Γ. ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΣ: Η προάσπιση των εθνικών συμφερόντων απαιτεί γεωπολιτική ατζέντα
Του
ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΥ
Λίγες ώρες μετά την επίσκεψή του στον Έβρο, ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Ασφάλειας Ζοζέπ Μπορέλ επαναβεβαίωσε πως η ΕΕ είναι δεσμευμένη στην προστασία της κυριαρχίας Ελλάδας και Κύπρου.
«Ήθελα να έρθω αυτοπροσώπως, μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, για να εκφράσω αυτήν τη δέσμευση», δήλωσε. Η αλήθεια είναι ότι ο έλληνας πρωθυπουργός στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής έθεσε σωστά το ακόλουθο ερώτημα: Πώς είναι δυνατόν η ΕΕ να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία για την Ουκρανία και όχι στην Τουρκία για ό,τι κάνει στην Κύπρο και την Ελλάδα; Το θέμα θα βρίσκεται στην ατζέντα του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων στα μέσα Ιουλίου.
Πρέπει να λάβουμε υπόψη πως συμφωνήθηκε η συνέχιση του ευρωτουρκικού διαλόγου, κατά την τελευταία επίσκεψη του Ερντογάν στις Βρυξέλλες. Ο Μπορέλ πρέπει να ετοιμάσει τον σχετικό φάκελο και για τον λόγο αυτό σημείωσε ότι μία από τις αποστολές του είναι η προάσπιση των συμφερόντων της Ένωσης αλλά και η οικοδόμηση ενός ελάχιστου επιπέδου διαλόγου και εμπιστοσύνης με την Άγκυρα.
Η δήλωση Μπορέλ πρέπει να αξιοποιηθεί στο πλαίσιο της νέας γεωπολιτικής ατζέντας της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπό την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, εκλεκτή της Άνγκελα Μέρκελ, θα είναι μια «γεωπολιτική» Κομισιόν. Για τη βελτίωση της στρατιωτικής της ισχύος και επομένως την ενίσχυση της διπλωματικής επιρροής της ΕΕ η Κομισιόν έχει προτείνει ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας με προίκα 13 δισ. και μια ευρωπαϊκή ειρηνευτική διευκόλυνση για στρατιωτική δράση με προίκα 10,5 δισ. ευρώ.
Είναι προφανές πως έχει επιτευχθεί ένας γαλλογερμανικός συμβιβασμός, που έχει πυλώνες την οικονομική ευρωστία της Γερμανίας και την πυρηνική ισχύ της Γαλλίας. Οι συνέπειες θα αρχίσουν να προβάλλονται και στη Μεσόγειο σύντομα.
Η επίσκεψη του Ζοζέπ Μπορέλ σε Ελλάδα και Κύπρο είναι προάγγελος ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας, η οποία θα εκδηλωθεί στο πλαίσιο του ευρωτουρκικού διαλόγου. Η επίσκεψη έγινε γιατί Αθήνα και Λευκωσία πρέπει να συμφωνήσουν στο περιεχόμενο της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας. Αυτή θα περιλάβει το Μεταναστευτικό, αλλά οφείλει να συμπεριλάβει και το θέμα των προκλήσεων και των απαράδεκτων αξιώσεων της Τουρκίας.
Μέχρι τώρα η ΕΕ έχει κάνει ελάχιστα πρακτικά βήματα για να περιορίσει την τουρκική επιθετικότητα, καθώς η φραστική αλληλεγγύη απεδείχθη μη αποτελεσματική.
Ωστόσο θεωρείται δεδομένη η κλιμάκωση από τουρκικής πλευράς. Η επιθετικότητα της Άγκυρας, με την εργαλειοποίηση του Προσφυγικού, την αμφισβήτηση της κυριαρχίας ελληνικών νησιών και την πρόθεση για παράνομες γεωτρήσεις εντός της ελληνικής και της κυπριακής υφαλοκρηπίδας, θα συνεχισθεί, όσο δεν ασκείται ισχυρή διεθνής πίεση στην Τουρκία.
