Δύο σημαντικές επανεκδόσεις από τον Μάνο Κοντολέων και τις Εκδόσεις Πατάκη – “Ερωτική αγωγή” και “Οι δίδυμοι ήλιοι της Ποντικούπολης”
Ο Μάνος Κοντολέων είναι ο πλέον χαρακτηριστικός σύγχρονος Έλληνας συγγραφέας που με σταθερή συνέπεια, αλλά και τόλμη, γράφει βιβλία για παιδιά και για ενήλικες. Η επανακυκλοφορία μέσα στο 2020 δύο από τα πλέον χαρακτηριστικά έργα του των δύο αυτών κατηγοριών από τις Εκδόσεις Πατάκη επισημαίνει μια ουσιαστική παράμετρο της λογοτεχνικής δημιουργίας που εκφράζει την αντιστοίχιση κάθε έργου με την εποχή συγγραφής του.
Τα λογοτεχνικά έργα έχουν ημερομηνία γέννησης και γι’ αυτό και ανήκουν σε εποχές ιδεολογικών αναζητήσεων.
Το 1979 που κυκλοφόρησε η Ποντικούπολη, ξεκινούσε η μεγάλη και πολλαπλά σημαντική περίοδος της μεταπολίτευσης, με την οποία και στην ουσία θα έκλεινε ο 20ός αιώνας για τη χώρα μας.
Το 2003 που κυκλοφόρησε η Ερωτική αγωγή, μόλις είχε πλέον κλείσει αυτός ο αιώνας και ξεκινούσε ο προβληματισμός για το προς τα πού θα οδεύσει ο νέος.
Ο Μάνος Κοντολέων τόσο ως συγγραφέας όσο και ως ένας άνθρωπος της εποχής του θέλησε να σταθεί απέναντι στις προκλήσεις και τους προβληματισμούς τόσο του τέλους όσο και της αρχής.
Όσο κι αν είναι εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους αυτά τα δύο βιβλία, αποτελούν το δίπολο «τέλους-αρχής», σηματοδοτούν και παράλληλα καταθέτουν τις προσωπικές του θέσεις και ανησυχίες, οι οποίες όλα αυτά τα χρόνια παραμένουν οι ίδιες και πάντα επίκαιρες.
Με άλλα λόγια, αυτά τα δύο βιβλία του αποτελούν σταθμούς στην πολυετή καριέρα του αλλά και επίσης κεντρικά σημεία ενός πολυδύναμου κοινωνικού αλλά και λογοτεχνικού προβληματισμού. Στην ουσία μιλάμε για δύο καθαρώς πολιτικά λογοτεχνικά έργα. Και έτσι η ταυτόχρονη επανακυκλοφορία τους επιβεβαιώνει και την παράλληλη και ισότιμη παρουσία του Μάνου Κοντολέων στους χώρους της λογοτεχνίας και για παιδιά και για ενήλικες.
Με τη νέα τους εκδοτική εμφάνιση, το μεν ένα –Οι δίδυμοι ήλιοι της Ποντικούπολης– έχει πάρει μια εντελώς καινούρια μορφή, προσαρμοσμένη σε πλέον ώριμες τεχνικές χρησιμοποίησης της φαντασίας, ενώ το άλλο –Ερωτική αγωγή– διατηρεί όλο τον αρχικό προβληματισμό πάνω στο μέλλον μιας κοινωνίας που μετατρέπει τον Έρωτα σε Ερωτισμό και το άτομο από δημιουργό συναισθήματος σε καταναλωτή παρορμήσεων.
Στην ουσία έχουμε μια συμβολική πράξη εκδοτικής και συγγραφικής συνύπαρξης διαφορετικών αναγνωστών, διαφορετικών λογοτεχνικών ειδών, αλλά κοινών προβληματισμών και προτάσεων για λύσεις.
Ερωτική αγωγή
Η Ερωτική αγωγή είναι ένα βαθιά πολιτικό όσο και έντονα ερωτικό μυθιστόρημα που περιγράφει ιδιότυπα και ανορθόδοξα κεντρικά γεγονότα του 20ού αιώνα.
