Η Συμφωνία που «γκρίζαρε» το Αιγαίο

Oι συγγραφείς
Μιχάλης Ιγνατίου
Νίκος Μελέτης 

Στις 6 Ιουλίου 1997, η ελληνική αντιπροσωπεία έφθανε στη Μαδρίτη για τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ µε επικεφαλής τον τότε πρωθυπουργό Κώστα Σηµίτη. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος ∆ηµήτρης Ρέππας διαβεβαίωνε ότι δεν υπήρχε προγραµµατισµένη συνάντηση µε τον τότε πρόεδρο της Τουρκίας Σουλεϊµάν Ντεµιρέλ. Όµως το ραντεβού είχε κανονιστεί ηµέρες πριν, µε παρέµβαση των Αµερικανών, και είχε κρατηθεί µυστικό. Στις 8 Ιουλίου, υπογραφόταν, παρουσία των δύο ηγετών, η ∆ιακήρυξη της Μαδρίτης, ένα κείµενο που είχαν «προ-µαγειρέψει» οι Αµερικανοί, και είχαν δουλέψει γι’ αυτόν τον σκοπό από την εποµένη του επεισοδίου των Ιµίων. Μέσα από τα απόρρητα τηλεγραφήµατα των Αµερικανών ξεδιπλώνεται όλος ο σχεδιασµός, καθώς και οι συναντήσεις, οι συνοµιλίες, τα παζάρια που οδήγησαν στη Μαδρίτη και όσα ακολούθησαν κατά την επίµονη προσπάθεια των Αµερικανών να διασώσουν αυτή τη Συµφωνία. Μια Συµφωνία που σφράγισε από τότε τις ελληνοτουρκικές σχέσεις µε την αναγνώριση των «νόµιµων και ζωτικών συµφερόντων» της Τουρκίας στο Αιγαίο και µε τη δέσµευση για «αποφυγή µονοµερών ενεργειών», η οποία τηρήθηκε ως αποφυγή άσκησης κυριαρχικών δικαιωµάτων. Μια Συµφωνία που προετοίµασε το έδαφος για την ακύρωση της µεταφοράς των S-300 στην Κύπρο.

Το επεισόδιο των Ιµίων δεν αρκούσε για το «γκριζάρισµα» του Αιγαίου. Χρειάστηκε και η Συµφωνία της Μαδρίτης…

