Π. Αδαμίδης: Τουρκία και Αγία Σοφία
Του
ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ ΑΔΑΜΙΔΗ
Δικηγόρου, LL.M (Harvard’ 95), ΔΝ, αν. Καθηγητή
Κοινοτικού Δικαίου, Προμηθειών και Διεθνών Σχέσεων
στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων
Ο Ερντογάν το είπε και το έκανε. Η νομική φόρμουλα, για να μην ξεχνάμε και τους τύπους, βρέθηκε. Το Ανώτατο Τουρκικό Δικαστήριο ακύρωσε μια απόφαση του Κεμάλ από το 1934 και επανέφερε τα πράγματα στην προτεραία κατάσταση.
Αυτή, δηλαδή, που ήθελε την Αγία Σοφία να ανήκει σε ένα οθωμανικό ίδρυμα του 15ου αιώνα. Και ούτε λόγος να γίνεται για την ανεξαρτησία της Τουρκικής Δικαιοσύνης, καθώς 500 εκ των 21.000 μελών της, δικαστές και εισαγγελείς, είναι ακόμα υπό κράτηση, κατηγορούμενοι ως Γκιουλενιστές. 7.000 εξάλλου –το 1/3 του δυναμικού της– εκδιώχθηκαν με αφορμή το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016.
Έχει ο καιρός γυρίσματα και για τον ίδιο τον τούρκο Πρόεδρο, που γνώρισε τη σκληρότητα και το αδέκαστο των τούρκων δικαστών, όταν ως δήμαρχος ακόμα της Κωνσταντινούπολης φυλακίστηκε για την εχθρότητά του στην κεμαλική κληρονομιά. Κι ενώ σήμερα ομνύει στις μουσουλμανικές παραδόσεις και τη θρησκευτική καθαρότητα, έχει ως δαίμονα και εχθρό του τον Φετουλάχ Γκιουλέν, που ανέπτυξε το παράλληλο κράτος του μέσα από την ισλαμική πολιτική κανονικότητα.
Τι μας διδάσκουν όλα αυτά; Μας επιβεβαιώνουν ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι πολιτικός παίκτης και ξέρει να επιβιώνει. Και ενεργεί με βάση όσα μπορεί και τον συμφέρουν να πράξει. Μετέτρεψε την Αγία Σοφία σε Τζαμί γιατί θεώρησε ότι συσπειρώνει την εκλογική του βάση. Και δοκιμάζει εκ του ασφαλούς, με μια κίνηση γοήτρου, τα αντανακλαστικά του Δυτικού Κόσμου και τις πατριωτικές μας ευαισθησίες.
Ως έτοιμος από καιρό και με περίσσευμα τόλμης και θράσους, έφτασε στο σημείο να ευαγγελίζεται, ως προστάτης των πιστών, ακόμα και την απελευθέρωση του τεμένους του Αλ Άκσα στην Ιερουσαλήμ, του τρίτου ιερότερου προσκυνήματος των μουσουλμάνων. Τι κι αν αυτό αποτελεί ευθεία περιφρόνηση των χασεμιτών, τι κι αν η εξαγγελία είναι κενή περιεχομένου και προοπτικής. Του αρκεί, στη συλλογιστική του, ότι εφαρμόζει την πρακτική του Χότζα. Διπλασιάζει τις απαιτήσεις για να αναζητήσει συμβιβασμό με τους αντίπαλούς του, Δυτικούς, Έλληνες, Ισραηλινούς, ετερόδοξους, σε μια μέση που υπερβαίνει και τα πιο μαξιμαλιστικά του όνειρα. Κατά τα άλλα διαπραγματεύεται.
Φροντίζει, παράλληλα, με επιθετικές πρωτοβουλίες να υπενθυμίζει πόσο πολύτιμος είναι. Για να κόβει εξαρχής την κουβέντα απέναντι σε ό,τι θεωρεί, ούτως ή άλλως, αυτονόητο και τετελεσμένο. Εσωτερική υπόθεσή του –και κατά τους όψιμους συμμάχους του– η υπόθεση της Αγίας Σοφίας, που έφτασε να την αναγάγει και σε ζήτημα εθνικής του κυριαρχίας. Για μια Τουρκία που, όπως τόνισε, με τον υπουργό Εξωτερικών του, κάνει για τη Δύση τη βρώμικη δουλειά που η ίδια δεν είναι διατεθειμένη να κάνει. Αποτελεί το ανάχωμα, όπως ισχυρίζεται, στις μεταναστευτικές ροές και κατ’ επέκταση στον εφιάλτη του φονταμενταλισμού και εξτρεμισμού που οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες βίωσαν και βιώνουν. Θυμίζει κάτι αυτή η αναφορά; Μα, τον ρόλο της χώρας μας φυσικά, την οποία η Τουρκία του Ερντογάν με θρασύτητα διεκδικεί να υποκαταστήσει.
Και δεν σταματά εδώ. Επισημαίνει ότι η αντιμετώπιση των τουρκικών ορέξεων και βλέψεων στην Ανατολική Μεσόγειο πρέπει να αποτελέσει ουσιαστικά κομμάτι της ευρύτερης διαπραγμάτευσης και ανταμοιβής της συμμάχου Τουρκίας –από την Ευρώπη– για τον ρόλο που επιτελεί και τη συνεισφορά της στην ευρωπαϊκή ασφάλεια. Κυκλωτική κίνηση, που αποσκοπεί όχι μόνο στο να μετατρέψει την παραβίαση της διεθνούς νομιμότητας σε διμερές ζήτημα αλλά και να αντιστρέψει το πλεονέκτημα της συμμαχικής μας ομπρέλας σε μέσο πίεσης και πατερναλιστικής μας νουθεσίας και πίεσης.
Απέναντι στις συντονισμένες κινήσεις των Τούρκων, που μεθοδικά ξεδιπλώνονται, το ερώτημα και το διαρκές ζητούμενο είναι πώς απαντάμε. Πόσο καλά αξιοποιούμε τη θέση και τον ρόλο μας στις διεθνείς μας συμμαχίες και στον σκληρό πυρήνα της Ευρώπης, στον οποίο ανήκουμε.
Όπως επίσης και το ποια είναι τα μέτρα και οι επιλογές που έχουμε επεξεργαστεί. Γιατί αυτονόητα πρέπει να υπάρχουν τα αντίστοιχα πρωτόκολλα ενεργειών μας και κλιμάκωσής τους, που δεν νοείται να εκπονούνται ή να σχεδιάζονται την επομένη μιας ιταμής πρόκλησης, όπως αυτή που αφορά την Αγία Σοφία. Είναι αθόρυβη δουλειά, που συντελείται σε φαινομενικά ανύποπτο χρόνο και διαρκώς επικαιροποιείται.
Και πρέπει να αποτελεί, ως απειλή και πρόκληση για την εθνική μας ασφάλεια, αντικείμενο επεξεργασίας από τον σύμβουλο ή το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας ή το υποκατάστατο ή ισοδύναμο όργανο και τις αντίστοιχες υπηρεσίες. Ειδάλλως είμαστε καταδικασμένοι να βιώσουμε και άλλες προσβολές και προκλήσεις, που στην περίπτωση του Ερντογάν και της τουρκικής επιθετικότητας είναι σίγουρο ότι δεν γνωρίζουν όρια.