Π. Αδαμίδης: Τα οικονομικά μέτρα για τον κορονοϊό
Του
ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ ΑΔΑΜΙΔΗ
Δικηγόρου, LL.M (Harvard’ 95), ΔΝ, αν. Καθηγητή
Κοινοτικού Δικαίου, Προμηθειών και Διεθνών Σχέσεων
στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων
Ο κορονοϊός εξακολουθεί να ταρακουνά τον κόσμο. Η Ευρώπη δεν θα μπορούσε να είναι η εξαίρεση. Τουναντίον. Έχει το θλιβερό προνόμιο να αποτελεί πια το επίκεντρο καταγραφής των συνεπειών της νόσου, που βυσσοδομεί και απειλεί να ανατρέψει τις συνεκτικές και λειτουργικές αρχές της Δυτικής Δημοκρατίας. Με πρώτη καταλυτική συνέπεια την απομάκρυνση ανθρώπου από άνθρωπο. Και σε συνέχεια τον οικονομικό Αρμαγεδδών.
Οι οικονομικές δομές και το παραγωγικό μοντέλο δοκιμάζονται. Και στο ερώτημα ως προς το τι ακολουθεί, μοιραία ανακύπτουν ερωτηματικά για την εφοδιαστική αλυσίδα, την επάρκεια και την ασφάλειά της. Το σενάριο κενών στην τροφοδοσία είναι εφιαλτικό. Και απασχολεί τις ευρωπαϊκές ηγεσίες. Γιατί ξέρουν πως αν επαληθευθεί, το τσουνάμι της κοινωνικής έκρηξης θα παρασύρει τα πάντα.
Στους εξαιρετικά κρίσιμους αυτούς καιρούς απαιτούνται και εξαιρετικά μέτρα. Το είπε με τον πλέον σαφή και απέριττο τρόπο η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Ήταν αναγκαίο για να διαλυθεί η σύγχυση και οι αμφισβητήσεις ως προς τις προθέσεις της, που σε επίπεδο ψυχολογίας θα ήταν καταστροφικές. Σε επίπεδο αριθμών η ΕΚΤ θα ρίξει 750 δισ. ευρώ σε αγορά κρατικών και εταιρικών ομολόγων. Το ποσό αυτό προστίθεται στα 120 δισ. που ανακοινώθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα.
Παράλληλα εξακολουθεί να τρέχει το πρόγραμμα αγοράς 20 δισ., σε μηνιαία βάση, κρατικών ομολόγων. Η χώρα μας θα επωφεληθεί ρητά από τη ροή των 750 αυτών δισ.. Το προβλέπει η απόφαση της ΕΚΤ. Ήταν μια πραγματική ανάσα για όλα τα κρατικά ομόλογα, με πρώτα τα ιταλικά, αλλά και για το σύνολο του φάσματος των κρατών-μελών. Από τα γερμανικά μέχρι τα δικά μας. Στη θύελλα της κρίσης κανείς δεν είναι ασφαλής.
Η Ευρώπη από την άλλη προχώρησε και σε άλλες σημαντικές αποφάσεις. 8 δισ. από τους αδιάθετους πόρους του Ταμείου Συνοχής, που θα έπρεπε να επιστραφούν στα κοινοτικά ταμεία, θα δοθούν στα κράτη-μέλη για να καλύψουν την αναγκαία εθνική συμμετοχή στην απορρόφηση και υλοποίηση συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων. Έτσι ανοίγει ο δρόμος για την απορρόφηση άλλων 29 δισ. από τα διαρθρωτικά ταμεία. Η χώρα μας είναι η όγδοη κατά σειρά ευνοούμενη από το μέτρο αυτό μεταξύ των 27 κρατών-μελών.
Σε εθνικό επίπεδο, τα κράτη-μέλη ρίχνουν χρήμα στην αγορά. Από την Πολωνία που ανακοίνωσε τη διάθεση ποσού ύψους 47 δισ. ευρώ και τη Γαλλία που ανακοίνωσε την άμεση διάθεση 45 δισ. ευρώ και τη χορήγηση εγγυήσεων για δανεισμό έως του ποσού των 300 δισ. ευρώ, μέχρι την Αγγλία που θα διαθέσει περί τα 330 δισ. λίρες, την Ισπανία που θα διαθέσει 200 δισ. ευρώ και τη Γερμανία που θα διοχετεύσει 500 δισ. ευρώ. Το ίδιο και η Ιταλία που ανακοίνωσε μέτρα 25 δισ. ευρώ, που άμεσα, όπως λέγεται, θα διπλασιαστούν.
Κατά τα άλλα οι κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας πηγαίνουν περίπατο. Και ορθά. Τι πειθαρχία να επιβάλεις στα ερείπια; Λογικό είναι να αισθανόμαστε πίκρα για τους «ιερούς και απαραβίαστους κανόνες» που ίσχυσαν κατά την περίοδο της κρίσης του ευρώ και έπληξαν τη χώρα μας και τον Ευρωπαϊκό Νότο. Οι αστειότητες περί ηθικών επιταγών που δεν επέτρεπαν την παράκαμψη των κανόνων μονό οργή και αγανάκτηση προκαλούν. Τώρα όμως είναι η ώρα του αγώνα.
Από τα εξαιρετικά ενδιαφέροντα των αποφάσεων που λαμβάνονται αυτές τις ημέρες είναι και η παράκαμψη –ή κατά άλλους ευέλικτη επιλογή– των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων. Ήδη το προηγούμενο χρονικό διάστημα –και χωρίς να υπάρχει κορονοϊός– οι κανόνες αυτοί είχαν πάει περίπατο σε πλείστες όσες περιπτώσεις. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η Alitalia, που είχε δεχθεί μια γενναία ενίσχυση 1,2 δισ. ευρώ από το Ιταλικό Δημόσιο, η σκανδιναβική SAS, που είχε στηριχθεί επανειλημμένα από την κυβέρνησή της, αλλά και η Air Berlin, που εξαγοράστηκε από τη Lufthansa, υπό την εκκωφαντική ανοχή των γερμανικών Αρχών.
Την ίδια στιγμή εντείνονται οι πιέσεις για να εγκριθεί η εξαγορά γαλλικών ναυπηγείων από ιταλικά και να παρακαμφθούν οι όποιοι ενδοιασμοί από πλευράς ανταγωνισμού. Υπό τις παρούσες μάλιστα συνθήκες, τα πράγματα φαίνεται να έχουν απλοποιηθεί. Τώρα λοιπόν είναι η ευκαιρία να κλείσουν και ζητήματα που αφορούν τη χώρα μας. Είναι ζητήματα εθνικού ενδιαφέροντος και σπουδαιότητας. Με όρους λογικούς θα έπρεπε να αποτελούν εισήγηση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας. Γιατί, όπως εμφατικά έχουμε βιώσει, η κοινωνική συνοχή και οικονομική ανάπτυξη είναι ακρογωνιαίος όρος για την εθνική ασφάλεια.
Πρώτο μεταξύ αυτών των θεμάτων πρέπει να είναι τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά. Ακολουθεί μια σειρά σημαντικών άλλων υποθέσεων. Τα υπουργεία Ανάπτυξης, Άμυνας και Οικονομικών πρέπει να δράσουν. Η δυνατότητα υπάρχει. Η αξιοποίησή της δεν αποτελεί επιλογή αλλά επιταγή.