Χρ. Μπότζιος: Η πανδημία του κορονοϊού και οι ιδιοτέλειες των μεγάλων χωρών
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.
Όπως φαίνεται, η νόσος του κορονοϊού –ή Covid-19, όπως είναι ο διεθνής όρος– θα μας ταλαιπωρήσει για αρκετό χρονικό διάστημα, αφού και οι ειδικοί επιστήμονες δεν είναι ακόμη σε θέση να προσδιορίσουν με βεβαιότητα κάποιο χρονικό όριο για ουσιαστική υποχώρηση και τελική εξαφάνιση της νόσου. Οι κυβερνήσεις έχουν ρίξει το κύριο βάρος στη λήψη και τήρηση περιοριστικών μέτρων προκειμένου να αποτρέψουν τη μετάδοση της νόσου στα υγιή και ευπαθή άτομα.
Η νόσος εμφανίσθηκε, ως γνωστόν, στην περιοχή Γουχάν της Κίνας, με τον υπόλοιπο κόσμο να παρακολουθεί την εξέλιξή της, τα μέτρα που λάμβανε η κινεζική κυβέρνηση και την αποτελεσματικότητά τους. Αρχικά ο δυτικός κόσμος δεν έδειχνε να ανησυχεί και πολύ και όσο η νόσος έπληττε μακρινές από αυτόν περιοχές. Αυτό τουλάχιστον επισήμως. Ωστόσο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου και προειδοποιούσε ότι ο κορονοϊός από επιδημία μπορούσε να εξελιχθεί σε πανδημία και να πλήξει όλη την υφήλιο.
Πέντε περίπου μήνες μετά την πρώτη εμφάνιση και δημοσιοποίηση της νόσου, η ανθρωπότητα παρακολουθεί με δέος την εξέλιξή της, ελπίζει στην τελική αντιμετώπισή της, ενώ ορισμένες χώρες, ιδίως του Ευρωπαϊκού Βορρά, ανήγγειλαν, δειλά δειλά, τη χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων στη λειτουργία ορισμένων εμπορικών καταστημάτων, όπως και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Οι ιστορικοί του μέλλοντος θα ασχοληθούν, οπωσδήποτε, και με τη συμπεριφορά των υπεύθυνων κρατικών και διεθνών φορέων στην αντιμετώπιση της πανδημίας, τη συνεργασία μεταξύ κρατών και οργανισμών, είτε χωριστά είτε συλλογικά. Ιδιαίτερα, πιστεύω, θα τους απασχολήσει η στάση των μεγάλων χωρών και των ηγεσιών τους, που έχουν αυξημένη ευθύνη σε γεγονότα και εξελίξεις με διεθνείς προεκτάσεις και συνέπειες.
Πιθανότατα θα διαπιστώσουν ότι αντί της αναμενόμενης συνεργασίας και συνδρομής στην αντιμετώπιση της πανδημίας, εκείνο που τους απασχολούσε περισσότερο ήταν πόσο θα επηρέαζε και ποιες θα ήταν οι επιπτώσεις της νόσου στην κινεζική οικονομία, η οποία λειτουργεί άκρως ανταγωνιστικά προς τις οικονομίες των μεγάλων χωρών, όπως των ΗΠΑ και άλλων κρατών, κυρίως στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας και της ασύρματης επικοινωνίας.
Τον περασμένο μήνα επρόκειτο να πραγματοποιηθεί στην Πράγα το δεύτερο ετήσιο παγκόσμιο συνέδριο εμπειρογνωμόνων, με τη συμμετοχή και πολιτικών εκπροσώπων, για την ασύρματη επικοινωνία (5G), που ανεβλήθη έπειτα από αντιδράσεις της Κίνας.
Ανησυχίες καταγράφηκαν και στη χώρα μας, στην οποία η Κίνα, μέσω της Cosco, έχει προβεί σε σημαντικές επενδύσεις στο λιμάνι του Πειραιά, με δυνατότητες επέκτασης των δραστηριοτήτων της στις βαλκανικές αλλά και σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Πόσο μπορεί να ευθύνεται το Πεκίνο για τη μετάδοση της νόσου στις άλλες χώρες της υφηλίου; Η Κίνα έχει δεχθεί και εξακολουθεί να δέχεται επικρίσεις –μερικές θα μπορούσαν κάλλιστα να ενταχθούν στη κατηγορία της συνωμοσιολογίας–, σύμφωνα με τις οποίες ο κορονοϊός διέφυγε από πειραματικά εργαστήρια που λειτουργούν στην περιοχή Γουχάν.
Μάλιστα ο Πρόεδρος των ΗΠΑ προχώρησε ένα βήμα παραπάνω, προειδοποιώντας το Πεκίνο ότι «αν οι φήμες επαληθευθούν, η Κίνα θα υποστεί τις συνέπειες». Κατηγορίες δέχεται η Κίνα και για ολιγωρία στην ενημέρωση, εγκαίρως και δεόντως, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), όπως και των χωρών-μελών, για το μέγεθος της νόσου, τα γνωρίσματά της, τα περιοριστικά μέτρα που λάμβανε όπως και την αποτελεσματικότητά τους.
Για τις τελευταίες κατηγορίες ο αμερικανός Πρόεδρος βρήκε θερμούς συνηγόρους τον γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν και τη γερμανίδα καγκελάριο κ. Άνγκελα Μέρκελ. Απουσίαζε ο βρετανός πρωθυπουργός κ. Μπόρις Τζόνσον, προφανώς επειδή βρίσκεται σε φάση ανάρρωσης από τη μόλυνση της νόσου. Προς επίρρωση των αιτιάσεων κατά του Πεκίνου, ο Πρόεδρος Τραμπ προέβη σε μια θεαματική ενέργεια, με πάγωμα της ετήσιας συνεισφοράς των ΗΠΑ στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, που ανέρχεται σε 400 εκατ. δολάρια, με το αιτιολογικό ότι ο ΠΟΥ προέβαινε σε προπαγάνδα προς όφελος της Κίνας!
Ορισμένες μεγάλες χώρες έχουν την τάση και θέλουν τους διεθνείς οργανισμούς για ιδιοτελείς σκοπούς. Πρόκειται για ένα σοβαρό πλήγμα για τον ΠΟΥ, σε μια χρονική στιγμή που πρέπει να ενεργοποιήσει όλες τις υπηρεσίες του και τα ερευνητικά κέντρα για τη διενέργεια δοκιμών εμβολίων, πραγματοποίηση διαγνωστικών τεστ, παροχή οδηγιών σε κράτη και κυβερνήσεις, με ειδικές αποστολές σε χώρες και περιοχές όπου εμφανίζεται έξαρση της νόσου.
Η ενέργεια του αμερικανού Προέδρου επικρίθηκε και στην ίδια τη χώρα του, με τους Δημοκρατικούς να την αποδίδουν σε εξυπηρέτηση πολιτικών και οικονομικών σκοπιμοτήτων. Με το πάγωμα, υποστηρίχθηκε, ο Τραμπ αποσκοπεί στην εξοικονόμηση κονδυλίων από θεσμούς που αφορούν τη δημόσια υγεία, για να διαθέσει τα αφαιρούμενα ποσά σε άλλους τομείς. Επίσης, όπως τονίζουν, ο αμερικανός Πρόεδρος επιδιώκει με τον τρόπο αυτόν να μετατρέψει τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας σε πεδίο ανταγωνισμού μεταξύ ΗΠΑ – Κίνας, όπως και να επαναφέρει τη συζήτηση για μεταρρύθμιση του ΠΟΥ, που αποτελεί επιδίωξη της Ουάσινγκτον από καιρό.
Ιδιαίτερα δηκτική η παρατήρηση και οι κατηγορίες της εκπροσώπου του Δημοκρατικού Κόμματος και προέδρου της Επιτροπής Κατανομής Πιστώσεων της Βουλής Νίτα Λάουει, η οποία δήλωσε ότι «ο κορονοϊός δεν μπορεί να νικηθεί μόνο στις ΗΠΑ, αλλά σε κάθε γωνιά του πλανήτη», ενώ απηύθυνε έκκληση προς τον Πρόεδρο της χώρας να σταματήσει τα μικροπρεπή και αντιπαραγωγικά πολιτικά παιχνίδια σε βάρος του ΠΟΥ («To stop his petty, counterproductive political games»).
Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι το πάγωμα καταβολής της συνεισφοράς των ΗΠΑ σε διεθνή οργανισμό δεν είναι καινοφανές φαινόμενο. Το είχαν πράξει προ ετών και έναντι της Unesco, που είναι το εξειδικευμένο διεθνές όργανο του ΟΗΕ για τις επιστήμες και τον πολιτισμό. Βέβαια, τόσο στις ΗΠΑ, όσο και σε άλλες χώρες συζητείται από καιρό η ανάγκη εκσυγχρονισμού των ειδικευμένων διεθνών οργανισμών, αφού ορισμένοι έχουν καταστεί άκρως γραφειοκρατικοί και ήκιστα αποδοτικοί. Όμως οι αλλαγές οφείλουν να γίνονται έπειτα από διάλογο στα αρμόδια forum και όχι με μονομερείς συμπεριφορές εντυπωσιακού ή τιμωρητικού χαρακτήρα, όπως η απόφαση του αμερικανού Προέδρου. Το πιθανότερο είναι ότι ο κ. Τραμπ αγνοεί τη γνωστή γαλλική ρήση «noblesse oblige».