Ανησυχητικές οι εξελίξεις στη Λιβύη – Οι τρεις λόγοι
Γράφει ο
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΝΕΑΡΧΟΥ
Πρέσβυς ε.τ.
Υπάρχουν τρεις λόγοι για τους οποίους οι εξελίξεις στη Λιβύη προκαλούν ανησυχία. Ο πρώτος είναι οι εξελίξεις επί του εδάφους. Ενώ κατά τις τελευταίες εβδομάδες οι δυνάμεις του στρατάρχη Χαφτάρ προήλαυναν, αργά αλλά σταθερά, προς την Τρίπολη, η δυναμική αυτή ανεκόπη κατά την τελευταία εβδομάδα.
Οι αντίπαλες δυνάμεις του Αλ Σάρατζ, με τη βοήθεια των Τούρκων συμμάχων τους, αντεπετέθησαν μάλιστα και ανακατέλαβαν δύο πόλεις στη Λιβυκή ακτή, προς την πλευρά της Τυνησίας. Τουρκικά μαχητικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη αναχαίτισαν επίσης μ’ επιτυχία επιθέσεις των δυνάμεων του Χαφτάρ κοντά στην Τρίπολη.
Η σχετική αυτή επιτυχία των δυνάμεων του Αλ Σάρατζ δίνει παράταση ζωής στην κυβέρνησή του και θέτει το ερώτημα αν, εκτός από τους Τούρκους, ενισχύεται σιωπηρά και από άλλες δυνάμεις. Ο Χαφτάρ κατηγόρησε προσφάτως την Ιταλία ότι μια φρεγάτα της, που περιπολούσε κοντά στις Λιβυκές ακτές, εκτόξευσε βλήμα, με το οποίο έπληξε θέσεις του Χαφτάρ. Η Ρώμη διέψευσε ότι ενισχύει τον Αλ Σάρατζ και έδωσε εντολή στην εν λόγω φρεγάτα να απομακρυνθεί από τις Λιβυκές ακτές. Ερωτηματικά προκαλεί η στάση των ΗΠΑ, το βάρος και η επιρροή των οποίων θα μπορούσε να επηρεάσει πολύ διαφορετικά το ισοζύγιο δυνάμεων.
Οι ΗΠΑ διακατέχονται από το αιώνιο αντι-Ρωσικό σύνδρομο και ζητούν από τον Χαφτάρ να αποστασιοποιηθεί από τον Ρωσικό παράγοντα, ο οποίος ούτως ή άλλως προσπαθεί να προβάλει χαμηλό προφίλ. Ασκούν επίσης πιέσεις, για τον ίδιο λόγο, στον στενό σύμμαχο του Χαφτάρ στρατάρχη Αλ Σίσι της Αιγύπτου. Υπό την επιρροή του αντι-Ρωσικού αυτού πλέγματος, η Αμερικανική πολιτική δίνει την εντύπωση ότι επιδιώκει μια συμβιβαστική λύση, με συμφωνία και συνύπαρξη των δύο πλευρών και, σε κάθε περίπτωση, δεν ευνοεί ξεκάθαρη νίκη του Χαφτάρ.
H επιβίωση Αλ Σάρατζ θα διεφύλασσε, πιθανόν, το Τουρκο-Λιβυκό μνημόνιο
Είναι φανερό ότι μια τέτοια εξέλιξη δεν θα ήταν προς το συμφέρον της Ελλάδος, γιατί η επιβίωση Αλ Σάρατζ θα διεφύλασσε την τουρκική επιρροή και παρουσία στη Λιβύη και πολύ πιθανόν το Τουρκο-Λιβυκό μνημόνιο. Το Βερολίνο, όπως έγινε φανερό από τις πρωτοβουλίες που ανέλαβε, δεν είναι μακριά από αυτήν την προσέγγιση. Αυτό μας οδηγεί στον δεύτερο λόγο ανησυχίας, που έχει σχέση με την Ευρωπαϊκή πολιτική στο θέμα της Λιβύης αλλά και ειδικότερα με την Ευρωπαϊκή επιχείρηση «Ειρήνη». Η τελευταία συμφωνήθηκε μεταξύ Ελλάδας, Γαλλίας και Ιταλίας, υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, για την εφαρμογή της αποφάσεως του ΟΗΕ για απαγόρευση αποστολής όπλων στη Λιβύη.
