Οι δύο ύβρεις προς την Αγία Σοφία
Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΗΠΟΥΡΟΥ
Πρώην Βουλευτή Έβρου (1993-2000)
[email protected]
….”εάν πρόκειται η Αγία Σοφία να γίνει πάλι τόπος λατρείας του Θεού πρέπει να γίνει και πάλι εκκλησία διότι κτίστηκε ως χριστιανική εκκλησία, δεν κτίστηκε ως τζαμί”
Από συνέντευξη του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, στην D. W. Μάιος 2014,
Αν και δεν την επικαλέστηκα στο πρόσφατο γραπτό: “πως να μπλοκάρουμε τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί”, {1}, τη γνώριζα προ πολλού. Επίσης διάβασα τις πρόσφατες δηλώσεις περί συγκλονισμού του Πατριάρχη, για τα της μετατροπής. Απλά σήμερα τα προτάσσω αυτά γιατί δεν υπάρχει μόνον η ύβρις {2} του Ερντογάν. Υπάρχει ακόμη μια, η καθημάς. Θα αναφερθώ λοιπόν σε αμφότερες.
1.Η ύβρις του Τούρκου Προέδρου παραπέμπει απευθείας στην αρχαιοελληνική έννοια της λέξης.
Κοινός τόπος του Ερντογάν άλλωστε είναι το ότι υπερεκτιμά μόνιμα τις ικανότητές του, όπως και η ίδια η συμπεριφορά του, η οποία είναι τόσο βίαιη και αλαζονική, όσο και προσβλητική απέναντι σε όλους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η φρασεολογία στις απαντήσεις του.
Με όσα προετοιμάζει για την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, πέραν των άλλων, είναι σαν να επιχειρεί να υπερβεί την ίδια τη θνητή του υπόσταση. Σαν να θέλει να εξομοιωθεί με κάποια θεότητα. Ποιος Κεμάλ, ποιος Σουλτάνος και ποιος Μωάμεθ ο πορθητής. Εδώ μιλάμε για τον συνώνυμο προφήτη. Αυτόν έχει στο μυαλό της η διεστραμμένη του πολιτική ανθρωπολογία. Έναν δεύτερο Μωάμεθ.
Μόνο που αν συνέβαιναν όλες αυτές οι παραβιάσεις της ηθικής τάξης και όλα τα υπόλοιπα στην Αρχαία Ελλάδα, πριν ο υβριστής οδηγηθεί στην καταστροφή, θα παρενέβαιναν οι άλλοι θεοί και θα τον έστελναν ως “δώρα” τη θόλωση και την τύφλωση του νου. Όπως γίνεται και σήμερα δηλαδή. Κάτι που τον οδηγεί σε νέες ύβρεις. Μόνο που αυτά στην αρχαιότητα προκαλούσαν τη νέμεση. Αυτό που έμεινε στην ιστορία σαν θεία τιμωρία.
2.Η πολιτική ύβρις τώρα, βρίσκεται στην απροθυμία και στη μειωμένη διάθεση ενασχόλησης του πολιτικού κόσμου της Ελλάδας, από τη δεξιά μέχρι την αριστερά, και εν τέλει στην παραίτηση από το συγκεκριμένο ζήτημα. Το πολύ να αναμηρυκάζουν τα περί παραμονής στο υπαρκτό καθεστώς μουσείου. Με άλλα λόγια, πίσω από την απουσία πολιτικής βρίσκεται το γνωστό συνοδό τους νόσημα, η αλαζονεία ότι πράττουν το καθήκον.
Όπως όμως αποτελεί ύβρη, με τη νεοελληνική πάλι έννοια της λέξης, το πρόσφατο τηλεφώνημα Μητσοτάκη προς τον Ερντογάν. Είτε συμπεριέλαβε την Αγία Σοφία ως θέμα, κατά τη συζήτηση, οπότε σαφέστατα την υποβάθμισε είτε δεν την συμπεριέλαβε, οπότε, μέρες που είναι, την άφησε στην τύχη της.
Ένα ζήτημα που αδικείται επίσης όταν υποβιβάζεται στο χειρισμό από το υπουργείο πολιτισμού. Καλές οι επιστολές προς τα κράτη μέλη της UNESCO, αλλά το θέμα είναι άλλης κλίμακας. Σιγά που ο Ερντογάν θα καθίσει να ασχοληθεί με το τι λένε στην Ελλάδα. Πόσο μάλλον να την ακούσει κιόλας. Το ίδιο και με τις άλλες χώρες. Είδαμε την απάντηση στον Αμερικανό πρεσβευτή του State Department.
Αν όμως η Ελλάδα έχει να προτείνει τη “συμμετρική διπλωματία”, με τη σύγχρονη λειτουργία {1} ως δύο θρησκευτικών χώρων λατρείας, των δύο μεγάλων μνημείων της Θράκης, της Αγίας Σοφίας ως Χριστιανικής Εκκλησίας, όσο και του Τεμένους Βαγιαζήτ στο Διδυμότειχο, ως χώρου λατρείας των όπου γης Μουσουλμάνων, τότε το ζήτημα μπαίνει σε άλλη βάση.
Και η ισχυροποίηση της πρότασης σχετίζεται με το ταρακούνημα των διεθνών και Ευρωπαϊκών θεσμών. Από την εισαγωγή στην ατζέντα {1} του συμβουλίου των υπουργών εξωτερικών της Ε. Ε. στις 13 Ιουλίου 2020, όπου θα συζητηθούν οι σχέσεις της Ευρώπης με την Τουρκία. Επίσης στην Σύνοδο Κορυφής της Ε. Ε. που θα ακολουθήσει, καθώς επίσης και στην πρόσκληση της Καθολικής Εκκλησίας ώστε να πράξει, ως οφείλει, τα δέοντα. Επεμβαίνοντας, να αναγνωρίσει τη χριστιανική διάσταση της λατρείας, και καμιά άλλη.
Ας μην επεκταθώ στην κατά τα άλλα Ορθόδοξη Ρωσία ή στις Ηνωμένες Πολιτείες, υπενθυμίζοντας παρεμπιπτόντως στον Τραμπ, να βγάλει το φέσι. Τα είδαμε άλλωστε τα χαϊρια του από τις κατά καιρούς “παροτρύνσεις”.
Σε ότι αφορά τέλος την UNESCO πέραν των όποιων παρεμβάσεων, δεν θα βλάψει η παρουσίαση της παραπάνω πρότασης. Αντίθετα. Η Τουρκική εξαγγελία για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί μπορεί, με τη συνδρομή της “συμμετρικής διπλωματίας”, να παραπεμφθεί στις καλένδες. Έστω να αναβληθεί η συνεδρίαση του Τουρκικού ΣΤΕ, ώστε να δοθεί χρόνος για τα της εξέτασης της ίδιας πρότασης.
Σημειώσεις
{1}, βλ. internet, Χρήστος Κηπουρός, Πως να μπλοκάρουμε τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, Ιούνιος 2020,
{2} βλ. λήμμα “ύβρις”, στην ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Βικιπαίδεια