Αδειάζουν τα ταμεία του Ερντογάν
Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ
Η Αθήνα δεν θα πρέπει να κοιμάται ήσυχη
-Απειλούνται με κατάρρευση τα σχέδια και τα οράματα του τούρκου ηγέτη
Μπροστά στον κίνδυνο να χάσει το σημαντικότερο όπλο που διέθετε για τη χειραγώγηση του τουρκικού λαού αλλά και για την ανάπτυξη μιας σημαντικής πολεμικής βιομηχανίας, που στηρίζει τα επεκτατικά σχέδια της εξωτερικής πολιτικής του, είναι ο τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν, καθώς η πανδημία του κορονοϊού απειλεί να τινάξει στον αέρα την τουρκική οικονομία.
Με τον οίκο αξιολόγησης Moody’s να προβλέπει ότι η τουρκική οικονομία είναι αυτή που θα πληγεί περισσότερο από κάθε άλλη χώρα που συμμετέχει στο G20 και τον Ταγίπ Ερντογάν να μη συζητά καν το ενδεχόμενο προσφυγής στο ΔΝΤ, καθώς έτσι θα αποκαλυπτόταν η «φούσκα» της οικονομίας και θα δεχόταν σοβαρό πλήγμα το προεδρικό προφίλ του, η τουρκική οικονομία κινδυνεύει να μπει σε ένα επικίνδυνο σπιράλ.
Η αναμενομένη κατάρρευση του τουρισμού, που απέφερε πέρυσι στην Τουρκία σχεδόν 35 δισ. δολάρια, και η κατακόρυφη πτώση των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων θα καταφέρουν σοβαρότατο πλήγμα στην τουρκική οικονομία και νέα ρεκόρ στους δείκτες ανεργίας. Καταστάσεις που δύσκολα μια αναδυομένη οικονομία μπορεί να αντιμετωπίσει, χωρίς να διαθέτει άλλους μηχανισμούς στήριξης, όπως έχουν οι χώρες της ΕΕ, παρά τα προβλήματα και τις μυωπικές αντιδράσεις της Γερμανίας.
Πολύ συχνά μέχρι τώρα η Τουρκία, που λειτουργεί και ως «μαντρόσκυλο» του Κατάρ στη Μέση Ανατολή αλλά και στη Βόρεια Αφρική, εξασφάλιζε χρηματοδότηση υπό μορφή «δανείων» από το Κατάρ, αλλά τώρα, και με δεδομένη την πτώση των διεθνών τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, γίνεται όλο και πιο δύσκολη η εξασφάλιση χρηματοδότησης από το Κατάρ.
Η ισχυρή οικονομία και η δυνατότητα ενίσχυσης της μικρομεσαίας οικονομίας, η αύξηση των εισοδημάτων των υπαλλήλων και φυσικά η γιγάντωση ιδιωτικών εταιρειών, που έγιναν με κρατικές χρηματοδοτήσεις, ήταν το μεγάλο όπλο του Ερντογάν, που του εξασφάλισε την παραμονή στην εξουσία για σχεδόν 18 χρόνια.
Ορισμένα, φαραωνικής εμπνεύσεως, έργα, από τα τούνελ και τις γέφυρες στον Βόσπορο, τα παλάτια στην
Άγκυρα και το τελευταίο σχέδιο για το Κανάλι της Κωνσταντινούπολης που θα παρακάμπτει τον Βόσπορο, έχουν απορροφήσει και θα απαιτήσουν για την ολοκλήρωσή τους δισεκατομμύρια δολάρια, τα οποία πλέον δύσκολα θα μπορέσει να εξασφαλίσει η Τουρκία είτε με μορφή δανεισμού είτε ακόμη και με έκδοση νέου πληθωριστικού χρήματος.
Οι μεγάλες επιχειρήσεις, κατασκευαστικές και άλλες, έχουν υπερχρεωθεί και πλέον με την κατάρρευση της λίρας είναι σχεδόν αδύνατο να εξυπηρετήσουν τον δανεισμό τους.
Στον ενεργειακό τομέα η Τουρκία έχει διαθέσει αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για την απόκτηση ερευνητικών πλοίων και γεωτρύπανων, προκειμένου να δημιουργήσει τετελεσμένα στη Μεσόγειο, αλλά πλέον η συντήρησή τους και η διεξαγωγή ερευνών και γεωτρήσεων, με δεδομένη την πρωτοφανή πτώση των τιμών του πετρελαίου, καθιστούν ακόμη πιο δυσβάσταχτα τα εγχειρήματα αυτά για την τουρκική οικονομία.
Όμως, ένας ακόμη τομέας που θα πληγεί από την οικονομική κρίση είναι η πολεμική βιομηχανία, η οποία σε μεγάλο βαθμό στηρίζεται σε ιδιωτικές εταιρείες (με ιδιοκτήτες συνήθως φίλους ή συγγενείς της οικογένειας Ερντογάν), καθώς έχουν επενδυθεί δισεκατομμύρια δολάρια από το τουρκικό κράτος, μιας και –εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων– οι εταιρείες αυτές έχουν αποκλειστικό πελάτη τις τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις.
