Κ. Κόλλιας: Δημόσιο χρέος και γερμανική αντίσταση
Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Β. ΚΟΛΛΙΑ
Προέδρου του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος
Είναι σίγουρα η πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία, όχι μόνο της χώρας, αλλά ολόκληρου του πλανήτη, που η όποια πρόβλεψη για το πώς θα είναι η οικονομία μετά την κρίση του κορονοϊού είναι από πολύ δύσκολη έως αδύνατη.
Ο βασικός λόγος για αυτό είναι πως οι συνθήκες έντονης ύφεσης που βιώνουμε αυτήν την περίοδο οφείλονται στα μέτρα περιορισμού ενός προβλήματος το οποίο δεν προκλήθηκε από λάθος χειρισμούς στην οικονομία ή από τη δημιουργία μιας φούσκας στις κεφαλαιαγορές και συγκεκριμένους κλάδους. Οφείλεται σε παράγοντες εκτός του οικονομικού και επιχειρηματικού πεδίου.
Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμα περισσότερο από το γεγονός ότι πρόκειται για μια πανδημία, για την αντιμετώπιση της οποίας δεν υπάρχει ακόμα φάρμακο, ούτε εμβόλιο. Συνεπώς, δεν υπάρχει αυτήν τη στιγμή καμία ορατή ημερομηνία λήξης του προβλήματος, ώστε να γίνει και ο αντίστοιχος σχεδιασμός.
Το σίγουρο είναι πως το τέλος της κρίσης πρέπει να βρει την οικονομία στην κατάλληλη εκείνη ισορροπία μεταξύ της προστασίας της δημόσιας υγείας και της ανθρώπινης ζωής από τη μια πλευρά και της αποτελεσματικής αντιμετώπισης των συνεπειών των περιοριστικών μέτρων από την άλλη.
Στο δεύτερο σημείο απαιτείται εκ νέου ισορροπία ανάμεσα στη στήριξη επιχειρήσεων και νοικοκυριών, για να μη χρεοκοπήσουν, και στη σωστή διαχείριση των δημοσιονομικών, ώστε να μην αδειάσουν τα δημόσια ταμεία.
Οι κυβερνήσεις, με απώτερο σκοπό τη μείωση των κραδασμών, έχουν ήδη προβεί σε παρεμβάσεις, που μπορούμε να τις κατηγοριοποιήσουμε σε τρεις τομείς:
• Δημοσιονομική ώθηση, μέσω της αύξησης των δημοσίων δαπανών και των επιδοτήσεων, για τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις, που έχουν πληγεί.
• Αναστολή –για κάποιους μήνες– πληρωμής των ασφαλιστικών και φορολογικών υποχρεώσεων και των δανείων.
• Παροχή εγγυήσεων και επιδοτήσεις δανείων, για άμεση ρευστότητα στις επιχειρήσεις.
Όμως, όλα αυτά τα μέτρα, αν και αναγκαία, φαίνεται ότι δεν είναι από μόνα τους ικανά να αποτρέψουν την ύφεση. Ιδιαίτερα η Ευρώπη και η Ευρωζώνη θα πρέπει να λάβουν άμεσα μέτρα, αφού τα μέλη της βρίσκονται στο επίκεντρο της πανδημίας. Οι χώρες του ευρώ θα δοκιμαστούν για άλλη μια φορά, αλλά αυτήν τη φορά θα πρέπει να δράσουν ταχύτατα και συλλογικά, δίνοντας το κατάλληλο μήνυμα τόσο στις αγορές, όσο και στους πολίτες. Οι εθνικές κυβερνήσεις πρέπει να παρέμβουν παρέχοντας οικονομική στήριξη στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, που βρίσκονται αντιμέτωποι με οικονομικό κραχ.
Η αύξηση του δημοσίου χρέους είναι δεδομένη, αφού η απώλεια των εισοδημάτων στον ιδιωτικό τομέα θα πρέπει να απορροφηθεί από το κράτος. Προτεραιότητα δεν πρέπει να είναι μόνο η επιχορήγηση με επιδόματα σε όσους χάνουν τη δουλειά τους, αλλά –πρωτίστως– η προστασία της απασχόλησης και της παραγωγικής ικανότητας σε μια περίοδο δραματικής απώλειας εισοδήματος, που απαιτεί άμεση παροχή ρευστότητας.
Αυτό θα επιτευχθεί μέσω εισαγωγής επιπρόσθετων μέτρων δημοσιονομικού χαρακτήρα για τη στήριξη των επιχειρήσεων και τόνωση της ρευστότητας. Οι κυβερνήσεις πρέπει να λάβουν επιπρόσθετα μέτρα για την παροχή ρευστότητας, ακόμα και αν αυτά συνεπάγονται αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος, πληθωριστικές πιέσεις και αύξηση του δημοσίου χρέους.
Σε τέτοιες περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης το κρίσιμο και πάλι ερώτημα είναι το κατά πόσο η Ευρωζώνη θα δράσει με αλληλεγγύη και συλλογικά.
Όμως, παρά το γεγονός της ακύρωσης στην ουσία του Συμφώνου Σταθερότητας και της απελευθέρωσης 410 δισ. ευρώ από τον ESM, η μέχρι στιγμής εμμονή της Γερμανίας και των δορυφόρων της κατά του κορονοομολόγου περιορίζει την ευελιξία των κρατών-μελών, άρα και της Ελλάδας, στη λήψη αποφάσεων για τη στήριξη της οικονομίας.
Συνεπώς, πάντα μετά την προστασία της δημόσιας υγείας προέχει η εφαρμογή του αποτελεσματικότερου δυνατού μείγματος μέτρων στήριξης, ώστε επιχειρήσεις, εργαζόμενοι και κράτος να βρεθούν στο τέλος αυτής της κρίσης με τις μικρότερες δυνατές απώλειες, για να μπορέσουν να σταθούν ξανά στα πόδια τους.