Δημ. Στωίδης: Πρωτοβουλία «Ζώνη – Δρόμος» / Εκτιμήσεις – Θέση Ελλάδας
Του
ΔΗΜΟΣΘΕΝΗ ΣΤΩΙΔΗ
Πρεσβευτή ε.τ.
Μεγάλη δημοσιότητα είχε καλύψει τα εγκαίνια (2013) της, κινεζικής εμπνεύσεως, Πρωτοβουλίας «Μια Ζώνη – ένας Δρόμος» (BRI), με στόχο την ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου μέσω της κατασκευής χερσαίων αλλά και θαλάσσιων μεγαλεπήβολων έργων υποδομής σε παγκόσμια κλίμακα.
Η σχετικά λιτή τρέχουσα διεθνής αρθρογραφία πιθανώς να αιτιολογείται από την εξάπλωση της… πανδημίας. Άλλωστε δεν έχει λησμονηθεί ότι η αρχική επιδημία εντοπίστηκε στην ίδια την Κίνα. Άρα, προφανώς, η πρόσκαιρη υποβάθμιση της κινητικότητας της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας αυτοβούλως από τον εμπνευστή της ήταν μάλλον μονόδρομος.
Επί του παρόντος, η σημερινή συγκυρία διέπεται από αβεβαιότητα ως προς την προοπτική και τον ρυθμό της δυναμικής επαναφοράς στην επικαιρότητα αλλά και στη φάση συνέχισης της υλοποίησης πτυχών της Πρωτοβουλίας «Μια Ζώνη – Ένας Δρόμος».
Ούτως ή άλλως, το εξαιρετικά φιλόδοξο εγχείρημα είχε από τη σύλληψή του και εν συνεχεία από τη δημοσιοποίησή του εγείρει αμφίσημες αντιδράσεις, επιφυλάξεις, σκεπτικισμό τουλάχιστον σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Δημιούργησε όμως ταυτόχρονα και την προσδοκία σε ικανό αριθμό χωρών σε μακρύτερο ορίζοντα (π.χ., Βαλκάνια, Λατινική Αμερική κ.ά.) να προσβλέπουν στις κινεζικές επενδύσεις για την πραγματοποίηση κυρίως χρήσιμων έργων υποδομής.
Χώρες του ευρύτερου περίγυρου της Κίνας, με διαφορετικά μεγέθη και αντιτιθέμενες πολιτικές και οικονομικές προτεραιότητες, τοποθετήθηκαν, αναλόγως των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους, μία εκάστη έναντι της κινεζικής προσέγγισης. Άλλες λιγότερο κριτικά και αρκετές εντονότερα.
Και τούτο διότι κράτη με σοβαρό έλλειμμα στις υποδομές και στη χρηματοδότηση είδαν με αισιόδοξη ματιά την κινεζική πρόταση, όπως, π.χ., Σρι Λάνκα, Μαλδίβες, Πακιστάν, Κέρας Αφρικής κ.ά. Αντιθέτως, κράτη με ισχυρότερη οικονομία και περισσότερες επιλογές, όπως κυρίως η Ινδία, απέδωσαν στην κινεζική διείσδυση πρόθεση παρεμβατικής άσκησης εξωτερικής πολιτικής. Επικρίνουν δηλαδή την επιλογή του Πεκίνου να πάρει θέση στη μακροχρόνια διαμάχη με το Ισλαμαμπάντ για το Κασμίρ, με την απόφασή του να κατασκευάσει τμήμα του οδικού άξονα προς το Καράτσι – λιμένα Γκουαντάρ του Πακιστάν (ΟΔΚΠ – CPEC) μέσω της εν λόγω διαχρονικά διαφιλονικούμενης περιοχής (τελευταία άξια λόγου αντιπαράθεση το 2019 στην Πουλβάμα του Κασμίρ).
