίστοιχο τρόπο θα λειτουργήσει και η στρατηγική μας, σφραγίζοντας τη θύρα έναντι οποιουδήποτε ιού προσβλέπει στη «φιλοξενία» μας, με όσα απλά, αλλά όχι απλοϊκά μας έχουν συστηθεί να πράξουμε.

Καταληκτικά λοιπόν, η «τύχη δεν μπορεί να τύχει» απόλυτου μεγέθους και τυχερός είναι αυτός που είναι λιγότερο άτυχος και πολύ λιγότερο κακότυχος, γιατί όπως είπε και ο «Καπελά» (Ζαν Πολ Μπελμοντό) στον «Ροκ» (Αλέν Ντελόν) ξεψυχώντας στο «Borsalino», «η τύχη είναι μία ψευδαίσθηση»!

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