Covid-19: O ρόλος των διεθνών οργανισμών και τα αίτια καθυστέρησης στην αντιμετώπισή της
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.
Βρισκόμαστε, σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες, στο πλέον κρίσιμο στάδιο της πορείας της επιδημίας του κορονοϊού, που έχει ήδη καταστεί πανδημία. Η ανθρωπότητα, όπως τεκμηριώνει η Ιστορία, έχει ζήσει ανάλογες καταστάσεις από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Στη δική μας την ελληνική ιστορία, τραγικός ήταν ο απολογισμός του λοιμού ή πανώλης που έπληξε την Αθήνα κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, με πλέον διάσημο θύμα τον Περικλή. Αλλά και στα πρόσφατα χρόνια η ανθρωπότητα έζησε ανάλογες καταστάσεις, που περιορίστηκαν, ευτυχώς, σε τοπικές επιδημίες ή ελαφρότερες μορφές.
Θυμίζουμε τις περιπτώσεις HIV, SARS, EBOLA και την πλέον πρόσφατη της χολέρας, που περιορίστηκε μόνο στην Ταϊτή. Οι θλιβερές και δυσάρεστες αυτές εμπειρίες ώθησαν την οργανωμένη διεθνή κοινότητα, που μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο εκφράζεται από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), να συστήσει και να συμπεριλάβει μεταξύ των εξειδικευμένων οργάνων του και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (World Health Organization), που εδρεύει στη Γενεύη.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ιδρύθηκε το 1948 με σκοπό «την απόκτηση από όλους τους λαούς του ανώτερου δυνατού επιπέδου υγείας». Πολύ φιλόδοξοι στόχοι, που ανταποκρίνονταν στις προσδοκίες όλων, αλλά που έμελλε να αποδειχθούν μεγαλόστομοι και ουτοπικοί. Μεταξύ των αρμοδιοτήτων του ΠΟΥ συμπεριλαμβάνεται και η αποστολή οδηγιών προς τα κράτη-μέλη για την καταπολέμηση ασθενειών και λοιμωδών νόσων που μπορεί να εξαπλωθούν με τη μορφή επιδημιών.
O ΠΟΥ είχε προειδοποιήση
Ο σημερινός πρόεδρος του Οργανισμού, Αιθίοπας στην εθνικότητα, την υποψηφιότητα του οποίου είχε υποστηρίξει ενθέρμως και η Ελλάδα, προέβη σε έγκαιρες προειδοποιήσεις για τον κίνδυνο ο κορονοϊός από επιδημία να πάρει παγκόσμιες διαστάσεις και να καταστεί πανδημία. Προ ημερών ο ΠΟΥ προκάλεσε τηλεδιάσκεψη μεταξύ ειδικών επιδημιολόγων με σχετική ενημέρωση των χωρών-μελών και των διπλωματικών αντιπροσωπειών, που είναι διαπιστευμένες στη Γενεύη, για τα αποτελέσματα της διάσκεψης.
Με τα συν και πλην, ο ΠΟΥ ενεργοποιήθηκε αρκετά γρήγορα και προειδοποίησε τις χώρες-μέλη για τον επερχόμενο κίνδυνο. Όχι όμως και τα κράτη που τον απαρτίζουν, είτε το καθένα χωριστά είτε συλλογικά. Ασυγχώρητη ολιγωρία επέδειξε και η ΕΕ, που διαθέτει τους κατάλληλους μηχανισμούς και θεσμικά όργανα που θα μπορούσαν να συστήσουν αλλά και να επιβάλλουν τη λήψη των αναγκαίων προληπτικών μέτρων, με παράλληλη ενίσχυση των νοσοκομειακών και άλλων υγειονομικών μονάδων.
Αν και στην παρούσα κρίσιμη φάση θα πρέπει να αποφεύγονται οι κριτικές και η επίρριψη ευθυνών, ωστόσο επιβάλλεται να γίνουν ορισμένες επισημάνσεις, που μπορούν να συμβάλλουν, έστω και τη δωδεκάτη, στην αφύπνιση των αρμοδίων, είτε πρόκειται περί κυβερνήσεων είτε διεθνών οργάνων, για την αντιμετώπιση της πανδημίας, οι συνέπειες της οποίας, βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα, μπορεί να είναι οδυνηρές για ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Ασυγχώρητη η Ευρωπαϊκή Ένωση
Ασυγχώρητη ολιγωρία αποδίδεται στην ΕΕ και τους θεσμικούς αξιωματούχους της, που αγνόησαν τα μηνύματα που έρχονταν από την Κίνα ή και πλησιέστερα κράτη-μέλη, όπως η Ιταλία, Ισπανία κ.ά. Αντί να συγκληθεί εγκαίρως και εκτάκτως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και να αποφασίσει τη λήψη αναγκαίων και κατάλληλων μέτρων, περί άλλων ετύρβαζαν.