Το ζητούμενο λοιπόν είναι να πεισθεί η ΕΕ, που διαθέτει πολλά εργαλεία άσκησης πίεσης προς την Τουρκία, να τα αξιοποιήσει. Καθώς υπάρχουν διαφορετικά συμφέροντα μεταξύ των κρατών-μελών, έχει σημασία να αντιληφθούν όλοι πως πρέπει να μπει φρένο στην επεκτατική πολιτική της Τουρκίας. Η Γαλλία έδειξε ότι το έχει αντιληφθεί.
Η ΕΕ θα μπορούσε να υιοθετήσει κυρώσεις που θα προκαλέσουν κόστος στην Τουρκία, ώστε να εγκαταλείψει τις προκλήσεις και την επεκτατική της πολιτική. Μπορεί να της συστήσει ότι ο διάλογος με τις χώρες-μέλη της ΕΕ οφείλει να διεξάγεται στη βάση των προβλέψεων του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας.
Η στρατηγική αυτονομία που επιδιώκει η ΕΕ και θα προωθήσει η γερμανική προεδρία δεν μπορεί παρά να υποστηρίξει εμπράκτως τα κυριαρχικά δικαιώματα των μελών της. Ο γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Υβ Λε Ντριάν δήλωσε στη Γαλλική Γερουσία πως «η ΕΕ θα πρέπει να προασπισθεί σθεναρά τα δικά της συμφέροντα, διότι η ίδια έχει τα μέσα», αναφερόμενος στις τουρκικές προκλήσεις εναντίον ευρωπαϊκών συμφερόντων.
Ένα πρόβλημα που προκύπτει είναι πως δεν υπάρχει στην ατζέντα των προτεραιοτήτων της γερμανικής προεδρίας η λήψη αποφάσεων για το Μεταναστευτικό και την πολιτική Ασύλου, που ο Μαργαρίτης Σχινάς είχε δηλώσει πως θα υπέβαλλε πριν από τον Ιούλιο. Με έκπληξη ακούσαμε την επίτροπο Γιόχανσον να αναβάλλει το θέμα, που πλέον θα μετατεθεί στο πρώτο εξάμηνο του 2021. Παραμένει, δηλαδή, στις συνομιλίες με την Τουρκία το παλαιό καθεστώς, που δεν ευνοεί τη χώρα μας.
Η κυβέρνηση δεν πρέπει να τηρήσει σιωπή στο Μεταναστευτικό, καθώς δεν επιβεβαιώνονται οι ελπίδες για συντονισμό Αθήνας – Βερολίνου, που είχαν εκφραστεί τον Οκτώβριο, κατά την επίσκεψη του γερμανού υπουργού Εσωτερικών Χορστ Ζέεχοφερ.
Αντίθετα, για την προστασία των ελληνικών συμφερόντων πρέπει να διαμορφωθεί ελληνική γεωπολιτική ατζέντα. Προκύπτει η ανάγκη να εκμεταλλευθούμε στον μέγιστο βαθμό τη νέα ευρωπαϊκή γεωπολιτική ατζέντα. Ο πρωθυπουργός έχει τη δυνατότητα να πιέσει για την υιοθέτηση οικονομικών κυρώσεων, στο πρότυπο εκείνων σε βάρος της Ρωσίας. Από την υπογραφή του εξαρτάται η έγκριση του προϋπολογισμού, που περιλαμβάνει και τις αμυντικές δαπάνες της ΕΕ. Η Γαλλία θα συμφωνήσει.
Έφτασε η ώρα των αποφάσεων και προέχουν ενέργειες που κινητοποιούν όλους τους συντελεστές εθνικής ισχύος. Ίσως χρειασθεί να συμμετάσχει η χώρα και σε ειρηνευτικές δράσεις της ΕΕ στην Αφρική, υπό τον συντονισμό της Γαλλίας. Η Γαλλία ζήτησε την Τετάρτη να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για μια συνολική συζήτηση σχετικά με την Τουρκία στις Βρυξέλλες.
Ο Μακρόν έχει φυσικά δίκιο όταν λέει πως η συμπεριφορά της Τουρκίας είναι «επικίνδυνο παιχνίδι», καθώς συνεχώς δείχνει πως δεν τη χωρούν τα σύνορά της. Με το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» επιθυμεί να διευρύνει την κυριαρχία που της παραχωρεί το Διεθνές Δίκαιο στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο.