Σύνοδος Κορυφής ΕΕ: Επικοινωνία χωρίς νέα κονδύλια
Του
ΓΙΑΝΝΗ ΜΠΡΑΧΟΥ
Οικονομολόγου (Msc, PhD Econ) – πρώην Γενικού
Γραμματέα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων
υπουργείου Εξωτερικών
Τη στιγμή που οι ΗΠΑ αποφάσισαν να υποστηρίξουν άμεσα την οικονομία τους με κονδύλια που ισοδυναμούν με το 10% του ΑΕΠ, η Ιαπωνία με ποσά που αγγίζουν το 20% και η Βρετανία με το ισοδύναμο ποσό του 14% του ΑΕΠ, η ΕΕ συνεχίζει τη συζήτηση για το μέγεθος της παρέμβασής της στην ευρωπαϊκή οικονομία.
Το πρώτο στοιχείο της Συνόδου Κορυφής είναι η επικύρωση των μέτρων που συμφωνήθηκαν στο Eurogroup της 9ης Απριλίου, δηλαδή η παροχή δανείων έως 240 δισ. ευρώ από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) στα κράτη-μέλη, η ενεργοποίηση εγγυήσεων για χορήγηση δανείων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ύψους 200 δισ. ευρώ, και η υλοποίηση του προγράμματος SURE, ύψους 100 δισ. ευρώ, για χορήγηση δανείων προς υποστήριξη της απασχόλησης. Το σύνολο των 540 δισ. ευρώ αντιπροσωπεύει ως προς το ποσοστό του ΑΕΠ της ΕΕ το 3,8%.
Αυτή η απόκλιση του ποσοστού του ΑΕΠ της παρέμβασης της ΕΕ σε σύγκριση με τις υπόλοιπες οικονομίες οφείλεται στην επανεθνικοποίηση των μέτρων στήριξης της οικονομίας της ΕΕ. Οι εθνικές παρεμβάσεις υποστήριξης των ισχυρών οικονομιών της ΕΕ ανήλθαν ως ποσοστό του ΑΕΠ της ΕΕ σε 17%. Αυτό αποδεικνύει την πορεία απόκλισης των οικονομιών εντός της ΕΕ στην τρέχουσα κρίση. Οι χώρες του Βορρά έχουν μεριμνήσει για την υποστήριξη των οικονομιών τους και αφήνουν τις αδύναμες χώρες στην τύχη τους.
Το δεύτερο στοιχείο της Συνόδου Κορυφής είναι η στροφή της Γαλλίας και Ιταλίας, οι οποίες εγκατέλειψαν το κορονοομόλογο και προσχώρησαν στη συζήτηση για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης, προφανώς με ανταλλάγματα.
Η Ελλάδα έμεινε με την ευχή του αρμόδιου υπουργού της για υιοθέτηση του ευρωομολόγου την παραμονή της Συνόδου Κορυφής, δήλωση που δείχνει την παντελή απουσία της χώρας μας από την εν εξελίξει διαπραγμάτευση. Η επιλογή υποστήριξης του κορονοομόλογου από την ελληνική κυβέρνηση απλώς ενίσχυσε τη διαπραγματευτική θέση Γαλλίας και Ιταλίας, χωρίς να προσθέσει στη διαπραγματευτική ισχύ της Ελλάδας.
Την παραμονή της Συνόδου Κορυφής η Ιταλία άλλωστε έλαβε ως δώρο από την ΕΚΤ την αποδοχή προεξόφλησης των ομολόγων της που ήταν επιλέξιμα έως 7/4/2020, παρά την αναμενόμενη υποβάθμιση των ιταλικών ομολόγων σε junk bonds (σκουπίδια) το προσεχές διάστημα. Αυτή η εξαίρεση για τα ιταλικά και ισπανικά ομόλογα ισχύει έως 21/9/2020.
Το Ταμείο Ανάκαμψης συνδέεται ως προς τη χρηματοδότησή του με το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της ΕΕ για ποσό 320 δισ., ενώ το υπόλοιπο ποσό προτείνεται να αντληθεί με την έκδοση ομολόγων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και να διοχετευθεί μέσω του Προϋπολογισμού της ΕΕ. Το ποσό του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης θα κατανεμηθεί τα επόμενα επτά έτη, αλλά θα είναι εμπροσθοβαρές τα τρία πρώτα χρόνια.
Επισημαίνεται ότι ο Προϋπολογισμός της ΕΕ μέχρι σήμερα κινείται σε πληρωμές στο 0,9% του ΑΕΠ της ΕΕ και ακόμα αν επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ των κρατών-μελών θα αυξηθεί στο 1% – 1,15% του ΑΕΠ της ΕΕ στην επταετία ή 2% τα πρώτα τρία έτη. Το συνολικό ποσό για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης ως αποτέλεσμα της πανδημίας παραμένει στην πραγματικότητα εξαιρετικά χαμηλό και προσομοιάζει με τη χρήση ασπιρίνης για την αντιμετώπιση του κορονοϊού.
Το σύνολο των ανακοινωθέντων κονδυλίων της ΕΕ αφορά δανεισμό των κρατών με προνομιακό επιτόκιο. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης είναι χρηματοδοτικό εργαλείο για δανεισμό των κρατών-μελών προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η οικονομική ανάκαμψη.
Η ηγεσία της ΕΕ ενδιαφέρεται μόνο για την επικοινωνιακή ανακοίνωση υψηλού ποσού παρέμβασης στην ευρωπαϊκή οικονομία, αδιαφορώντας για την πραγματική διάσωση της ευρωπαϊκής οικονομίας και των χωρών. Ενώ υπάρχει συμφωνία μεταξύ των κρατών-μελών στη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, δεν υπάρχει συμφωνία στο μέγεθος και των όρων χορήγησης των δανείων. Αυτή η διαπραγμάτευση θα διαρκέσει σημαντικό χρονικό διάστημα, άνω των έξι μηνών, και θα χαθεί σημαντικός χρόνος για την ανάταξη της ευρωπαϊκής οικονομίας και κυρίως των αδύναμων οικονομιών του Νότου.
Τα μέτρα της ΕΕ σημαίνουν πρακτικά αύξηση του δανεισμού των χωρών της ΕΕ. Οι χώρες με ήδη υψηλό δανεισμό, όπως η χώρα μας, θα τιμωρηθούν από τις αγορές και θα υποχρεωθούν σε νέα προγράμματα λιτότητας, είτε λόγω Μνημονίου είτε λόγω των αγορών. Η ανταγωνιστικότητα των χώρων του Βορρά της ΕΕ θα βελτιωθεί από τις κρατικές ενισχύσεις των χωρών του Βορρά, που έχουν δημοσιονομικό περιθώριο, και η ανταγωνιστικότητα των χωρών του Νότου θα επιδεινωθεί ακριβώς λόγω της έλλειψης δημοσιονομικού χώρου για κρατική ενίσχυση των επιχειρήσεών τους.
Ειδικότερα, όσον αφορά την Ελλάδα, το αποτέλεσμα της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ συνεπάγεται την οικονομική απόκλιση της οικονομίας της από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, την εκτόξευση του δανεισμού της και την υπαγωγή της σε Μνημόνιο όταν κριθεί η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Εν τω μεταξύ, η ελληνική κυβέρνηση θα δανείζεται για κατανάλωση και χωρίς υποστήριξη της παραγωγής. Αυτά τα Μνημόνια ήταν μια κάποια λύσις. Καλημέρα, λιτότητα!