Σεραφείμ: Η Ανάσταση, ο αληθινός προορισμός του ανθρώπου
Του Μητροπολίτη Πειραιώς κ. Σεραφείμ
«Χαράς τα πάντα πεπλήρωται, της Αναστάσεως την πείραν ειληφότα»
(Κανών του Πάσχα)
Μ’ αυτήν την κατηγορηματική θέση ζωής αναγγέλλει η Εκκλησία απ’ αρχής και εις τους αιώνας την ακράδαντη πίστη και εμπειρία της για την Ανάσταση του Κυρίου.
Ας αυθαδιάζουν λοιπόν όσο θέλουν η αθεΐα και η απιστία. Ας οργιάζουν τα συνθήματα και τα συστήματα του θανάτου. Η Εκκλησία πιστεύει στη ζωή και θα διακηρύττει τη ζωή, ενάντια σε όλες τις αντιξοότητες, τις δολιότητες και τις θνητότητες του κόσμου.
Η Εκκλησία δεν έχει εκλογή, παρά να είναι απολύτως ταυτισμένη με την αλήθεια, που είναι Ανάσταση και Ζωή. Διαφορετικά, είναι τελείως μάταια όλα τα έργα κι όλα τα λόγια της Εκκλησίας. Ο Απόστολος Παύλος το τόνισε επιγραμματικά: «Ει δε Χριστός ουκ εγήγερται, κενόν άρα το κήρυγμα ημών, κενή δε και η πίστις υμών» (Α’ Κορ. 15,14).
Για ποια όμως Ζωή και Ανάσταση μιλά η Εκκλησία; Όσοι δεν θέλουν να παραδεχθούν ότι ο θάνατος και η Ανάσταση του Χριστού είναι τελεσίδικες και οριστικές συνέπειες για τον κόσμο, όσοι ενοχλούνται από την αλήθεια του Χριστού, γιατί δεν ευνοεί τα σχέδιά τους, όλοι αυτοί προσπαθούν να δώσουν μυθολογικό περιεχόμενο στο κήρυγμα της Εκκλησίας. Γι’ αυτό και δεν της αναγνωρίζουν δικαιώματα, ούτε λόγο στα πράγματα του παρόντος κόσμου. Η Εκκλησία, λένε, πρέπει να περιορισθεί «στο αυστηρώς δικό της έργο» και εννοούν βέβαια αποκλειστικά τη λατρεία.
Όμως «φάσκοντες είναι σοφοί εμωράνθησαν» (Ρωμ. 1,22), διότι η λατρεία, που προέρχεται από το ελληνικότατο «λατρεύω», σημαίνει «λάτρα». Κι η λάτρα είναι μια απεριόριστη μέριμνα για να οικονομηθούν προς το συμφέρον όλες γενικώς οι ανάγκες του ανθρώπου: Οι σωματικές και οι πνευματικές, οι ατομικές και οι κοινωνικές, οι υλικές και οι πολιτιστικές, οι φανερές και οι αφανείς, οι κράζουσες και επείγουσες, όπως και οι λανθάνουσες και μακροπρόθεσμες. Ο θάνατος του Χριστού δεν κατέλυσε τη δύναμη του θανάτου μόνο για τα μετά τον τάφο, αλλά και για τα παρόντα.
«Νυν πάντα πεπλήρωται φωτός, ουρανός τε και γη και τα καταχθόνια.»
(Κανών του Πάσχα)
Τα προ του τάφου και τα μετά τον τάφο δεν χωρίζονται, αλλ’ αντιθέτως βρίσκονται σε άμεση αιτιώδη σχέση. Που θα πει ότι ανάλογα με το πώς θα ζήσει ο άνθρωπος σ’ αυτόν εδώ τον κόσμο, προγραμματίζει, προετοιμάζεται για το πώς θα ζήσει στο επέκεινα. Ο παρών κόσμος είναι στάδιο αγωνιστικό, απ’ το οποίο θα κριθεί η θέση μας στον άλλο κόσμο. Γι’ αυτό και η Εκκλησία ποτέ δεν παραθεωρεί το σώμα και την τύχη του, αλλά το τιμά και το προστατεύει.
Σ’ όλα έχει να πει τον κατευθυντήριο λόγο της η Εκκλησία, γιατί όλα ενδιαφέρουν τον ολόκληρο και αδιαίρετο άνθρωπο. Η Εκκλησία έχει το δικαίωμα, περισσότερο από κάθε κοσμική Αρχή και Εξουσία, να ενδιαφέρεται για όλα τα θέματα του ανθρώπου και του κόσμου, γιατί μόνο αυτή πιστεύει και στου σώματος την ανάσταση και στου κόσμου ολοκλήρου τη μεταμόρφωση. Για τους εκτός της Εκκλησίας, αυτές οι θεμελιώδεις αλήθειες είναι φρούδες, που όταν δεν τις εμπαίζουν προκλητικά, τις περιφρονούν σιωπηρώς με χίλιους δύο τρόπους.