Διαβάστε ένα απόσπασμα ΕΔΩ 

Σημείωμα των συγγραφέων 

Οι συγγραφείς επιλέξαμε να αφήσουμε τα γραπτά κείμενα να «μιλήσουν», να συμβάλουν στην αναπαράσταση της πορείας από το επεισόδιο των Ιμίων, που οδήγησε –κατόπιν αμερικανικού σχεδίου– στη Συμφωνία της Μαδρίτης. Τα αμερικανικά τηλεγραφήματα παρέχουν μια ψυχρή τεχνοκρατική καταγραφή των γεγονότων, των συναντήσεων πίσω από κλειστές πόρτες, των εμπιστευτικών συζητήσεων των πρωταγωνιστών αυτής της πορείας, των προσδοκιών και των επιδιώξεών τους, των αντιδράσεων της στιγμής. Χωρίς εκ των υστέρων ερμηνείες των χειριστών και όσων λάμβαναν τις αποφάσεις, χωρίς προσπάθειες προστασίας της υστεροφημίας των πρωταγωνιστών, χωρίς μεταγενέστερες παρεμβάσεις, που θα είχαν στόχο τη «δικαίωση» κινήσεων και πρωτοβουλιών όσων συμμετείχαν σε αυτό το διπλωματικό παζάρι.
Επιλέξαμε να αφήσουμε πολλά τηλεγραφήματα στην πλήρη τους μορφή, ώστε να αποδίδουν τη συνολική εικόνα του πλαισίου εντός του οποίου γίνονταν οι συνομιλίες.
Σημαντική ήταν, όμως, και η συμβολή του προσωπικού αρχείου μας, καθώς είχαμε καλύψει δημοσιογραφικά όλα τα γεγονότα της εποχής αυτής, ο Νίκος Μελέτης από την Αθήνα για την ΕΡΤ και το ΕΘΝΟΣ και ο Μιχάλης Ιγνατίου από την Ουάσιγκτον και τη Νέα Υόρκη για το MEGA και το ΕΘΝΟΣ.
Για να αποκτήσουμε τα αμερικανικά έγγραφα, χρησιμοποιήσαμε, όπως πάντα, νόμιμα μέσα. Κάναμε χρήση του Νόμου για την Ελευθερία στην Πληροφόρηση (Freedom of Information ActFOIA). Ήταν μια δύσκολη, αλλά συναρπαστική έρευνα που μας βοήθησε να γράψουμε αυτό το βιβλίο.
Η αξιοποίηση των αμερικανικών τηλεγραφημάτων που έφτασαν στα χέρια μας από την ερευνητική ομάδα που συμμετέχει ο Μιχάλης Ιγνατίου στην Ουάσιγκτον αναδεικνύει το μεγάλο έλλειμμα που υπάρχει στη χώρα μας σχετικά με την έρευνα των πηγών ειδικά σε θέματα που αφορούν την εξωτερική πολιτική. Έχει έρθει η ώρα να πέσουν τα «τείχη» που χωρίζουν τους πολίτες και τους ερευνητές από την πρόσβαση σε τηλεγραφήματα και κείμενα που σφράγισαν την ελληνική ιστορία των τελευταίων δεκαετιών. Η γνώση και η διαφάνεια ποτέ δεν θα μπορούσαν να βλάψουν τα εθνικά συμφέροντα. Το αντίθετο συνήθως συμβαίνει.

– Μιχάλης Ιγνατίου – Νίκος Μελέτης

Λίγα λόγια για τους συγγραφείς 

Ιγνατίου Μιχάλης 

Είναι ο ανταποκριτής του OPEN και του ΕΘΝΟΥΣ στην Ουάσιγκτον και στην έδρα των Ηνωµένων Εθνών. Συνεργάζεται µε την εφηµερίδα Ο Φιλελεύθερος της Λευκω­σίας. Επίσης, είναι ο ιδρυτής της ιστοσελίδας hellasjournal.com. Είναι ο συγγραφέας των βιβλίων: Το Σεµινάριο της Ρώµης, Τα µυστικά αρχεία του Κίσιντζερ  µε τον Κώστα Βενιζέλο, Σχέδιο Ανάν – Το Μυστικό Παζάρι µε τους Κώστα Βενιζέλο και Νίκο Μελέτη, Ίµια: Τα απόρρητα τηλεγραφήµατα των Αµερικανών µε τον Αθανάσιο Έλλις, CIA: Ο απόρρητος φάκελος του Ανδρέα µε τον καθηγητή Μάριο Ευρυβιάδη. Επίσης, βοήθησε, κυρίως στο θέµα της έρευνας, στη συγγραφή των βι­βλίων του Κώστα Παπαϊωάν­νου µε τίτλο Ποιος επιτέλους κυβερνά αυτή τη χώρα; και Οι έξι θάνατοι του Τζωρτζ Πολκ. Το 2015, έγραψε το βιβλίο για την οικονοµική τραγωδία της Ελλάδας µε τίτλο Τρόικα, ο δρόµος προς την καταστροφή. Είναι µέλος ερευνητικής οµάδας η οποία ασχολείται συστηµατικά µε τον αποχαρακτηρισµό εγγράφων του Λευκού Οίκου, του Στέιτ Ντιπάρτµεντ και της CIA. Ήταν µέλος της οµάδας ερευνητών που αποκάλυψε χιλιάδες σελίδες εγγράφων από το απόρρητο αρχείο του Χένρι Κίσιντζερ. Είναι παντρεµένος µε τη δηµοσιογράφο και καθηγήτρια ∆ηµοσιογραφίας Dody Tsiantar. Έχουν έναν γιο, τον Ανδρέα.

Μελέτης Νίκος