Η ΟΔΥΣ[Σ]ΕΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ – Νεολογικά αθησαύριστα στο έπος του Νίκου Καζαντζάκη

Συγγραφέας
Νίκος Μαθιουδάκης
Eπιμέλεια
Παναγιώτης Μιαχαλόπουλος
Πρόλογος
Peter Bien

Στη μελέτη του Η ΟΔΥΣ[Σ]ΕΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ο Νίκος Μαθιουδάκης παρουσιάζει την οδύσσεια των λέξεων μέσα σε ένα λογοτεχνικό δημιούργημα, από την έμπνευση και τη γραφή τους από τον συγγραφέα μέχρι την ανάγνωση και την κατανόησή τους από τον αναγνώστη, επικεντρώνοντας την έρευνά του στην ΟΔΥΣΕΙΑ του Καζαντζάκη, η οποία αποτελεί θεματικά τη συνέχεια της Οδύσσειας του Ομήρου.

Ασχολείται με τις στρατηγικές κατανόησης της ποιητικής γλώσσας της ΟΔΥΣΕΙΑΣ του Καζαντζάκη, προκειμένου να εντοπιστούν οι μέθοδοι που ακολουθεί ο εκάστοτε αναγνώστης για να αποκωδικοποιήσει τη σημασία άγνωστων λέξεων, διευκολύνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την κατανόηση του κειμένου, που είναι και ο κύριος σκοπός της διδασκαλίας της λογοτεχνίας.

Συγκεκριμένα, ο συγγραφέας ιχνογραφώντας τη γλώσσα της ΟΔΥΣΕΙΑΣ του Καζαντζάκη, αποκαλύπτει τις πτυχές της σε συνδυασμό με τα υφολογικά χαρακτηριστικά της και την πολυσχιδή προσωπικότητα του Καζαντζάκη. Στη συνέχεια, διερευνά τον όρο «ποιητική γραμματική» ‒ο οποίος ταυτίζεται με την έκφραση «ποιητική αδεία»‒ προκειμένου να σκιαγραφηθούν τα στοιχεία ύφους ενός λογοτεχνικού έργου, ενώ παράλληλα περιγράφει το φαινόμενο της νεολογίας, καταδεικνύοντας τη διττή αξία του, ως τρόπου ανανέωσης της γλώσσας και ως τρόπου ανάδειξης της λειτουργίας των ποιητικών γραμματικών. Επίσης, συζητείται το θέμα της ασάφειας και της υποκειμενικότητας στη λογοτεχνία και παρουσιάζονται στρατηγικές ανάγνωσης και κατανόησης ενός λογοτεχνήματος με έμφαση στο ιδιοσυγκρασιακό λεξιλόγιο, μέσω της διαδικασίας του ελεύθερου μαντέματος. Τέλος, ο συγγραφέας αποπειράται με εμπειρική έρευνα, ακολουθώντας τις σύγχρονες μεθοδολογικές αρχές, να τεκμηριώσει τον βαθμό κατανόησης του λεξιλογίου της καζαντζακικής ΟΔΥΣΕΙΑΣ.

Η παρούσα μελέτη αποτελεί την πρώτη γλωσσολογική πραγματεία για το μεγαλειώδες αυτό έπος του Νίκου Καζαντζάκη, μέσα από την οποία αναδεικνύεται το ύφος και η γλώσσα του κρητικού λογοτέχνη, αλλά και ο λεξικογραφικός πλούτος που χρησιμοποιεί για την ποιητική σύνθεση της ΟΔΥΣΕΙΑΣ του.

Έγραψαv για το βιβλίο

«Η αξία της μονογραφίας του Νίκου Μαθιουδάκη είναι πολλαπλή και ως γλωσσολογική μελέτη και ως εν δυνάμει καζαντζακικό λεξικό, διότι τεκμηριώνει την ακατάπαυστη παρόρμηση του Καζαντζάκη ‒την αντοχή του‒ να διατηρήσει τον πλούτο και την ποικιλία της ελληνικής δημοτικής, καθώς όμως και την επιστημονική αντοχή και φροντίδα του ίδιου του Μαθιουδάκη ‒τον άθλο του‒ να ασχοληθεί με το καζαντζακικό έπος».
-Πίτερ Μπιν- Ομότιμος Καθηγητής Αγγλικής και Συγκριτικής Φιλολογίας – Πανεπιστήμιο Ντάρτμουθ

«Ποτέ δεν μπορούσα να φανταστώ πως η ΟΔΥΣΕΙΑ του Νίκου Καζαντζάκη περιέχει τόσες λέξεις εν δυνάμει ποιητικούς νεολογισμούς. Μια «γλωσσική πλημμυρίδα», στην οποία μπορεί κανείς και να πνιγεί και να σωθεί. Ο Νίκος Μαθιουδάκης «σώθηκε», θησαυρίζοντας λέξη-λέξη κάθε ιδιότυπο σχηματισμό, προκειμένου να αποτελέσουν τη μαγιά για την πραγματική διατριβή του με τη γλώσσα του ποιητικού έργου του Καζαντζάκη».
-Ζωή Γαβριηλίδου- Καθηγήτρια Γλωσσολογίας – Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

«Ο Νίκος Μαθιουδάκης μελετάει το ταξίδι του αναγνώστη και την πάλη του με τις άγνωστες λέξεις ‒πολλές μάλιστα από τις οποίες αποτελούν εν δυνάμει νεολογισμούς‒, μέσα από το δεύτερο μεγάλο ταξίδι του Οδυσσέα, την καζαντζακική ΟΔΥΣΕΙΑ, με τη χρήση μαθηματικών μοντέλων για τη μέτρηση της αντικειμενικής και υποκειμενικής ορθότητας της κάθε λέξης και εξάγει χρήσιμα συμπεράσματα για τις τεχνικές κατανόησης κειμένου».
-Πηνελόπη Καμπάκη – Βουγιουκλή- Καθηγήτρια Γλωσσολογίας – Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

«Στο πρόσωπο του Νίκου Μαθιουδάκη βρέθηκε ο παθιασμένος Κρητικός με τον ψηλορείτη νου που ετοίμασε με υπομονή την εξάρτυσή του και τόλμησε να αναρριχηθεί στις ψηλές βουνοκορφές της ΟΔΥΣΕΙΑΣ απ’ όπου επόπτευσε με γνώση και σύνεση το αξεπέραστο δημιούργημα για να καταδυθεί τελικά στους κρατήρες ενός ηφαιστείου γεμάτου πυρακτωμένες λέξεις που τις μάζεψε μία-μία και τις μελέτησε με σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους, χωρίς το φιλολογικό του νυστέρι να οδηγήσει στην απομάγευσή τους».
-Χριστόφορος Χαραλαμπάκης- Καθηγητής Γλωσσολογίας – Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα 

Ο Νίκος Μαθιουδάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης. Σπούδασε φιλολογία με ειδίκευση στη νεοελληνική λογοτεχνία και εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή στον τομέα της γλωσσολογίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Μετά τις σπουδές του, ανέλαβε την επιστημονική επιμέλεια της Νέας Αναθεωρημένης Σύγχρονης Έκδοσης των ήδη δημοσιευμένων έργων του Νίκου Καζαντζάκη. Το 2013 μετέγραψε από το χειρόγραφο και επιμελήθηκε το πρώτο θεατρικό έργο του Νίκου Καζαντζάκη με τον τίτλο «Ξημερώνει» και το 2018 ολοκλήρωσε την επιστημονική επιμέλεια της έκδοσης του αδημοσίευτου μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη με τον τίτλο «Ο Ανήφορος». Επίσης, έχει διδάξει στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Δημιουργική Γραφή» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, στο Πρόγραμμα Προπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας και του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, καθώς και στο Τμήμα Ελληνικής Γλώσσας & Πολιτισμού και στο Τμήμα Θεολογίας του Πανεπιστημιακού Κολεγίου «LOGOS» (Τίρανα, Αλβανία). Ερευνητικά ασχολείται, κυρίως, με ζητήματα ύφους και γλώσσας στη λογοτεχνία, συμμετέχει σε συνέδρια λογοτεχνικού, γλωσσολογικού και ευρύτερα φιλολογικού ενδιαφέροντος και έχει δημοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά.

ΚΑΠΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ 

Κατηγορία: Δοκίμια – Μελέτες
ISBN: 978-618-5191-93-1