Στον Νικητή λοιπόν του σκότους και του θανάτου –του κάθε σκότους και του κάθε θανάτου– η Εκκλησία θα είναι πάντοτε πιστή, μόνο εάν θα διακονεί ολόκληρο τον άνθρωπο, ανεξαρτήτως τόπου, χρόνου, και των εκάστοτε συνθηκών.
Με τέτοιες μόνο προϋποθέσεις και συνέπειες μπορεί η Ανάσταση του Χριστού να κηρύξει και στην εποχή μας πειστικά ότι ο ενανθρωπήσας Υιός του Θεού δεν ήταν άπιαστο «πνεύμα» και φάντασμα, αλλά «ο πρωτότοκος πάσης κτίσεως» (Κολοσ. 1,15).
Η απογοήτευση συνθλίβει τις ψυχές των μαθητών του Χριστού μετά τη σύλληψή Του, τα φρικτά βασανιστήρια και τη σταύρωσή Του από τους ισχυρούς θρησκευτικούς και πολιτικούς αντιπάλους Του. Όσα τραγικά είχαν ακολουθήσει γέμισαν την καρδιά τους με πυκνά σύννεφα απογοητεύσεων. Γκρέμισαν τις ελπίδες τους ότι ο Ιησούς ήταν αυτός που έμελλε να λυτρώσει τον λαό τους. Είχαν δει την αδικία, το ψέμα, το μίσος να επιβάλλονται, να συντρίβουν τον αθώο.
Όμως η πραγματικότητα ήταν διαφορετική. Την αποκάλυψε ο Αναστάς Ιησούς Χριστός, καθώς πλησίασε τους δύο Μαθητές, τον Κλεόπα και τον Λουκά, στην πορεία τους προς το χωριό Εμμαούς, μετατρέποντας την ευτελή οδό σε Εκκλησία, δηλαδή συνάντηση Θεού και ανθρώπου: «Ω ανόητοι και βραδείς τη καρδία του πιστεύειν επί πάσιν οις ελάλησαν οι προφήται, ουχί ταύτα έδει παθείν τον Χριστόν και εισελθείν εις την δόξαν αυτού;» (Λουκ. 24.25-26). Στη συνέχεια ερμήνευσε όσα είχαν γραφεί περί Αυτού στα προφητικά βιβλία. Έμεινε μαζί τους, όπως Τον παρακάλεσαν, και αποκαλύφθηκε πλήρως, όταν την ώρα του δείπνου έλαβε τον άρτο, τον ευλόγησε και αφού τον έκοψε τους τον μοίρασε. Τότε ανοίχθηκαν τα μάτια τους «και επέγνωσαν αυτόν», αναγνώρισαν τον Αναστάντα Κύριο.
Με την Ανάστασή Του, ο Χριστός άνοιξε νέους ορίζοντες στους ταραγμένους και φοβισμένους Μαθητές και τους χάρισε τη δύναμη να προχωρήσουν και να αναγγείλουν, με αναφαίρετη ειρήνη και ακατάβλητο θάρρος, το Ευαγγέλιο της αγάπης, που θα ανακαίνιζε τη ζωή της ανθρωπότητας.
Και στις μέρες μας, μια πολύμορφη και απροσδιόριστη απογοήτευση απλώνεται στις ψυχές των ανθρώπων. Η πανδημία αποκάλυψε την μικρότητά μας, μίκρυνε την «παντοδυναμία» μας, σκότισε τις εγωπαθείς «προοπτικές» μας. Σε όσα συμβαίνουν γύρω μας φαίνεται να δεσπόζει το αδιέξοδο, να νικά η φθορά, να επισκιάζει η απειλή του θανάτου, όπως όταν οι μαθητές κρυμμένοι και απογοητευμένοι είχαν μπροστά στα μάτια τους μόνο το Πάθος και τον Τάφο του Χριστού, την αποδοκιμασία και την απαξίωση από τους ανθρώπους και τη λογική τους, την αδικία να επικρατεί, το μίσος να υπονομεύει την αλήθεια. Η αχλή της απογοητεύσεως επιχειρεί να διαλύσει την εορτή του Πάσχα. Φαίνεται να μη μας ελευθερώνει από τη ροπή να μένουμε «βραδείς τη καρδία του πιστεύειν». Τότε είναι που θα πρέπει να ζητούμε από τον Χριστό να τονώσει την ικεσία μας, «Μείνον μεθ’ ημών, ότι προς εσπέραν εστί», και να μας βοηθήσει να αναγνωρίζουμε προσωπικά Εκείνον, τον Αναστάντα Κύριο, σαν τον μόνο Ιατρό, Σωτήρα και Λυτρωτή μας.
