Π. Αδαμίδης: Οι μεταβλητές της Λιβύης
Του
ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ ΑΔΑΜΙΔΗ
Δικηγόρου, LL.M (Harvard’ 95), ΔΝ, αν. Καθηγητή
Κοινοτικού Δικαίου, Προμηθειών και Διεθνών Σχέσεων
στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων
Η ροή των εξελίξεων στη Λιβύη είναι διαρκής. Η έκβαση της αναμέτρησης έχει άμεσο αντίκτυπο στα εθνικά μας συμφέροντα, όπως και για όλους όσοι εμπλέκονται, επί του πεδίου μάλιστα, στη σημαντική αυτή βορειοαφρικανική χώρα και αποτελούν δυνάμει συμμάχους μας απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα για την εξυπηρέτηση, πρώτα και κύρια και γιατί όχι αποκλειστικά, των δικών τους προτεραιοτήτων.
Εύλογο συμπέρασμα και ταυτόχρονα αρχή εργασίας, που θα πρέπει να την έχουμε υπόψη μας, για να μην αισθανόμαστε καταρχάς υποχρεωμένοι αλλά και για να γνωρίζουμε ότι με τη θέση μας ως ιστορικού κυματοθραύστη των νεοθωμανικών ονειρώξεων εξυπηρετούμε και τους φίλους μας, σε μια σχέση που κάθε άλλο παρά μονόδρομη είναι για χάρη μας.
Η Γαλλία πρώτα από όλα εξαρτά διαρκή και ζωτικά συμφέροντα στη Λιβύη και διεκδικεί ιστορικά τον πρωταγωνιστικό ρόλο από την Ιταλία. Πετρέλαια και έργα υποδομής παίζουν ψηλά στη γαλλική ατζέντα, όπως και η στόχευσή της να αποδυναμώσει και να ελέγξει κάθε κοιτίδα τρομοκρατίας στην ευρύτερη περιοχή. Εξ ου και η μόνιμη παρουσία της στις χώρες του Σαχέλ, με την αποστολή στρατευμάτων, εκπαιδευτών, μέσων και υλικού.
Τα διδάγματα του «Μπατακλάν» και του «Charlie Hebdo» είναι πρόσφατα και κρατούν σε υψίστη ετοιμότητα τα αντανακλαστικά των Γάλλων και τις ευαισθησίες τους. Παράλληλα η Γαλλία θέλει να στηρίξει στον πόλεμο αυτό, δι’ αντιπροσώπων, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, στα οποία διατηρεί βάση και είναι ο δεύτερος σημαντικότερος πελάτης των γαλλικών οπλικών συστημάτων. Από τα γαλλικά ραντάρ δεν διέλαθε και η πρακτική των συγκοινωνούντων δοχείων μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας, που προκαλεί συστηματικές εκπλήξεις, μέσα από κατά τα άλλα ακούσιες εξυπηρετήσεις, στη διεθνή διπλωματική σκακιέρα. Είναι νωπή η παρελκυστική τουρκική πολιτική για την υλοποίηση του νατοϊκού σχεδίου «Eagle Defender», που καλύπτει την Πολωνία και τις βαλτικές χώρες.
Οι Τούρκοι, ούτε λίγο ούτε πολύ, ζητούν ως αντάλλαγμα να χαρακτηριστεί το PKK, το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα, τρομοκρατική οργάνωση, για να διευκολύνουν την υλοποίηση του νατοϊκού σχεδιασμού. Παράλληλα, πέρα από το παιχνίδι των διπλωματικών ελιγμών, μόλις πρόσφατα εγκλώβισαν γαλλικό πλοίο στα ραντάρ τους, που πραγματοποιούσε νηοψία για τον έλεγχο εφαρμογής του εμπάργκο όπλων στη Λιβύη. Οι αντιδράσεις γάλλων αξιωματούχων στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ δεν φαίνεται να αποθαρρύνουν τους Τούρκους, όπως δεν τους προβλημάτισε ακόμα και η οργισμένη καταγγελία του ρόλου τους από τον Πρόεδρο Μακρόν, τον Ιανουάριο του 2020.
Ομοίως, η Αίγυπτος έχει κάθε λόγο να ανησυχεί για την έκβαση του πολέμου στη Λιβύη και το ενδεχόμενο επικράτησης Σάρατζ. Είναι διαρκής ο φόβος για την ενίσχυση των Αδελφών Μουσουλμάνων, που τους πατρονάρει η ερντογανική Τουρκία, με βάση εκκίνησής τους τη Λιβύη. Ορατή είναι και η υπονόμευση των ενεργειακών φιλοδοξιών της χώρας, σε περίπτωση που τεθεί σε εφαρμογή το τουρκολιβυκό σύμφωνο για την αποκλειστική οικονομική ζώνη. Με το σύμφωνο αυτό, που παραβιάζει ευθέως το Δίκαιο της Θάλασσας και τις γενικές αρχές του, η Λιβύη και ειδικά το καθεστώς Σάρατζ εκχωρεί σημαντικά θαλάσσια οικόπεδα στην Τουρκία, που μέχρι τώρα θεωρούνταν ότι ανήκουν στη Λιβύη. Το τίμημα της στήριξης, που παράλληλα δικαιώνει και την εκτίμηση ότι η επικράτηση Χαφτάρ θα σημάνει και το τέλος αυτού του συμφώνου.
Στην εξίσωση των ισορροπιών είναι παρούσα και η Ιταλία. Τόσο οι ιστορικοί της δεσμοί με την πρώην αποικία της, όσο και τα οικονομικά της συμφέροντα και η ενστικτώδης αντίδραση έναντι των σημαντικών διεκδικητών εξηγούν τον ρόλο που διαδραματίζει. Από την άλλη δεν αφήνει οποιαδήποτε ευκαιρία να πάει χαμένη, για αυτό και έσπευσε να υπογράψει τη συμφωνία για την ΑΟΖ με τη χώρα μας και παράλληλα παραμένει επιφυλακτική ως προς τον EastMed. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ιταλία επενδύει πολλά στη στήριξη της Λιβύης για την ανάσχεση των μεταναστευτικών ροών στην Κεντρική Μεσόγειο.
Σε αυτό το πλαίσιο συσχετισμών και διαβάθμισης συμφερόντων, η χώρα μας δεν μπορεί να είναι ούτε αδιάφορη ούτε, όμως, και αμήχανη. Μας χρειάζονται οι θέσει σύμμαχοι, όπως και εμείς τους είμαστε αναγκαίοι για τη συντονισμένη διαχείριση των τουρκικών απειλών. Υπάρχει μεταξύ μας μια κοινωνία συμφερόντων και προσδοκιών. Αντίστοιχα πρέπει να διαπραγματευόμαστε και να καταλήγουμε σε συμφωνίες. Με όρους ρεαλισμού και αμοιβαίας κατανόησης. Όχι για να εκμεταλλευτούμε τους «εταίρους μας», αλλά για να εμπεδώσουμε την αμφίδρομή μας στήριξη.