Π. Νεάρχου: Η επέτειος της Κυπριακής τραγωδίας και τα διδάγματα για το παρόν
Γράφει ο
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΝΕΑΡΧΟΥ
Πρέσβυς ε.τ.
«Δεν νικηθήκαμε, Προδοθήκαμε». Με αυτά τα λόγια τελειώνει τη διήγησή του για την τιτανομαχία της ΕΛΔΥΚ ο τελευταίος Στρατοπεδάρχης της το 1974, ο αείμνηστος Ταξίαρχος Σταυρουλόπουλος. Συνόδευσε στην Κύπρο τη δύναμη που θα αντικαθιστούσε μέρος της ΕΛΔΥΚ, την παραμονή της Τουρκικής εισβολής. Επιστρατεύθηκε υπό τις περιστάσεις στον ρόλο του επικεφαλής της μαχόμενης ΕΛΔΥΚ. Τα λόγια του εκφράζουν όλους όσοι πολέμησαν και είδαν το μέγεθος της προδοσίας, που έδωσε μια εύκολη και ανέλπιστη νίκη στην καραδοκούσα Τουρκική πλευρά, που με κανέναν τρόπο δεν την άξιζε.
Ο ηρωικός αντισυνταγματάρχης Κουρούπης, που ήταν επικεφαλής του τάγματός του στο σημείο που έγινε η Τουρκική απόβαση, δυτικά της Κερύνειας, πήγε στο Επιτελείο της Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ) την παραμονή της εισβολής και ζήτησε να του επιτραπεί να αναπτύξει το τάγμα του στις προκαθορισμένες θέσεις, από την προτεραία, γιατί ανέμενε Τουρκική εισβολή. Δεν του το επέτρεψαν. Το ίδιο έκαναν και με τους επικεφαλής όλων των άλλων μονάδων. Το διηγείται με κάθε λεπτομέρεια ο τότε λοχαγός και σήμερα αντιστράτηγος Ελευθέριος Σταμάτης στο βιβλίο του «Κύριοι, πάτε για Ύπνο».
Όλοι οι αξιωματικοί, ανήσυχοι από τις πληροφορίες ξένων ραδιοσταθμών για επικείμενη Τουρκική εισβολή, ζητούσαν πληροφορίες και οδηγίες. Ζητούσαν ιδιαίτερα να τους επιτραπεί, από το βράδυ, να εφαρμόσουν τα υπάρχοντα σχέδια διασποράς και καταλήψεως των προβλεπομένων θέσεων. Μετά από αρκετή ώρα, διηγείται ο αντιστράτηγος Ελευθέριος Σταμάτης, βγήκε ένας ταγματάρχης και είπε στους ανήσυχους αξιωματικούς: «Οι πάνω (εννοούσε το Πεντάγωνο στην Αθήνα) λένε πως δεν υπάρχει τίποτε. Πάτε για ύπνο».
Το απίστευτο είναι ότι πήγε για ύπνο και ο Αρχηγός των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγός Γρηγόριος Μπονάνος. Το βράδυ της επικείμενης εισβολής, αντί να ανησυχεί και να αγρυπνεί στο Πεντάγωνο, παρακολουθώντας τις εξελίξεις, πήγε για ύπνο στη στρατιωτική κατασκήνωση του Αγίου Ανδρέα. Εκεί τον ξύπνησε το πρωί, στις 5.30, ο αξιωματικός υπηρεσίας για να τον ενημερώσει ότι άρχισε στρατιωτική εισβολή στην Κύπρο.
Υπό τις συνθήκες αυτές, η Ελληνική πλευρά υπέστη στην Κύπρο έναν απίστευτο στρατηγικό αιφνιδιασμό, όταν οι ξένοι ραδιοσταθμοί βοούσαν από την προτεραία ότι έρχεται η Τουρκική εισβολή, όταν η Ελληνική ΚΥΠ γνώριζε σαράντα μέρες πριν για τις Τουρκικές προετοιμασίες για εισβολή στην Κύπρο και όταν τα ραντάρ της Εθνικής Φρουράς στη βόρεια ακτή της Κύπρου παρακολουθούσαν συνεχώς την πορεία των Τουρκικών σκαφών.
Οι εγκέφαλοι της χούντας στην Αθήνα έμεναν ήσυχοι, γιατί τους παραπλανούσαν οι σύνδεσμοί τους με την CIA, ότι οι Τούρκοι μπλοφάρουν και ότι δεν θα επέμβουν. Κεντρικό ρόλο σ’ αυτήν την παραπλάνηση-εξαπάτηση έπαιξε ο «φίλος» του Ιωαννίδη Ελληνο-Αμερικανός πράκτορας της CIA Γκαστ Λάσκαρης Αβράκωτος.
Το τάγμα του ηρωικού Κουρούπη συγκράτησε το πρώτο κύμα της Τουρκικής εισβολής, παρά το γεγονός ότι ο θλιβερός Μπονάνος από την Αθήνα σύστηνε «αυτοσυγκράτηση» ακόμη και μετά την έναρξη της Τουρκικής εισβολής. Ο εγκάθετος της χούντας στην Εθνική Φρουρά, ο ανεκδιήγητος Ταξίαρχος Γεωργίτσης, στον οποίον είχε ανατεθεί η διεξαγωγή του πραξικοπήματος, υπέστη τρικυμία εν κρανίω μετά την έναρξη της Τουρκικής εισβολής. Ζητούσε συνεχώς διαταγές από την Αθήνα και εισέπραττε συστάσεις για «αυτοσυγκράτηση».