H επιχείρηση «Ειρήνη» περιέχει τον κίνδυνο να ανοίξει ένα τρίτο μέτωπο παράνομης μεταναστεύσεως στην… Κρήτη
Η Ελλάδα έσπευσε μάλιστα, για να δρομολογήσει την επιχείρηση αυτή, να αναλάβει νέες υποχρεώσεις «υποδοχής» των διασωθησομένων μεταναστών, κατά την εξέλιξη της επιχειρήσεως. Η δέσμευση αυτή δεν είναι καθόλου αμελητέα, γιατί είναι γνωστή η λεγόμενη ετερογονία των σκοπών. Ενώ δηλαδή σκοπός της επιχειρήσεως «Ειρήνη» θα είναι η αποτροπή εισαγωγής όπλων και ιδιαίτερα η ανακοπή της αποστολής όπλων από την Τουρκία στη Λιβύη, η συρροή λαθρομεταναστών, αυθόρμητη αλλά και καθοδηγούμενη και προερχόμενη απ’ όλη τη Βόρεια Αφρική αλλά και τη Μαύρη Αφρική, μπορεί να αλλάξει ουσιαστικά τον χαρακτήρα της επιχειρήσεως και να την καταστήσει περισσότερο επιχείρηση ναυαγοσωστική μεταναστών παρά επιτηρήσεως της απαγορεύσεως αποστολής όπλων. Η Ελλάδα, σε μια τέτοια περίπτωση, διατρέχει τον κίνδυνο να ανοίξει ένα τρίτο μέτωπο παράνομης μεταναστεύσεως, μετά τον Έβρο και το Αιγαίο, στον στρατηγικότατο χώρο της Κρήτης και να εκθέσει την Κρήτη στον υβριδικό πόλεμο που διεξάγει ο Ερντογάν με όπλο τους παράνομους μετανάστες.
Η Τουρκία συνεχίζει να ανεφοδιάζει τον Αλ Σάρατζ
Υποτίθεται ότι η Ελλάδα δέχθηκε να αναλάβει αυτόν τον κίνδυνο για να καταστήσει εφικτή την επιχείρηση «Ειρήνη» και την εμπλοκή, μέσω αυτής, της Ευρωπαϊκής Ενώσεως στην επιτήρηση της απαγορεύσεως αποστολής όπλων. Διαπιστώνουμε όμως δύο δυσάρεστες εξελίξεις. Η πρώτη είναι το γεγονός ότι, παρά την απαγόρευση του ΟΗΕ, η Τουρκία εξακολουθεί να ανεφοδιάζει και να ενισχύει την κυβέρνηση Αλ Σάρατζ και αυτό φαίνεται από τις επιθετικές πρωτοβουλίες που ανέλαβε κατά των αντιπάλων της. Η δεύτερη είναι επίσης το γεγονός ότι η επιχείρηση «Ειρήνη» δεν έχει πάρει ακόμη ουσιαστική υπόσταση και δεν ασκεί τον ρόλο που υποτίθεται ότι καθορίσθηκε να διαδραματίσει.
Ο κορονοϊός και οι συζητήσεις στην Ευρώπη για την αντιμετώπιση των οικονομικών του συνεπειών άλλαξαν, προφανώς, τις προτεραιότητες. Η Άγκυρα όμως, παρά τα οικονομικά της προβλήματα και την έκρηξη του κορονοϊού, δεν έχει μειώσει το ενδιαφέρον και την εμπλοκή της στη Λιβύη. Αντιθέτως, έχει αποστείλει πέντε συνολικά φρεγάτες και πιθανώς ένα υποβρύχιο στα νερά της Λιβύης και συνεχίζει την αποστολή όπλων και εφοδίων.
Είναι σημαντικό η Ελλάδα να εντείνει τις διαβουλεύσεις με τους συμμάχους της περί του πρακτέου, γιατί είναι η πρώτη που θα υποστεί τις δυσάρεστες συνέπειες από μια ενδεχόμενη επιβίωση της κυβερνήσεως Αλ Σάρατζ ή ενός συμβιβασμού που θα διασφαλίζει τον ρόλο της Άγκυρας στη Λιβύη. Ακόμη όμως και αν τελικά ηττηθεί η κυβέρνηση Αλ Σάρατζ ή υπερισχύει ο στρατάρχης Χαφτάρ και ακυρωθεί το Τουρκο-Λιβυκό μνημόνιο, η Άγκυρα δεν θα παραιτηθεί από τις διεκδικήσεις της Γαλάζιας Πατρίδας. Έσπευσε ήδη να υποβάλει, μονομερώς, συντεταγμένες στον ΟΗΕ, με τις οποίες επιβεβαιώνει και μονομερώς τις συντεταγμένες που προβάλλει με το Τουρκο-Λιβυκό μνημόνιο.
