Κορονοϊός και το FIAT ενός θαυμαστού καινούργιου κόσμου
Του
ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΟΥΒΕΛΑ
Καθηγητή Κλινικής Φαρμακολογίας,
Τμήμα Ιατρικής, ΑΠΘ
Όταν ο Aldous Huxley ή ο George Orwell έγραφαν τα βιβλία που απεικόνιζαν μια οργανωμένη, πλην ζοφερή κοινωνία του μέλλοντος, αυτό που θεωρούσαν ως σημείο μηδέν ήταν μια καθολική καταστροφή και επειδή καμιά φυσική καταστροφή δεν μπορεί να είναι τόσο εκτεταμένη, σε όλο τον πλανήτη, όλοι θεωρούσαμε ότι αναφέρεται σε έναν παγκόσμιο πυρηνικό όλεθρο.
Σήμερα έχουμε όλα τα εχέγγυα για τη σκιαγράφηση ενός μέλλοντος ανάλογου με αυτό που η τέχνη περιέγραψε νωρίτερα.
Ζούμε την εποχή της μεγάλης αυτής και καθολικής καταστροφής.
Ο κορονοϊός εμφανίστηκε ξαφνικά στην πόλη Γουχάν της Κίνας. Με πληθυσμό όσο η Ελλάδα και έκταση όσο η Κρήτη, η Γουχάν είναι σημαντικός συγκοινωνιακός κόμβος και αναγνωρίζεται ως το πολιτικό, οικονομικό, πολιτιστικό, εκπαιδευτικό και συγκοινωνιακό κέντρο της Κεντρικής Κίνας. Ως εξαιρετικά πυκνοκατοικημένη και συγκοινωνιακός κόμβος αποτελεί εξαιρετικό σημείο εκκίνησης πανδημίας.
Τα χαρακτηριστικά του ιού δεν είναι τόσο τραγικά. Είναι ένας ιός του τύπου του κοινού κρυολογήματος που δεν θα αποτελούσε ποτέ πρόβλημα σε κανονικές συνθήκες. Δεν θα τον είχε ίσως προσέξει κανείς, αν δεν είχε ανακοινωθεί ως απειλή.
Οι ιοί αυτής της κατηγορίας κατά κανόνα αφήνουν ανοσία αγέλης, ενώ οι άνθρωποι που νοσούν σοβαρά είναι αυτοί που ήδη είναι υπό απειλή η υγεία και η ζωή τους λόγω υποκείμενων νόσων. Τέλος δεν νοσούν σοβαρά παιδιά και οι νέοι και υγιείς πληθυσμοί.
Από την άλλη, ο συγκεκριμένος ιός μεταδίδεται γρήγορα και εύκολα, με αποτέλεσμα οι λίγοι αυτοί συνάνθρωποί μας που θα νοσήσουν βαριά να νοσήσουν ταυτοχρόνως και έτσι να επέλθει κορεσμός των πόρων των συστημάτων υγείας, με αποτέλεσμα να υπάρχουν πολλοί θάνατοι, κάτι που τρομοκρατεί την κοινωνία και ίσως εδώ να είναι και το κρίσιμο σημείο της πανδημίας. Η θνητότητα δεν είναι ανάλογη σε όλες τις χώρες.
Σε χώρες που η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας είναι οργανωμένη και αποτελεσματική φαίνεται ότι εμφανίζεται πολύ μειωμένη θνητότητα, ενώ σε ανοργάνωτες κοινωνίες, με κακή διαχείριση των πόρων του συστήματος υγείας, οι θάνατοι λαμβάνουν τη μορφή τσουνάμι.
Τα μέτρα στη χώρα μας γενικώς φαίνεται να αποδίδουν. Τα μέτρα αυτά προβλέπουν απομόνωση κατ’ οίκον, περιορισμό της κυκλοφορίας, συνεχή ανάγκη ταυτοποίησης προσώπων, διαγνωστικούς ελέγχους κ.ά.
Κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος αν και σε τι ποσοστό θα μέτρα αυτά θα ανασταλούν ή θα διαμορφώσουν μια νέα πραγματικότητα. Και αυτό διότι ούτε η προσδοκία ανακάλυψης φαρμάκου ή εμβολίου είναι ορθολογική ούτε η μόνιμη εφαρμογή περιοριστικών μέτρων είναι επιθυμητή. Για την ακρίβεια είναι τελείως ανεπιθύμητη, προσβάλλοντας κάθε τύπου ελευθερίες και αυτοδιάθεσης. Η Πολιτεία οφείλει πρωτίστως να παίρνει μέτρα με διαφανή, ορθολογικό και κυρίως θεσμικό και αναλυτικό τρόπο.
Κανείς δεν αναρωτιέται πλέον για τα αυτονόητα, ποιος δηλαδή είναι ο θεματοφύλακας για την εφαρμογή νέου θεραπευτικού πρωτοκόλλου. Θα έπρεπε ο πολίτης να γνωρίζει αν τα θεραπευτικά πρωτόκολλα εγκρίνονται από το Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας (ΚΕΣΥ), αν και πώς έφτασε σε κάποια συγκεκριμένη απόφαση το Εθνικό Συμβούλιο Εγκρίσεων (ΕΣΕ) του ΕΟΦ και φυσικά αν ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος (ΠΙΣ), που θα έπρεπε να έχει πρωτεύοντα θεσμικό ρόλο σε όλα αυτά, έχει κάποια συμβολή στην τεκμηρίωση της ιατρικής πρακτικής.
Το Ινστιτούτο Έρευνας του ΠΙΣ διαθέτει λειτουργική επιτροπή φαρμάκου και θα ήθελα ως πολίτης και ως ιατρός να διαβάσω το τεκμηριωμένο βιβλιογραφικά συγκεκριμένο όφελος και τον δυνητικό κίνδυνο που προκύπτει από τις προτεινόμενες, εκτός ένδειξης, φαρμακευτικές αγωγές, τη δραστικότητα, την ασφάλεια αλλά και τις αλληλεπιδράσεις που ίσως προκύπτουν, καθώς και κανόνες για καταστάσεις που θα πρέπει να αποφεύγονται.
Άρα, από ποιον παίρνονται οι θεσμικές αποφάσεις που καθορίζουν το «ωφελείν ή μη βλάπτειν»; Ποιος έχει επιλέξει τους εμπλεκόμενους και τις διαδικασίες και με ποια κριτήρια; Δεν διαπιστώνεται από πουθενά ότι κάποιο θεσμικό όργανο ερωτήθηκε, δεν ακολουθήθηκε διαδικασία και φυσικά δεν έγινε μια κριτική επιλογή ανάμεσα σε διάφορες ειδικότητες και ειδικούς.
Αυτή λοιπόν η λειτουργία είναι που ανησυχεί. Όχι ίσως ο ίδιος ο ιός, ούτε τα μέτρα, που ελπίζω σύντομα να λήξουν. Θα ήθελα όμως να υπάρχει απόλυτη διαφάνεια και θεσμικώς επιστημονική κάλυψη, όπως αρμόζει σε κάθε πολιτισμένη και δημοκρατική χώρα του δυτικού κόσμου και του κλασικού τρόπου σκέψης.
Από κει και πέρα, θέλω να πιστεύω ότι θα υπάρξει η ορθότερη απόφαση, με τεκμηρίωση και διαφάνεια, και όχι η όποια απόφαση να λαμβάνεται εν θερμώ και να μπορεί να διαρκέσει εσαεί με βάση μόνο την κοινωνική πίεση από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και όχι αμιγώς επιστημονικά, σκληρά και αυστηρώς ιατρικά
κριτήρια.
Βαθιά πιστεύω ότι τα επιστημονικά θέματα λύνονται με αμιγώς επιστημονικό τρόπο, όπως τα διοικητικά με διοικητικό και τα αστυνομικά με αστυνομικό. Οι τρόποι και οι μέθοδοι δεν πρέπει να μπλέκονται και να υποκαθίστανται κατά περίπτωση.