To Eurogroup τελείωσε, τώρα ξεκινά το Μνημόνιο…
Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Το Eurogroup που θα δοκίμαζε, υποτίθεται, τη συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης τελείωσε με την καθολική αποδοχή των γερμανικών θέσεων. Όμως το πρόβλημα που ήρθε, υποτίθεται, να λύσει, αυτό της χρηματοδότησης της κρίσης, όχι μόνο παραμένει, αλλά οξύνεται.
Συγκεκριμένα, το Eurogroup αποφάσισε ότι ο λογαριασμός στήριξης για την αντιμετώπιση της κρίσης δεν θα υπερβεί το 2% του ΑΕΠ των χωρών-μελών της Ένωσης. Αυτό δήλωσε την Πέμπτη (9/4) ο πρόεδρος του Eurogroup κ. Μάριο Σεντένο, για να προσθέσει ότι τo ποσό είναι «περίπου 240 δισ. ευρώ». Δεν είναι, νομίζω, τυχαίο ότι το αποθεματικό του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕSM), είναι επίσης 240 δισ. ευρώ περίπου.
Για να μην κρυβόμαστε λοιπόν πίσω από το δάχτυλό μας, το Eurogroup απλώς επιβεβαίωσε τη γερμανική θέση για την αντιμετώπιση της κρίσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως διατυπώθηκε σε όλες τις συναντήσεις σε επίπεδο ΕΕ από την έναρξη της πανδημίας. Η συνδρομή της ΕΕ θα είναι δάνεια του ESM μέχρι του ποσού του 2% του ΑΕΠ κάθε χώρας. Όμως τα δάνεια αυτά δεν είναι άνευ όρων.
Όπως τόνισε ο ολλανδός υπουργός Οικονομικών σε μήνυμα στο Twitter, μόνο τα ποσά που αφορούν την άμεση αντιμετώπιση της πανδημίας δεν θα συνοδεύονται από όρους σχετικούς με τους προϋπολογισμούς των χωρών. Αντίθετα, όπως διευκρίνισε η ίδια πηγή, τα ποσά που αφορούν μισθούς και επιδόματα εργαζομένων, όπως αυτά που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα SURE, παραδείγματος χάρη, θα συνοδεύονται από όρους. Κοντολογίς, κάθε χώρα θα κάνει την αίτησή της, η επιτροπή θα αξιολογεί τις κατηγορίες των δαπανών, θα προσδιορίζει τα μέτρα και στη συνέχεια θα επιβλέπει την εφαρμογή ώστε να εγκρίνει τις εκταμιεύσεις. Δηλαδή ένα μίνι Μνημόνιο.
Για να μη φανεί βέβαια ότι ο τελευταίος μήνας των υποτιθέμενων αντιπαραθέσεων μεταξύ των χωρών-μελών πέρασε εις μάτην, η Κομισιόν είχε φροντίσει να προσθέσει ένα πρόγραμμα επενδύσεων υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.
Δυστυχώς το πρόγραμμα είναι αέρας κοπανιστός. Παρόλο που το ύψος του ανέρχεται σε 250 δισ. ευρώ, δεν αφορά χρήματα, αλλά εγγυήσεις 25 δισ. ευρώ, που πρόκειται να «μοχλευτούν δέκα φορές ώστε να φτάσουν το επιθυμητό ποσό. Για να μην κουραζόμαστε με όρους και μηχανισμούς», είναι ένα πρόγραμμα στη φιλοσοφία του πακέτου Γιούνκερ των 600 δισ. ευρώ, υποτίθεται, από τα οποία ούτε ένα ευρώ δεν κατέληξε στην Ελλάδα. Αντίθετα, τα όποια ποσά αντλήθηκαν χρηματοδότησαν τη γερμανική βιομηχανία.