Αυτό μας φέρνει στον τρίτο λόγο ανησυχίας. Από την πλευρά της η Ελλάδα, εκτός από μια επιστολή που έστειλε η Ελληνίδα αντιπρόσωπος στον ΟΗΕ, με την οποία αμφισβητεί και απορρίπτει τις μονομερείς συντεταγμένες της Άγκυρας, δεν έχει προβεί σε καμιά άλλη κίνηση. Είναι γνωστό όμως ότι δεν αρκεί η επιστολή ως απάντηση στην Τουρκική πρόκληση.
Η Ελλάδα πρέπει παραλλήλως να καθορίσει, μονομερώς έναντι της Τουρκίας, τη δική της ΑΟΖ, αποστέλλοντας στον ΟΗΕ τις δικές της συντεταγμένες. Η φοβία είναι άτοπη και ανεδαφική και ενθαρρύνει την Τουρκική επιθετικότητα, γιατί δημιουργεί στην Άγκυρα την εντύπωση ότι η Ελλάδα, ευρισκόμενη σε θέση αδυναμίας, δεν μπορεί να κάνει τίποτε και είτε θα δεχθεί τα τετελεσμένα είτε θα συρθεί στη Χάγη, με προσυμφωνημένο σχέδιο «μοιρασιάς».
Το ίδιο απαράδεκτη και ετεροβαρής είναι οποιαδήποτε παρασκηνιακή πίεση των ΗΠΑ να μην αντιδράσει η Ελλάδα, με την υποβολή των δικών της συντεταγμένων, γιατί αυτό θα έριχνε λάδι στη φωτιά και θα καθιστούσε άκαμπτη την Ελληνο-Τουρκική αντιπαράθεση για την ΑΟΖ. Η επιδιωκόμενη όμως από τις ΗΠΑ «ευκαμψία» θα ήταν σε βάρος της Ελλάδος, γιατί θα δρομολογούσε διαπραγμάτευση για οριοθέτηση της ΑΟΖ όχι με βάση το διεθνές δίκαιο, αλλά τα Τουρκικά τετελεσμένα γεγονότα και τις Τουρκικές επιδιώξεις, με βάση το δικό της αυθαίρετο δίκαιο ότι τα νησιά δεν έχουν δήθεν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.
Οι σκέψεις και οι προβληματισμοί αυτοί μας φέρνουν σε μια τελευταία επισήμανση, που έχει να κάνει με το ισοζύγιο ισχύος, την αμυντική δηλαδή κατάσταση της χώρας και το γεγονός ότι δεν βλέπουμε ακόμη το επείγον ενδιαφέρον και την πρώτη προτεραιότητα που έπρεπε να επιδείξει η κυβέρνηση, έστω και κάτω από πολύ δύσκολους οικονομικά καιρούς. Η Τουρκία, π.χ., που δεν έχει πρόβλημα ανθρώπινου δυναμικού, θεώρησε σκόπιμο να αυξηθεί η στρατιωτική θητεία κατά έναν μήνα. Η Ελλάδα δεν τολμά να επανορθώσει μια ανεδαφική πολιτική, στην οποία έχει εγκλωβισθεί, παρά το γεγονός ότι αντιμετωπίζει μια πολύ έκτακτη κατάσταση.
Το ίδιο ισχύει για κρίσιμους εξοπλισμούς σε όλους τους τομείς. Ο καθένας αντιλαμβάνεται τα οικονομικά προβλήματα που υπάρχουν και τα οποία αναμένεται να επιδεινωθούν περαιτέρω από τον κορονοϊό. Οι ζημιές όμως που μπορούν να προκληθούν από ολιγωρία στη διατήρηση ενός ελάχιστα αναγκαίου ισοζυγίου δυνάμεων δεν είναι συνήθως αναπληρώσιμες και επανορθώσιμες. Χρειάζεται γι’ αυτό προσοχή και σεβασμός στην Ανάγκη. Είναι μεγάλη Θεά.