Η πίστη στην Ανάσταση του Χριστού και στις διαχρονικές και παγκόσμιες συνέπειές της προσφέρει φως και δύναμη για έξοδο από τα κάθε μορφής αδιέξοδα, την πνευματική νωθρότητα, τη δειλία και την αποκαρδίωση. Αποδεχόμενος ο Χριστός εκουσίως την ταπείνωση του Πάθους, συνέτριψε τη δυναστεία της δαιμονικής εξουσίας που στηρίζεται στην αλαζονεία και την ιδιοτέλεια. Αυτόν μιμούμεθα όταν προστατεύουμε τον πλησίον και τον εαυτό μας πάντοτε ιδιαίτερα κατά την περίοδο της πανδημίας.
Εξουδετέρωσε τις δυνάμεις του σκότους «και καταργήσας τον θάνατον, εδωρήσατο ημίν ζωήν την αιώνιον». Ο Θεός Πατήρ έθεσε τον σταυρωθέντα και Αναστάντα Υιό του «υπεράνω πάσης αρχής και εξουσίας και δυνάμεως και κυριότητος και παντός ονόματος ονομαζόμενου ου μόνον εν τω αιώνι τούτω, αλλά και εν τω μέλλοντι, και πάντα υπέταξεν υπό τους πόδας αυτού» (Εφεσ. 1.21-22). Αυτή είναι η λυτρωτική διέξοδος, την οποία διακηρύσσει η σημερινή μεγάλη εορτή, καλώντας μας να δυναμώσουμε την πίστη μας στη δύναμη της ταπεινώσεως και της θυσίας Του.
Η συντριπτική για τον θάνατο και τον πόνο και καταλυτική για την πορεία της ανθρώπινης ιστορίας δύναμη του Αναστάντος Χριστού συνδέεται άρρηκτα με το εκούσιο Πάθος. Ο Ιησούς παραμένει ο συμπάσχων στην ασθένεια, στον πόνο και στη δοκιμασία του κάθε ανθρώπου. Σκύβει στοργικά πάνω στον τραυματισμένο από την αμαρτία. Η παρουσία Του δεν καταδυναστεύει, αλλά υπηρετεί, δεν εκδικείται, αλλά συγχωρεί, δεν καταπιέζει, αλλά λυτρώνει. Δεν επιβάλλεται με παραπλανητικό θόρυβο, αλλά δρα στη διακριτική σιωπή. Κυρίως ενεργείται ως εξουσία λυτρωτική, ως δωρεά συγγνώμης και αγάπης. Ο Αναστάς Χριστός σέβεται την ελευθερία και την ιερότητα του κάθε ανθρώπινου προσώπου, ακόμη και αυτού που Τον αμφισβητεί. Η εξουσία Του δεν προκαλεί φόβο, αλλά ελευθερώνει την ανθρώπινη ύπαρξη από τον φόβο, ακόμα και από τον φόβο του θανάτου.
Πάσχα, αδελφοί μου, ας μην το λησμονούμε, σημαίνει διάβαση, πέρασμα, έξοδος. Αρχικά αναφερόταν στην έξοδο του Ισραήλ από την αιχμαλωσία της Αιγύπτου. Αυτή η «εορτή εορτών» μας καλεί και εμάς σε μια πολυδιάστατη έξοδο: Έξοδο από την απογοήτευση που δημιουργούν η πανδημία, η ανέχεια, τα οικονομικά αδιέξοδα, οι αναταραχές στην περιοχή μας, η σύγχυση και η αμηχανία που προκαλούν τα προσφυγικά κύματα και οι συνέπειές τους. Έξοδο από την απογοήτευση που συσσωρεύουν η πίκρα της αδικίας, της συκοφαντίας, το παράπονο και η αγανάκτηση από την αχαριστία αυτών που ευεργετήσαμε ή και από την προδοσία αυτών που αγαπήσαμε. Έξοδο από την απογοήτευση που φέρνει η κάμψη της υγείας, ο πόνος της ασθενείας ή ο μόνιμος αποχωρισμός συγγενών και φίλων. Έξοδο από την απογοήτευση που δημιουργούν οι αστοχίες, τα λάθη, οι πτώσεις, οι αμαρτίες, οι αποτυχίες μας.
Μέσα στο πασχαλινό φως μπορούμε να βλέπουμε με αισιοδοξία και δημιουργική σκέψη τη ζωή μας, με τη βεβαιότητα ότι η πορεία και η εξέλιξη της ανθρωπότητας δεν γίνεται ερήμην του Δημιουργού του κόσμου και Κυρίου της ιστορίας. Ας αντλήσουμε, λοιπόν, από τη σημερινή λαμπρή εορτή δύναμη αντοχής στην πανδημία και αντιστάσεως στην παρακμή που μας απειλούν. Η πνοή της Αναστάσεως ας εμπνέει την πορεία μας για έξοδο από κάθε αδιέξοδο, απογοήτευση, πόνο και θλίψη, αφού το μέγιστο εμπόδιό μας, ο θάνατος, συνετρίβη ολοκληρωτικά και για πάντα!
ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!
ΑΛΗΘΩΣ ΑΝΕΣΤΗ!
+ ο Πειραιώς ΣΕΡΑΦΕΙΜ