Εντούτοις, η προσδοκία άμβλυνσης των σταθερών ινδικών ενστάσεων επιχειρείται από πλευράς Κίνας με την εμπλοκή της Ινδίας σε οδικό δίκτυο υποδομών με το Μπανγκλαντές και τη Μιανμάρ (BCIM), ακριβώς στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας «Μια Ζώνη – Ένας Δρόμος».
Η εμβέλεια της Πρωτοβουλίας, συνοδευόμενη από τεράστια κινεζικά κεφάλαια, δείχνει να μην έχει συγκεκριμένα (γεωγραφικά / γεωπολιτικά) όρια. Ενδεικτικό είναι ότι η Κίνα επιτυγχάνει παράλληλα να εξασφαλίσει ενεργό ρόλο και στην Αρκτική, πλάι στη Ρωσία, αποβλέποντας πρωτίστως στην εκμετάλλευση των πλούσιων φυσικών πόρων και δευτερευόντως στην κατάλληλη χρήση και αξιοποίηση της σημαντικής θαλάσσιας αυτής οδού για τη διεξαγωγή μέρους του διεθνούς εμπορίου.
Η διευκόλυνση της προώθησης των κινεζικών εν προκειμένω εμπορικών εξαγωγών προϋποθέτει την κατά το δυνατόν διασφάλιση των οδικών αλλά και θαλάσσιων διόδων. Ως προς τις δεύτερες, είναι γνωστά τα διμερή προβλήματα που προκύπτουν με χώρες στη Νότια Σινική Θάλασσα, οι οποίες πιέζονται από κινεζικές πολιτικές, όπως π.χ., «nine dash line», εκμετάλλευση αλλότριων φυσικών πόρων (Scarborough Shoal, ΑΟΖ Φιλιππίνων) κ.ά.
Και για τον λόγο αυτό εκτιμάται ότι το Πεκίνο «παρέκαμψε» την επίμαχη για άλλους θάλασσα και επέλεξε χώρο στον Ινδικό Ωκεανό (όπως Σρι Λάνκα, Μαλδίβες και Πακιστάν) προκειμένου να δρομολογήσει την Πρωτοβουλία του.
Ως προς την Ιαπωνία, διέπεται από γνήσιο σκεπτικισμό σχετικά με την Πρωτοβουλία της μεγάλης γείτονος, μολονότι δεν προκύπτει να επηρεάζεται άμεσα από την εμβέλειά της. Μάλιστα το Τόκιο έχει λανσάρει και το ίδιο ανάλογη, περιφερειακού επιπέδου, με διεθνή στόχευση: Την Πρωτοβουλία «Επενδύσεις Ποιοτικών Υποδομών», όχι όμως με θεαματικά αποτελέσματα.
Σχετικά με τη χώρα μας, ευνοείται η πρακτική εμπλοκή της στην κινεζική Πρωτοβουλία με αξιολογότατο μοχλό την επένδυση της Cosco στον Πειραιά. Βέβαια η συνολικά θετική αντιμετώπιση συνδυάζεται, μεταξύ άλλων σχεδίων, επίσης και με την προοπτική της κατασκευής πλωτής ποτάμιας διασύνδεσης των χωρών της Κεντρικής Ευρώπης με αυτές της Νοτίου Ευρώπης, της χώρας μας ασφαλώς συμπεριλαμβανομένης, έργο το οποίο υπό άλλο πρίσμα είχε χαρακτηρισθεί από εξωγενείς παράγοντες ως φαραωνικό.
Κρίνοντας αποκλειστικώς από εθνικής πλευράς, νομίζω ότι είναι προς το γενικότερο συμφέρον μας η έγκαιρη επαναβεβαίωση των φιλόδοξων στοχεύσεων της κινεζικής Πρωτοβουλίας, προκειμένου αφενός να μην απολεσθεί η δυναμική της και αφετέρου να μην επιτραπεί να βρουν γόνιμο έδαφος εκ νέου προβληματισμός και δυσπιστία.