Η οικονομική κρίση που φέρνει μαζί η πανδημία του κορονοϊού έρχεται σε μια στιγμή που είχαν ήδη υπάρξει σημάδια κόπωσης στην τουρκική οικονομία και ενώ ο Ταγίπ Ερντογάν εφαρμόζει μια επεκτατική, εξωστρεφή εξωτερική πολιτική, έχοντας δύο ανοικτά πολεμικά μέτωπα, ένα στη Βορειοδυτική Συρία και ένα εναντίον των Κούρδων σε Συρία και Νοτιοανατολική Τουρκία, αλλά και ένα μέτωπο που πρόκειται σύντομα να είναι θερμό, αυτό της Λιβύης.
Η συντήρηση αυτών των μετώπων απαιτεί πακτωλό χρημάτων για τη διατήρηση της τουρκικής πολεμικής μηχανής σε διαρκή ετοιμότητα, ενώ ειδικά στη Συρία απαιτούνται σημαντικά ποσά για τη δημιουργία υποδομών ώστε να υλοποιεί ο Ερντογάν το πιο απόκρυφο σχέδιό του, αυτό της σταδιακής δημιουργίας του κατάλληλου εδάφους για την προσάρτηση συριακών εδαφών.
Και φυσικά παραμένει μεγάλη πρόκληση για την Τουρκία (αλλά και για την Ελλάδα) η διαχείριση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών, καθώς σε μια οικονομία που καρκινοβατεί η συντήρηση και παροχή –έστω και στοιχειωδώς– των βασικών μέσων διαβίωσης σε 3.500.000 πρόσφυγες είναι εξαιρετικά δύσκολο έργο.
Ο Ερντογάν υπολόγισε τις συνέπειες που θα είχε μια καθολική απαγόρευση κυκλοφορίας και αναστολή της οικονομικής δραστηριότητας και καθυστέρησε να λάβει μέτρα για τον κορονοϊό. Αν, όμως, επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις για την εξάπλωσή του, και μάλιστα σε μια χώρα που ούτε οι συνθήκες υγιεινής ούτε οι παραδόσεις είναι σύμμαχοι των λοιμωξιολόγων και των επιδημιολόγων, τότε η κατάσταση θα επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο και θα έχει επιπτώσεις όχι μόνο στην οικονομία αλλά και σε πολιτικό επίπεδο.
Ήδη ο τούρκος Πρόεδρος έχει δώσει εντολή να αποκλεισθεί από τα προγράμματα χρηματοδότησης για την αντιμετώπιση της πανδημίας ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης Ιμάμογλου, καθώς όλες οι δημοσκοπήσεις και οι αναλυτές εκτιμούν ότι είναι ο μοναδικός τούρκος πολιτικός που θα μπορούσε να αντιπαρατεθεί και να κερδίσει τον Ερντογάν στην επόμενη προεδρική εκλογή.
Όμως, έχοντας απέναντι τον δήμαρχο μιας πόλης με 18.000.000 πληθυσμό, τίθεται εν αμφιβόλω η αποτελεσματικότητα των όποιων μέτρων ληφθούν. Σε μια πόλη μάλιστα που οι συνοικίες της φιλοξενούν εκατοντάδες χιλιάδες ή και μερικά εκατομμύρια ανθρώπους, στις οποίες δεν υπάρχουν και δεν τηρούνται στοιχειώδεις υγειονομικοί κανόνες για την προστασία της ατομικής και δημόσιας υγείας.
Όλο αυτό το ζοφερό κλίμα κάθε άλλο παρά σημαίνει ότι η Αθήνα θα πρέπει να «κοιμάται ήσυχη», πιστεύοντας ότι οι οικονομικές δυσκολίες θα κάμψουν την επιθετικότητα της Τουρκίας. Εξάλλου, όπως αρκετές φορές στην πρόσφατη ιστορία έχει αποδειχθεί για την Άγκυρα, η εξαγωγή και πρόκληση κρίσεων με τους γείτονες είναι ο ευκολότερος τρόπος αντιπερισπασμού για την τουρκική κοινή γνώμη και την τουρκική αντιπολίτευση από τα πραγματικά προβλήματα στα οποία έχει οδηγήσει τη χώρα το καθεστώς Ερντογάν.
Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει δείξει ότι είναι σκληρός παίκτης, με ειδικότητα την επιβίωση και στις πιο δύσκολες συνθήκες.
Μένει να το αποδείξει και σε αυτήν την κρίση, που είναι κρίσιμης σημασίας για τον ίδιο και το καθεστώς που έχει εγκαθιδρύσει στην Τουρκία.