Eurobank: Πιθανή περαιτέρω αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών
Η πανδημία του κορoνοϊού COVID-19 προκαλεί ισχυρές μεταβολές στον όγκο των διεθνών συναλλαγών παγκοσμίως. Στην περίπτωση της ελληνικής οικονομίας αναμένεται μεγάλη συρρίκνωση του πλεονάσματος των υπηρεσιών το 2020 (€21,1 δις σε τρέχουσες τιμές το 2019 ή 11,3% του ΑΕΠ) επισημαίνει στην εβδομαδιαία οικονομική ανάλυσή της η Eurobank.
Σύμφωνα με την τράπεζα, δύο παράγοντες συμβάλλουν σε αυτό το εκτιμώμενο αποτέλεσμα. Πρώτον, ο βαθμός ευαισθησίας του τουριστικού τομέα στην υγειονομική κρίση είναι υψηλός και δεύτερον, το ταξιδιωτικό ισοζύγιο της Ελλάδας, ήτοι η διαφορά ανάμεσα στις εξαγωγές και τις εισαγωγές ταξιδιωτικών υπηρεσιών, έχει πολύ μεγάλη συνεισφορά στο πλεόνασμα των υπηρεσιών (73,1% ή €15,4 δις σε τρέχουσες τιμές το 2019).
Βάσει των έως τώρα δημοσιευθέντων στοιχείων, ποια είναι η εικόνα που διαμορφώνεται για τις εξωτερικές συναλλαγές της ελληνικής οικονομίας το 2020; Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα αντλούμε στοιχεία από τους λογαριασμούς του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (ΙΤΣ) της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ). Λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλες τις κατηγορίες αγαθών (πλοία, καύσιμα, αγαθά χωρίς καύσιμα και πλοία) και υπηρεσιών (ταξιδιωτικές, μεταφορών, λοιπών υπηρεσιών), οι εξαγωγές και οι εισαγωγές παρουσίασαν ετήσια συρρίκνωση -18,9% ή -€4.709,9 εκατ. και -14,8% ή -€4.580,8 εκατ. αντίστοιχα στο 5μηνο Ιανουαρίου-Μαΐου 2020 (για τα αντίστοιχα μεγέθη πλην των πλοίων και των καυσίμων βλέπε Σχήμα 1). Αυτό αντανακλάται στην ετήσια μείωση του ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών κατά -€129,2 εκατ., καθότι οι εισροές κεφαλαίων από την πώληση αγαθών και υπηρεσιών στην αλλοδαπή μειώθηκαν περισσότερο από τις αντίστοιχες εκροές κεφαλαίων από την αγορά αγαθών και υπηρεσιών από την αλλοδαπή. Πάνω από τα 9/10 των προαναφερθέντων μεταβολών των εξαγωγών και των εισαγωγών πηγάζουν από τις παρατηρήσεις του Απριλίου-Μαΐου 2020, ήτοι των μηνών που εφαρμόστηκαν αυστηρά μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19.
Πως κινήθηκαν οι εξαγωγές και οι εισαγωγές στις επί μέρους κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών; Πως μεταβλήθηκαν τα αντίστοιχα ισοζύγια; Στην πλευρά της πίστωσης των εξωτερικών συναλλαγών (εξαγωγές) ξεχώρισαν με αρνητικό πρόσημο οι τουριστικές υπηρεσίες. Στο δίμηνο Απριλίου-Μαΐου 2020 οι ταξιδιωτικές εισπράξεις σχεδόν μηδενίστηκαν (-99,0% YoY ή -€2.089,2 εκατ. YoY) με αποτέλεσμα στο 5μηνο να εμφανίζουν συρρίκνωση -78,5% YoY ή -€2.242,4 εκατ. YoY (βλέπε Σχήμα 2). Η μείωση των τουριστικών εσόδων εξηγεί σχεδόν το 1/2 της πτώσης του συνόλου των εξαγωγών, ενώ αν αφαιρεθούν οι κατηγορίες των πλοίων και των καυσίμων, με την τελευταία να επηρεάζεται από τη μείωση των διεθνών τιμών του πετρελαίου (βλέπε Σχήμα 3), εξηγεί το 70,3%. Στις υπόλοιπες κατηγορίες, συρρίκνωση καταγράφηκε στις εξαγωγές των αγαθών εκτός καυσίμων και πλοίων (-3,9% YoY ή -€376,4 εκατ. YoY) και των υπηρεσιών μεταφορών (-7,6% YoY ή -€513,0 εκατ. YoY), ωστόσο με ρυθμούς καταφανώς μικρότερους σε σύγκριση με την κατηγορία των ταξιδιωτικών εσόδων. Αυτό το στοιχείο αντικατοπτρίζει την υψηλή ευαισθησία που παρουσιάζει ο κλάδος του τουρισμού στην τρέχουσα υγειονομική κρίση.
Η τράπεζα τονίζει ότι στην πλευρά της χρέωσης των εξωτερικών συναλλαγών (εισαγωγές), όπου η απόκλιση ανάμεσα στα μερίδια των αγαθών και των υπηρεσιών (74,4% vs 25,6% βάσει των ετήσιων στοιχείων 2019) είναι σε απόλυτους όρους πολύ μεγαλύτερη από την αντίστοιχη που παρατηρείται στις εξαγωγές (44,7% vs 55,3% βάσει των ετήσιων στοιχείων 2019), πέραν της υψηλής μείωσης των εισαγωγών καυσίμων (βλέπε Σχήμα 3), καταγράφηκε μεγάλη συρρίκνωση στην κατηγορία των αγαθών χωρίς καύσιμα και πλοία κατά -11,6% YoY ή -€1.940,6 εκατ. YoY. Η εν λόγω πτώση εξηγεί το 42,4% της αρνητικής μεταβολής του συνόλου των εισαγωγών στο 5μηνο Ιανουαρίου-Μαΐου 2020 ή το 71,2% πλην των κατηγοριών των καυσίμων και των πλοίων. Η πανδημία του κορωνοϊού COVID-19 δεν επηρεάζει μόνο τον εισερχόμενο τουρισμό στην Ελλάδα αλλά και τον εξερχόμενο τουρισμό από την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, οι ταξιδιωτικές πληρωμές κατέγραψαν ραγδαία μείωση κατά -65,1% YoY ή €742,9 εκατ. YoY στο 5μηνο Ιανουαρίου-Μαΐου 2020 (-98,8% YoY ή -€553,3 εκατ.).
Αγνοώντας την επίδραση της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας, οι προαναφερθείσες αρνητικές μεταβολές των εισαγωγών δύνανται να ερμηνευτούν από τρεις παράγοντες: 1ον από τη μείωση του εισοδήματος των φορέων της οικονομίας, 2ον από τη διαμόρφωση δυσμενών προσδοκιών για την πορεία της οικονομίας στο μέλλον και 3ον από τους φυσικούς περιορισμούς που δημιούργησαν τα μέτρα αντιμετώπισης της υγειονομικής κρίσης. Επί παραδείγματι ένα τυχαίο νοικοκυριό μείωσε απότομα τις ταξιδιωτικές δαπάνες προς την αλλοδαπή γιατί λόγω φυσικών περιορισμών δεν μπορούσε να μεταβεί στην αλλοδαπή. Ένα άλλο τυχαίο νοικοκυριό μείωσε την κατανάλωση εισαγόμενων προϊόντων γιατί μειώθηκε το εισόδημά του ή γιατί διαμόρφωσε προσδοκίες ότι θα μειωθεί το εισόδημά του στο μέλλον, οπότε προτίμησε να αποταμιεύσει στο παρόν με σκοπό να εξομαλύνει την πορεία των καταναλωτικών του δαπανών. Τέλος, μια τυχαία επιχείρηση μείωσε τις εισαγωγές πρώτων υλών που χρησιμοποιεί στην παραγωγική διαδικασία ή ακύρωσε την αγορά ενός μηχανήματος από το εξωτερικό λόγω διαμόρφωσης δυσμενών προσδοκιών για την ζήτηση των προϊόντων της στο εσωτερικό και το εξωτερικό.
Συνεχίζοντας, η Eurobank επισημαίνει πως το καθαρό αποτέλεσμα της μείωσης των συνολικών εξαγωγών και εισαγωγών αντανακλάται στην ετήσια πτώση του συνολικού ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών κατά -€129,2 εκατ. YoY στο 5μηνο Ιανουαρίου-Μαΐου 2020. Η μείωση του πλεονάσματος των υπηρεσιών (-€2.086,6 εκατ. YoY κυρίως λόγω της συρρίκνωσης του πλεονάσματος του ταξιδιωτικού ισοζυγίου κατά -€1.499,5 εκατ. YoY) υπερέβη τη συρρίκνωση του ελλείμματος των αγαθών (+€1.957,4 εκατ. YoY κυρίως λόγω της συρρίκνωσης του ελλείμματος του ισοζυγίου των αγαθών χωρίς καύσιμα και πλοία κατά +€1.564,2 εκατ. YoY). Το εν λόγω αποτέλεσμα είναι πιθανόν να διευρυνθεί στους επόμενους μήνες της τουριστικής περιόδου λόγω της αναμενόμενης περαιτέρω συρρίκνωσης του πλεονάσματος του ταξιδιωτικού ισοζυγίου (τους καλοκαιρινούς μήνες η ετήσια μείωση των ταξιδιωτικών εισπράξεων σε όρους επιπέδων θα είναι μεγαλύτερη σε σύγκριση με τους προηγούμενους μήνες λόγω της υψηλής βάσης του 2019). Επιπρόσθετα, η σταδιακή αποκλιμάκωση της ύφεσης δύναται να επιβραδύνει τη μείωση του ελλείμματος των αγαθών.