Μόλις την περασμένη εβδομάδα εδέησαν να συνέλθουν σε τηλεδιάσκεψη, αλλά… άνθρακες ο θησαυρός. Ανακοινώθηκε ότι θα επανέλθουν μέσα στην εβδομάδα που διανύουμε. Μέχρι στιγμής μόνο περιορισμένα συλλογικά μέτρα χωρίς έκτακτη ενίσχυση των αναγκών των κρατών-μελών σε νοσοκομειακό εξοπλισμό, φάρμακα κ.λπ. Μόνο χαλάρωση των δημοσιονομικών περιορισμών για διάθεση από τα κράτη-μέλη ποσών πέραν εκείνων που προβλέπονται από τους ετήσιους προϋπολογισμούς για οικονομική ενίσχυση επιχειρήσεων και εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα.
Μία από τις αιτίες ολιγωρίας της ΕΕ σε συλλογικό επίπεδο ήταν η υποτίμηση της έντασης και της ταχύτητας μετάδοσης της νόσου από τη μακρινή Κίνα στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Δεύτερος και ουσιώδης λόγος, ο φόβος των οικονομικών επιπτώσεων, που τρόμαζε κυρίως τη Γερμανία. Τα μηνύματα έρχονταν από τις ΗΠΑ. Ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ το είπε ευθέως. Θα επιβιώσουμε από τον κορονοϊό, αλλά θα πεθάνουμε οικονομικά! Όμως η ΕΕ δεν σημαίνει μόνο οικονομία. Σημαίνει και αλληλεγγύη, οικονομική σύγκλιση, κοινωνική συνοχή, κοινή εξωτερική πολιτική και άμυνα.
ΕΕ μόνο για τα… λεφτά τα υπόλοιοα είναι στα χαρτιά
Εκτός της οικονομικής διάστασης, όλα τα υπόλοιπα φαίνεται να ισχύουν μόνο στα χαρτιά. Η προηγούμενη ονομασία (Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα – ΕΟΚ) ανταποκρινόταν περισσότερο στην πραγματικότητα. Η σημερινή ονομασία (Ευρωπαϊκή Ένωση) εκφράζει την επιθυμία και απόπειρα βελτίωσης της κοινής αγοράς σύμφωνα με το όραμα και των ιδρυτών της. Για τα αρχικά ιδρυτικά της μέλη μια πραγματική και πλήρης ένωση ήταν περισσότερο εφικτή.
Η ένταξη της Ελλάδας ως πλήρους μέλους (1981), που συγκριτικά υστερούσε σε οικονομικά μεγέθη και άλλες επιδόσεις, ήταν μια εξαίρεση. Ευρώπη όμως χωρίς την Ελλάδα δεν νοούνταν, όπως χαρακτηριστικά υποστήριξε ο τότε γάλλος Πρόεδρος Ζισκάρ Ντ’ Εστέν. Στη συνέχεια, η αρχή «πρώτα εμβάνθυνση και μετά διεύρυνση» υποχώρησε όταν, για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, πραγματοποιήθηκαν μαζικές εντάξεις των χωρών του πρώην ανατολικού σοβιετικού μπλοκ, για να αυξηθεί ο αριθμός των χωρών-μελών σε είκοσι οκτώ και να μειωθεί σήμερα σε είκοσι επτά.
Αντίστροφη μέτρηση για τη… διάλυση;
Η πρόσφατη εθελούσια έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου να σηματοδοτεί, άραγε, και την αντίστροφη μέτρηση, τη διάλυση; Οι ευρωπαϊκοί λαοί συνειδητοποιούν ότι η σημερινή ΕΕ, που εστιάζει κυριότατα στον οικονομικό τομέα, σύμφωνα με τα desiderata της ισχυρότερης οικονομικά και ηγέτιδας δύναμης, της Γερμανίας, δεν μπορεί να συνεχιστεί. Η μόνη σωστή εξέλιξη θα ήταν μια Ευρώπη σε ομοσπονδιακή μορφή. Ένα είδος Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης. Αν φτάσουμε σε μία τέτοια επιθυμητή μορφή, τότε πιθανό η πανδημία του κορονοϊού να αναφερθεί μεταξύ των αιτιών που συνετέλεσε να αντιληφθούν οι ευρωπαϊκοί λαοί την ανάγκη για μια πραγματική ένωση. Όπως οι πόλεμοι κάνουν περιπόθητη την ειρήνη.
Φωτό: eleftheriaonline.gr