Από τα σπίτια του πληρωμένου έρωτα στα Γιάννενα του 1930, στις σεξουαλικές αναρτήσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης του 2000 και μέσα από την εξιστόρηση της ζωής του Χρήστου Βαλλή και του γιου του Άρη, η Ερωτική αγωγή φωτίζει όλο τον 20ό αιώνα, ως τον αιώνα εκείνο που θα ξεκινούσε με τα πιο μεγάλα κινήματα ανθρωπιστικών ιδεών και θα κατέληγε στις πιο οργανωμένες τάσεις κυριαρχίας των ελαχίστων πάνω στους πολλούς· ως τον αιώνα που με το λίκνισμα του έρωτα θα άνοιγε τα μάτια του και θα τα έκλεινε με τους τριγμούς του ηδονισμού.
Με την πορεία, λοιπόν, του έρωτα σε ερωτισμό και στη συνέχεια την καταβύθισή του σε ηδονισμό, ολοκληρώνεται αυτό το μυθιστόρημα –ίσως το πλέον ερωτικό της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας– και παράλληλα προσφέρει μια ιδιότυπη ανάγνωση πολιτικών, πολιτιστικών, κοινωνικών γεγονότων που συνέβησαν μέσα σε εκατό χρόνια.
Για τη νέα του εκδοτική πορεία, ο Μάνος Κοντολέων σημειώνει:
Το μυθιστόρημα Ερωτική αγωγή ξεκίνησα να το γράφω εκεί στα μέσα του 2000 και κυκλοφόρησε προς τα τέλη του 2003.
Στόχος μου να περιγράψω τον αιώνα που μόλις είχε περάσει στην Ιστορία –ο 20ός αιώνας θεωρώ πως είναι ο δικός μου αιώνας, μιας και μέσα από τα δικά του σπλάχνα γεννήθηκα– ως μια εποχή η οποία ξεκίνησε από τη θεοποίηση του Έρωτα και τέλειωσε με την αντίστοιχη θεοποίηση του Ερωτισμού· που απαρνήθηκε τη γλώσσα των σωμάτων και μεταπήδησε σ’ εκείνη των ειδώλων. Που η Όραση παραμέρισε τις άλλες αδελφές της – την Όσφρηση, την Ακοή, τη Γεύση, την Αφή… Κυρίως αυτή.
Σήμερα, 17 χρόνια μετά κι ενώ ο 21ος αιώνας ολοκληρώνει την πρώτη του εικοσαετία, πιστεύω πως η ανάγνωση που έκανα για την εποχή που με γέννησε και με άνδρωσε δεν έχει διαψευστεί. Και πως γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο η Ερωτική αγωγή δικαιούται να διεκδικήσει μια συνομιλία με αναγνώστη που αποτελεί γέννημα και θρέμμα της εποχής του διαδικτύου και μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Είπαν για το βιβλίο
«Πολλές φορές καθώς διάβαζα την Ερωτική αγωγή µουρµούρισα µέσα µου ασυναίσθητα: Επιτέλους ένα άλλο, διαφορετικό βιβλίο για άντρες!»
-Ισίδωρος Ζουργός-
«Ένα πολυδιάστατο κοινωνικό µυθιστόρηµα για την Ιστορία και τα ήθη των Ελλήνων του 20ού αιώνα, µε άρτια γλώσσα και αφοπλιστική τολµηρότητα, ερωτική αγωγή και αρωγή απέναντι στον εικονικό ερωτισµό και νεοσυντηρητισµό της εποχής µας».
-Θεόδωρος Γρηγοριάδης-
«Ωδές στον έρωτα, στη σάρκα και στους χυµούς της. Όλα αυτά δοσµένα µε γλαφυρή πειστικότητα, ντόµπρα ειλικρίνεια και µ’ έναν αφηγηµατικό οίστρο που καθηλώνουν την ανάγνωση και ταυτόχρονα την απογειώνουν. Ένα µυθιστόρηµα που δικαίως διεκδικεί και βεβαίως κατακτά µία από τις πρωτεύουσες θέσεις στον χώρο της ερωτικής λογοτεχνίας».