Έτσι φτάνουμε στην ουσία του πλαισίου που συμφωνήθηκε και που συνόψισε εξαιρετικά ο λαλίστατος ολλανδός υπουργός οικονομικών, ο κ. Βόπκε Χούκστρα, που μνημονεύσαμε παραπάνω. Έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Η εντύπωσή μου από τη συμφωνία του Eurogroup: Πολιτικά είναι ενθαρρυντικό να έχουμε έναν συμβιβασμό. Στην πράξη η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα συνεχίσει να κάνει τη ‘‘βαριά δουλειά’’ και ναι το (δημόσιο) χρέος παραμένει εθνικό». Με άλλα λόγια, το μόνο μέτρο που αφορά τη χρηματοδότηση της κρίσης και έχει κάποιο πρακτικό αντίκρισμα είναι οι αποφάσεις της ΕΚΤ για την αποδοχή και προεξόφληση ομολόγων.
Όμως αυτή η πολιτική έχει δύο σημαντικές αδυναμίες:
1) Αφορά αποκλειστικά τη σταθεροποίηση των χρηματαγορών, συντηρώντας τη χρηματιστηριακή φούσκα και τα αρνητικά επιτόκια για τους Βορειοευρωπαίους.
2) Ακόμη και η χρηματοπιστωτική σταθεροποίηση δεν ισχύει για όλους. Αναφορικά με το (1), δεν νομίζω να υπάρχει κάποιος που να μην έχει καταλάβει, μετά από δέκα χρόνια κρίσης και παρά τα τρισεκατομμύρια που έχουν διοχετεύσει οι κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως, ότι η νομισματική πολιτική έχει αποδειχτεί αναποτελεσματική στην αντιμετώπισή της.
Αυτό που παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι το (2), αφού επιχειρείται από την κυβέρνηση να συνδυαστεί και με τη χρηματοδότηση της ελληνικής κρίσης. Όμως και εδώ ο κ. Σταϊκούρας και η ελληνική αστική τάξη ατύχησαν.
Οι ελληνικές τράπεζες έχουν προεξοφλήσει ήδη τα όποια ομόλογα διέθεταν και η απόφαση της ΕΚΤ δεν προβλέπει την καταβολή επιπλέον ποσού λόγω περιορισμού των ενεχύρων. Τα ομόλογα του PSI (7,5 δισ. περίπου) είναι προεξοφλημένα στο 60% και έτσι θα συνεχίσουν. Τα όποια πιθανά οφέλη στη ρευστότητα των τραπεζών, λοιπόν, θα προέλθουν από ομόλογα που θα κυκλοφορήσουν στο μέλλον.
Ορισμένοι αιθεροβάμονες φιλελεύθεροι έσπευσαν να δηλώσουν ότι τα τιτλοποιημένα ομόλογα που θα εκδοθούν για τα «κόκκινα» δάνεια και θα καλύπτονται από την εγγυήσεις του Δημοσίου θα μπορέσουν να προεξοφληθούν από την ΕΚΤ. Ακόμη και αν συμβεί αυτό όμως, που πολύ αμφιβάλλω, τη ρευστότητα θα την καρπωθούν τα κάθε λογής «κοράκια» και όχι η ελληνική οικονομία.
Το συμπέρασμα για την ελληνική κοινωνία από το Eurogroup είναι οδυνηρό. Τα λεφτά τελειώνουν και η όποια ενίσχυση εναπόκειται στα 3,6 δισ. (2% x 180 δισ.) που αναλογούν στην Ελλάδα από τον ESM, τα οποία και δεν επαρκούν και συνοδεύονται από Μνημόνιο.
Οι δανειστές ξεκαθάρισαν ήδη τις διαθέσεις τους σχετικά με το ύφος και το κλίμα των διαπραγματεύσεων, αρνούμενοι να παρατείνουν την αναστολή πλειστηριασμών για την πρώτη κατοικία. Σε αυτές τις συνθήκες οι πολιτικές εξελίξεις το επόμενο διάστημα είναι αναπόφευκτες.