Η Γερμανία αρνείται την αλληλεγγύη και επιμένει στο ευρωπαϊκό ΔΝΤ
Του
ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΥ
Η κρίση της Ευρωζώνης μετατρέπεται, λόγω κορονοϊού, σε πολιτική πρόκληση. Η ύφεση που είχε ήδη ξεκινήσει και επιβαρύνεται δραματικά επιβάλλει τεράστια αύξηση δημόσιων δαπανών και άρση της λιτότητας. Ωστόσο, η ευρωπαϊκή απάντηση μέχρι τώρα είναι ανεπαρκής και δεν περιέχει στοιχεία αλληλέγγυας και συντονισμένης δράσης.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει την απαραίτητη δύναμη πυρός, πολύ μεγαλύτερη από τον ESM. Βέβαια, αλλαγή της εντολής της ΕΚΤ θα καταργούσε τον μηχανισμό που έχει δημιουργήσει η Γερμανία για να εμπεδώσει την κυριαρχία της στην Ευρώπη. Η λύση αυτή δεν θα γίνει ευκολότερα αποδεκτή από την έκδοση κοινού χρέους (ευρωομόλογα), που απορρίφθηκε από τη Γερμανία, όπως στην πρώτη κρίση του ευρώ.
Η αρχική απάντηση ήταν ένα σύνολο κοινοτικών μέτρων μικρής εμβέλειας αλλά και ένα πλαίσιο για περαιτέρω δράση ανάλογα με τις εξελίξεις. Την Παρασκευή 20 Μαρτίου όμως έγινε αναστολή της λιτότητας, ώστε κάθε χώρα να δράσει δημοσιονομικά μόνη της. Το ερώτημα είναι αν η έλλειψη συντονισμένης και αλληλέγγυας δράσης της Ευρωζώνης θα διατηρήσει τη συνοχή της μετά την υγειονομική κρίση.
Καθώς ελλοχεύει ο κίνδυνος αναζωπύρωσης της κρίσης δημόσιου και ιδιωτικού χρέους (κόκκινα δάνεια), εννέα χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, ζήτησαν την έκδοση ευρωομολόγων. Διότι οι έκτακτες ανάγκες έκαναν φανερό πως τα εργαλεία της Ευρωζώνης δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες των κοινωνιών. Το Σύμφωνο Σταθερότητας, π.χ., απαγορεύει στις κυβερνήσεις να τροφοδοτήσουν με έκτακτη ρευστότητα επιχειρήσεις εκτός του τραπεζικού τομέα.
ESM = μνημόνιο
Η εντολή της ΕΚΤ απαγορεύει τη χορήγηση έκτακτης χρηματοδότησης των χωρών-μελών με απευθείας αγορές κρατικών ομολόγων. Αυτή η δυνατότητα παρέχεται μόνο με την προϋπόθεση υπαγωγής σε πρόγραμμα διάσωσης του ESM, δηλαδή σε Μνημόνιο.
Έτσι, η ευρωπαϊκή ηγεσία αναγκάστηκε να αναστείλει το Σύμφωνο Σταθερότητας, για να μπορέσουν τα κράτη-μέλη να αναλάβουν τα ίδια δράση, με ευελιξία στους δημοσιονομικούς κανόνες και τις κρατικές ενισχύσεις. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως οι ισχυρές χώρες θα χρησιμοποιήσουν τα μεγαλύτερα δημοσιονομικά περιθώρια των προϋπολογισμών τους για τη διάσωση των δικών τους οικονομιών. Οι αδύναμες θα βρεθούν αντιμέτωπες με δημοσιονομική στενότητα.
Η ευρωπαϊκή ηγεσία, επομένως, δεν έκανε μέχρι τώρα προτάσεις κατάλληλης κλίμακας και ποιότητας για τη συντονισμένη αντιμετώπιση της κρίσης. Απλώς επιτρέπει στις εθνικές κυβερνήσεις να χορηγήσουν κρατική βοήθεια σε τράπεζες και επιχειρήσεις, ώστε να διατηρήσουν την εμπιστοσύνη των αγορών.
Η πολιτική αυτή οδηγεί τις φτωχές χώρες σε εξαθλίωση
Αυτή η πολιτική όμως θα εξαθλιώσει ακόμη περισσότερο τις χώρες που δεν διαθέτουν δημοσιονομικό χώρο, καθώς θα οξύνει την κρίση χρέους. Για τον λόγο αυτό ζητήθηκε η έκδοση ευρωομολόγου, που επιμερίζει τον πιστωτικό κίνδυνο. Διότι οι οικονομικές συνέπειες του κορονοϊού δεν θα επιμεριστούν ισομερώς. Οι χώρες με πολλούς αυτοαπασχολούμενους και μικρές επιχειρήσεις θα δεχθούν πιο ισχυρό πλήγμα. Επίσης, σε χώρες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό η ανεργία θα εκτιναχθεί.
Όμως το Βερολίνο επιμένει στη στρατηγική του οικονομικού εθνικισμού και προκρίνει τον ESM, που έχει σχεδιαστεί με βάση το μοντέλο του ΔΝΤ. Μάλιστα, ο γερμανός υπουργός Οικονομίας Αλτμάιερ χαρακτήρισε συζήτηση-«φάντασμα» τη σχετική με «κορονοομόλογα». Η λύση του ESM είναι ο πονηρός τρόπος με τον οποίο η Γερμανία θέλει να περάσει το ΔΝΤ της Ευρώπης, που για αρκετό χρόνο δεν εξασφαλίζει τη συμφωνία των περισσοτέρων ευρωπαϊκών χωρών.
Έτσι, η άρνηση της Γερμανίας να αποδεχθεί την έκδοση ευρωομολόγου για την αντιμετώπιση της κρίσης συνάντησε ισχυρότατες αντιδράσεις από την Ιταλία, που μπλόκαραν την έκδοση κοινού ανακοινωθέντος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Ωστόσο θα μπορούσε να υπάρξει και άλλη ευρωπαϊκή λύση.
Η ΕΚΤ, χρησιμοποιώντας το εκδοτικό της δικαίωμα, θα μπορούσε να αγοράσει σε κάθε δημοσιονομικά αδύναμη χώρα κρατικά ομόλογα πολύ μακράς διάρκειας, πάνω από το πλαφόν που έχει συμφωνηθεί (12 δισ. για την Ελλάδα), για να χρηματοδοτηθούν οι απαραίτητες δαπάνες. Σημειώνεται πως η ΕΚΤ κατάργησε τα όρια αυτά και πλέον θα μπορεί να αγοράζει κρατικά ομόλογα πέρα από το όριο του 33% του χρέους που εκδίδει κάθε χώρα.
Οι ευρωπαίοι ηγέτες ωστόσο καλούνται να διευρύνουν τον ρόλο της ΕΚΤ, ώστε να χρηματοδοτηθούν απευθείας οι αδύναμες χώρες και όχι μόνο μέσω των αγορών. Αυτή η κίνηση θα ήταν έκφραση κοινοτικής αλληλεγγύης και θα έδινε νέα πνοή στο ευρωπαϊκό εγχείρημα.
Φωτό: freesunday.gr