-Κώστας Ακρίβος-
«Ο Μάνος Κοντολέων µε την Ερωτική αγωγή του µας παρουσίασε µια τολµηρή και ευφάνταστη ερωτική σκυταλοδροµία, από τον πατέρα στον γιο, καλύπτοντας δυο γενιές και δυο εποχές του ανδρικού φύλου. Αλλά αυτή η φιλόδοξη µυθοπλασία δε µας µυεί µονάχα στην αθέατη πορεία ενός εφήβου προς την ενήλικη ερωτική ζωή, µα και στο ιστορικό της πλαίσιο, που µοιάζει τροµερά επίκαιρο».
-Νίκος Δαββέτας-
«Στο µυθιστόρηµα αυτό η διαπραγµάτευση της ερωτικής ταυτότητας µέσα από τα δεσµευτικά κελύφη οδηγεί περίπου νοµοτελειακά στην προφανέστερη διασάλευση της στερεοτυπικής ερωτικής ταυτότητας…»
-Θανάσης Τριάριδης-
Κατηγορία: Ελληνική Λογοτεχνία
ISBN: 978-960-16-0858-7
Οι δίδυμοι ήλιοι της Ποντικούπολης
Εικονογράφηση: Μυρτώ Δεληβοριά
Ο Μάνος Κοντολέων πρωτοπαρουσιάστηκε στο χώρο της λογοτεχνίας για παιδιά το 1979, με το εκτενές παραμύθι «Κάποτε στην Ποντικούπολη».
Μετά από 41 χρόνια η ίδια εκείνη ιστορία γράφτηκε και πάλι, απόλυτα αναμορφωμένη με βάση τη συγγραφική ωριμότητα του δημιουργού της και επηρεασμένη από την εμπιστοσύνη του προς την αξία της δημιουργικής φαντασίας.
Πρόκειται για τον αγώνα μιας ομάδας ποντικών, που εργάζονται στο εργοστάσιο τυριών ενός άλλου ποντικού, για την ύπαρξη και εφαρμογή καλύτερων και ασφαλέστερων συνθηκών εργασίας, όπως και προστασίας του περιβάλλοντος.
Παραμένει όμως πάντα μια ασυνήθιστη ιστορία που το θέμα της μόνο από έναν βαθιά πολιτικοποιημένο συγγραφέα θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί.
Ο ίδιος ο Μάνος Κοντολέων, στο σημείωμα που συνοδεύει τη νέα έκδοση της ιστορίας του, σημειώνει:
Γιατί, λοιπόν, τώρα –που έχουν περάσει πάνω από σαράντα χρόνια από τότε– θέλησα να ασχοληθώ και πάλι με την ίδια ιστορία;
Δυο είναι οι λόγοι. Που θέλησα να γράψω ξανά την ιστορία αυτή.
Ο πρώτος είναι πως εκείνο το βιβλίο του 1979, αν και ήταν γραμμένο από έναν παθιασμένο μεν, αλλά πρωτόπειρο συγγραφέα, ιδιαίτερα αγαπήθηκε και συζητήθηκε. Θα έλεγα πως στάθηκε η αφορμή μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα να με κάνει γνωστό. Σκέφτηκα, λοιπόν, να ανταποδώσω αυτή τη φροντίδα και να γράψω ξανά για τους ίδιους ήρωες και για τους ίδιους αγώνες τους, με την πείρα όμως τη συγγραφική που πιστεύω πως πλέον διαθέτω.
Ο δεύτερος λόγος ίσως είναι περισσότερο ουσιαστικός. Έχει να κάνει με τη διαρκή –από τότε μέχρι τώρα– άποψή μου πως στα παιδιά πρέπει να λέμε πάντα την αλήθεια μας. Και να τη λέμε με όση γίνεται και μπορούμε ειλικρίνεια και να τα αφήνουμε στη συνέχεια, αφού γνωρίσουν και τις αλήθειες των άλλων, να επιλέγουν τη δική τους.
Αυτό που πριν σαράντα χρόνια πίστευα –το τρίπτυχο: Ελευθερία, Ισότητα, Δημοκρατία– εξακολουθώ και να το πιστεύω και να το υπερασπίζομαι.
Κι έτσι να γιατί αποφάσισα το νέο μου βιβλίο για παιδιά να βασίζεται πάνω στα γεγονότα του πρώτου.
Μα τίποτε άλλο δεν είναι πια το ίδιο – στον κόσμο μας και σε αυτή την ιστορία.
Άλλο να χρησιμοποιείς ως τίτλο το «Κάποτε στην Ποντικούπολη» κι άλλο το «Ο Δίδυμος Ήλιος της Ποντικούπολης».
Τελικά, μεγαλώνοντας έγινα –φαίνεται– περισσότερο αισιόδοξος. Πιο μαχητικός.
Ένα παιδί –ευτυχώς– παρέμεινα.
Το μυθιστόρημα Οι Δίδυμοι Ήλιοι της Ποντικούπολης είναι ένα μεγάλο παραμύθι –κάτι σαν μυθιστόρημα φαντασίας– που απευθύνεται σε αναγνώστες από 10 περίπου χρονών και πάνω. Οι ήρωές του είναι φανταστικά όντα – άνθρωποι με τη μορφή μεγαλόσωμων ποντικιών.
Όλη η ιστορία διαδραματίζεται σε έναν ιδιόμορφο τόπο που τον σκιάζει ένα βουνό με δυο κορυφές –η μια έχει τη μορφή ενός άντρα, η άλλη μιας γυναίκας– και φωτίζεται από δύο… δίδυμους ήλιους. Στον τόπο αυτό υπάρχει μια φάρμα και ένα εργοστάσιο και εκεί παρασκευάζεται –για πάνω από δέκα γενιές– ένα μοναδικό και φημισμένο τυρί που έχει το όνομα «Ο Δίδυμος Ήλιος της Ποντικούπολης». Όλοι οι κάτοικοι του τόπου αυτού εργάζονται στο εργοστάσιο και μένουν σε μικρά σπιτάκια χτισμένα γύρω από τη φάρμα. Εργοστάσιο και σπιτάκια και όλος ο τόπος ανήκει σε μια οικογένεια –στους βαρόνους Πανταλέων. Ο τελευταίος ιδιοκτήτης –ο βαρόνος Πανταλέων ο Δέκατος– είναι ιδιαίτερα φιλοχρήματος και σκληρός εργοδότης και δε φροντίζει για την ασφάλεια των εργατών του.
Ένα ατύχημα θα σταθεί η αφορμή οι εργαζόμενοι να ξεκινήσουν έναν αγώνα για τη βελτίωση τόσο των συνθηκών εργασίας τους όσο και γενικότερα της ποιότητας της ζωής τους. Έτσι ξεκινά η υπόθεση του μυθιστορήματος που στην ουσία δεν είναι τίποτε άλλο από μια απλή, αλλά τεκμηριωμένη ανάπτυξη των στόχων που πρέπει να έχουν οι διεκδικήσεις των εργαζομένων, αλλά τονίζει και ποιες είναι οι υποχρεώσεις των εργοδοτών. Μέσα σε αυτό το κλίμα γεννιούνται σχέσεις μεταξύ εκείνων που εργάζονται στο εργοστάσιο, αλλά και κατανόηση και στενότεροι δεσμοί ανάμεσα σε εργαζόμενους και ιδιοκτήτες.
Όλα αυτά πάντα σε έναν τόπο ιδιότυπο – οι δίδυμοι ήλιοι συμβολίζουν τις δύο κοινωνικές τάξεις και η τελική ένωση των δίδυμων ήλιων μορφοποιεί την ανάγκη συνεργασίας όλων για έναν κοινό στόχο.
Μυθιστόρημα φαντασίας, δράσης και συναισθημάτων, με ένα ουσιαστικό μήνυμα να προβάλλεται – αυτό της ισότιμης συνεργασίας για την επίτευξη ενός σκοπού.
Διαβάστε ένα απόσπασμα ΕΔΩ
Κατηγορία: Παιδικά – Εφηβικά, Παιδική – Νεανική Λογοτεχνία
ISBN: 978-960-16-8609-7