ΜΠΕΧΡΑΚΗΣ: Ο κορονοϊός διδάσκει την πρόληψη, και όχι μόνο
Του
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΠΕΧΡΑΚΗ
Πνευμονολόγου – Εντατικολόγου, MD, PhD, FCCP
H επιστήμη του Ιπποκράτη περιλαμβάνει την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία της οποιασδήποτε νόσου, η οποία, σύμφωνα με τον πατέρα της Ιατρικής, προκαλείται από γνωστά ή άγνωστα φυσικά αίτια, έξω πάντοτε από δεισιδαιμονίες ή θεόσταλτες τιμωρητικές παρεμβάσεις.
Κλασικά θεμελιωμένη στην επιστημονική αυτή βάση και στηριγμένη στις σημαντικές τεχνολογικές εξελίξεις του προηγούμενου αιώνα, η σύγχρονη Ιατρική έχει πραγματοποιήσει εντυπωσιακά άλματα. Οι απεικονιστικές τεχνικές Computerized Tomography (CT) και Magnetic Resonance Imaging (MRI), οι αναλύσεις τύπου Polymerase Chain Reaction (PCR), η εφαρμογή των οπτικών ινών στις ενδοσκοπικές διαγνωστικές και θεραπευτικές προσεγγίσεις, η ρομποτική χειρουργική, οι εξελίξεις στη φαρμακολογία και στη θεραπευτική αποτελούν ένα μικρό μόνο δείγμα επιτευγμάτων, που έχουν κυριολεκτικά εκτινάξει τις δυνατότητες της Ιατρικής του 21ου αιώνα, προσφέροντας λύσεις σε πολύ σοβαρά προβλήματα, που μέχρι πρότινος εθεωρούντο απροσπέλαστα.
Οι εκπληκτικές αυτές εξελίξεις, βέβαια, έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: Αφορούν, σχεδόν αποκλειστικά, στη διάγνωση και στη θεραπεία.
Ένα υψηλής τεχνολογίας νοσοκομειοκεντρικό και ιατροκεντρικό μοντέλο πρυτανεύει στην άσκηση της Ιατρικής, η οποία λειτουργεί προγραμματισμένη να τρέχει με υπερσύγχρονης τεχνολογίας διαγνωστικά και θεραπευτικά μέσα πίσω από την αρρώστια.
Η πρόληψη δεν φαίνεται να έχει εξελιχθεί ανάλογα
Εκτός από τη χρήση των εμβολίων, που προσφέρουν αθόρυβη προστασία από συγκεκριμένα νοσήματα, οι συγκριτικά ισχνές προληπτικές δραστηριότητες της σύγχρονης Ιατρικής περιορίζονται στις οδηγίες των ιατρών για υγιεινή ζωή, διατροφή, άσκηση και στοιχειώδεις προληπτικούς εργαστηριακούς ελέγχους.
Είναι πράγματι εντυπωσιακή η υστέρηση στην ανάπτυξη νέων, καινοτόμων αρχών πρόληψης αλλά και η αδυναμία εφαρμογής τής ήδη υπάρχουσας σχετικής γνώσης.
Και έρχεται η τρέχουσα πανδημία να αποδείξει με οξύτητα ότι η αδυναμία αυτή υπήρξε ο καλύτερος σύμμαχος του κορονοϊού και ότι ο τομέας της Προληπτικής Ιατρικής εμφανίστηκε αδύναμος να προστατεύσει την ανθρωπότητα από την εξάπλωση του ιού SARS-COV-2.
Πόσο δύσβατο είναι, όμως, το συγκεκριμένο πεδίο της πρόληψης;
Σήμερα, αφού η ανθρωπότητα κατελήφθη αμαχητί και τελεί υπό την κατοχή του κορονοϊού, αναδεικνύεται ανάγλυφα μια διλημματική σύγκρουση ανάμεσα στην ανθρωποθυσία χάριν της οικονομίας και στην οικονομική θυσία για προστασία και διάσωση της ανθρώπινης ζωής.
Η χώρα μας με επιτυχία έχει τοποθετηθεί υπέρ της δεύτερης επιλογής, ενώ η πρώτη αποδείχθηκε όχι απλώς λάθος αλλά και καταστροφική.
Και αυτό το κομβικό σημείο στην προσέγγιση του όλου θέματος είναι το πρώτο μεγάλο μάθημα από την πανδημία του κορονοϊού.
Η εφαρμογή Προληπτικής Ιατρικής στηρίζεται άμεσα στην ενεργό και υπεύθυνη κοινωνική συμπεριφορά τού κάθε πολίτη, επιβάλλει αναθεωρήσεις δεδομένων, απαιτεί θυσίες κοινωνικού και οικονομικού περιεχομένου, θίγει στερεότυπες δομές του τρόπου ζωής.
Δεν αφήνει ανεπηρέαστη ούτε την παιδεία ούτε καν τη θρησκεία.
Πόσο αποφασισμένη είναι η παγκόσμια κοινωνία του αιώνα μας για τόσο ριζικές αναθεωρήσεις;
Η πρόληψη, όμως, οδηγεί και στην αναζήτηση των αιτίων του φαινομένου της πανδημίας. Και εδώ καταρρέουν οι θεωρίες συνωμοσιολογίας μπροστά στη σκληρή αλήθεια της «κοινωνικής ανισότητας», όπως ευγενικά αποκαλείται στη σύγχρονη βιβλιογραφία η φτώχεια.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο το ότι όλοι οι επικίνδυνοι ιοί γεννήθηκαν σε περιοχές όπου ο τρόπος ζωής αποτελεί ένα εκκολαπτήριο επιδημιών. Ο ιός της ασιατικής γρίπης, ο SARS, ο H1N1, ο MERS, o EMBOLA και τώρα ο SARS-COV-2 έχουν όλοι παραχθεί σε περιοχές όπου οι άνθρωποι αναγκαστικά βιώνουν μια επώδυνη πραγματικότητα συγχρωτισμού, κάτω από απαράδεκτες συνθήκες, που όλοι γνωρίζουμε αλλά θέλουμε να αγνοούμε και που τελικά αποδεικνύονται καθοριστικά επικίνδυνες όχι μόνο σε τοπικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αλήθεια, έχει κανένας οικονομολόγος κάνει τον κόπο να υπολογίσει το ελάχιστο κόστος με το οποίο θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί η σημερινή καταστροφή;
Πόσο καλύτερος θα ήταν ο κόσμος σήμερα εάν τα εννέα τρισεκατομμύρια που χάνονται από το παγκόσμιο ΑΕΠ
Πόσο καλύτερος θα ήταν ο κόσμος σήμερα εάν τα εννέα τρισεκατομμύρια που χάνονται από το παγκόσμιο ΑΕΠ λόγω της πανδημίας είχαν επενδυθεί έγκαιρα στην καταπολέμηση της φτώχειας που την προκάλεσε;
Μήπως με τη λήξη του φαινομένου πρέπει να σκύψουμε περισσότερο πάνω στο πρόβλημα της ανθρώπινης δυστυχίας και ανέχειας;
Μήπως και η Ιατρική έχει καθήκον να αναδείξει την πρόληψη ως σημαντικό θέμα όχι μόνο δημόσιας υγείας αλλά και οικονομίας;
Οπωσδήποτε, όμως, το όλο ζήτημα δεν τελειώνει με την άρση των μέτρων.
Τώρα αρχίζει και δεν είναι πλέον εύκολα διαχειρίσιμο χωρίς ουσιαστικές αναθεωρήσεις.