Για τρεις ολόκληρες ώρες, μετά την έναρξη της εισβολής, δεν δόθηκε διαταγή για αντίδραση. Υπήρξε αντίδραση μόνο εκεί που πήραν πρωτοβουλία, με δική τους απόφαση, αξιωματικοί και στρατιώτες. Τούρκοι αλεξιπτωτιστές και καταδρομείς ρίφθηκαν από αεροσκάφη και αποβιβάσθηκαν από ελικόπτερα, κυριολεκτικά ατουφέκιστοι, κάτω από τα πυροβόλα και τα πολυβόλα της Εθνικής Φρουράς, που ήταν στις παρυφές του Τουρκικού θύλακα της Λευκωσίας και στις κορυφές του Πενταδακτύλου.
Η ενίσχυση του θύλακα με αλεξιπτωτιστές και καταδρομείς απέτρεψε την εκπόρθησή του. Οι συνέπειες του στρατηγικού αιφνιδιασμού ήταν τραγικές για την έκβαση της μάχης της Κύπρου. Πολλοί πιστεύουν ότι, με την ανάκληση της μεραρχίας από την Κύπρο, η τύχη της Κύπρου είχε σφραγισθεί και η άμυνά της ήταν ανέφικτη. Η εντύπωση αυτή δεν είναι σωστή. Ακόμη και μετά την ανάκληση της μεραρχίας και τον εσωτερικό διχασμό, που δεν επέτρεπε την ενίσχυση της Εθνικής Φρουράς, γιατί ο έλεγχός της από τη χούντα δημιουργούσε κίνδυνο πραξικοπήματος, η άμυνα της Κύπρου μπορούσε να είναι νικηφόρα, εάν δεν υπονομευόταν από την προδοσία και τον στρατηγικό αιφνιδιασμό και εφαρμοζόταν το Σχέδιο Αμύνης της Κύπρου «Αφροδίτη».
Το Σχέδιο «Αφροδίτη» προέβλεπε, σε περίπτωση Τουρκικής εισβολής, συνδρομή της Ελληνικής Αεροπορίας και του Ελληνικού Ναυτικού. Σε αντίθεση με τις προηγούμενες Ελληνο-Τουρκικές κρίσεις, η Ελλάδα είχε το 1974 ένα στρατηγικό πλεονέκτημα. Την αεροναυτική υπεροπλία. Μετά το πικρό μάθημα του Τουρκικού εκβιασμού το 1967, με την κρίση της Κοφίνου και το Τουρκικό τελεσίγραφο γι’ ανάκληση της μεραρχίας, η χούντα άρχισε διακριτικά ένα μακρόπνοο εξοπλιστικό πρόγραμμα από εθνικούς πόρους, που οδήγησε το 1974 σε αεροναυτική υπεροπλία της Ελλάδος.
Δεν αρκεί όμως η τεχνική υπεροπλία, όταν υπάγεται σε υποτελή και εξαρτημένη πολιτική. Το Ελληνικό στρατηγικό πλεονέκτημα εξουδετερώθηκε από την πολιτική ηλιθιότητα, την αβουλία και την ξένη εξάρτηση. Ο Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών Σίσκο ήρθε στην Αθήνα, με αποστολή να εμποδίσει την Ελλάδα να αντιδράσει, με ένα μείγμα απειλών και ψευδών υποσχέσεων. Τον ίδιο ρόλο έπαιξε και ο Αμερικανός πρέσβυς στην Αθήνα Τάσκα.
Στη Μεταπολίτευση συνεχίσθηκε η ίδια πολιτική. Αντί η Ελλάδα να απαιτήσει τον σεβασμό της εκεχειρίας στην Κύπρο, απειλώντας με επέμβαση της Ελληνικής Αεροπορίας και του Ελληνικού Ναυτικού, ανέχθηκε την ανενόχλητη συνέχιση της εισβολής, με πρόσχημα τις ψευτοσυνομιλίες στη Γενεύη. Όταν η Άγκυρα μετέφερε ανενόχλητη στην Κύπρο όσες δυνάμεις είχε ανάγκη, διέκοψε κυνικά τις συνομιλίες και εξαπέλυσε τον Αττίλα ΙΙ, με στόχο να δημιουργήσει, με τετελεσμένα γεγονότα, τις προϋποθέσεις επί του εδάφους για την επιβολή της διχοτομικής ομοσπονδίας που επιδιώκει. Η Ελλάδα, υπό τις περιστάσεις αυτές και την Τουρκική υπεροπλία που ανέχθηκε να δημιουργηθεί, με την ανενόχλητη συνεχή αποβίβαση Τουρκικών δυνάμεων, περιορίσθηκε να πει, διά στόματος πρωθυπουργού, ότι «η Κύπρος κείται μακράν».
Τα διδάγματα της Κύπρου είναι σήμερα όσο ποτέ άλλοτε επίκαιρα. Όχι μόνο γιατί οι σημερινές εξελίξεις δημιουργούν νέες απειλές για ολόκληρη την Κύπρο, αλλά γιατί οι μεγαλεπήβολοι σχεδιασμοί Ερντογάν και οι επεκτατικές φιλοδοξίες της Άγκυρας, συνυφασμένες με την αναβίωση μιας Ισλαμικής κατακτητικής ιδεολογίας, στρέφονται ευθέως εναντίον ολόκληρου του Ελληνισμού. Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί εκφράζει σε συμβολικό επίπεδο την επιστροφή σ’ αυτήν την επιθετική, επεκτατική ιδεολογία, που εκδηλώνεται στην πράξη με την Τουρκική επέμβαση στη Λιβύη και το λεγόμενο Τουρκο-Λιβυκό μνημόνιο.
Η Ελληνική απάντηση δεν μπορεί να είναι ο κατευνασμός, ο ψευδοδιάλογος και η απραξία ενώπιον του κινδύνου. Πρέπει να είναι η άμεση ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων και των συμμαχιών της χώρας.