Οι πολλαπλές διαστάσεις της πανδημίας του κορονοϊού και η ολιγωρία κρατών και διεθνών οργανισμών
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.
Όταν πρωτοεμφανίστηκε ο κορονοϊός στην επαρχία Γουχάν της Κίνας, οι περισσότεροι στην Ευρώπη αλλά και σε άλλα μέρη του κόσμου δεν ανησύχησαν όσο έπρεπε. Σκέφτηκαν και αντέδρασαν όπως αντιδρούμε συνήθως όλοι σε τοπικούς ή περιφερειακούς πολέμους, όταν διεξάγονται σε απομακρυσμένες γεωγραφικά περιοχές και δεν μας επηρεάζουν άμεσα.
Είναι ανθρώπινο, εγωιστικό φαινόμενο οι λαοί να αφυπνίζονται μόνο όταν ο κίνδυνος τους προσεγγίζει και αρχίζουν να φοβούνται όταν μπορεί να καεί και το δικό τους το καλύβι. Και ο φόβος αυξάνεται όταν η επιδημία παίρνει τη μορφή πανδημίας. Και οι δύο λέξεις ελληνικές, με παγκόσμια χρήση, γεγονός που αποδεικνύει τη μοναδικότητα της ελληνικής γλώσσας.
Οι διαστάσεις του κορονοϊού, όπως έχει εξελιχθεί, είναι πολλαπλές, ιατρικές, πολιτικές, οικονομικοκοινωνικές, θρησκευτικές κ.ά. Η πολιτική διάσταση, στην οποία και θα εστιάσουμε περισσότερο, αφορά τη συμπεριφορά και τις αντιδράσεις κρατών και κυβερνήσεων, διεθνών οργανισμών, όπως ο ΟΗΕ, διά του εξειδικευμένου οργάνου, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), αλλά και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στις αρμοδιότητες του ΠΟΥ περιλαμβάνεται και η συνεχής ενημέρωση των αρμοδίων αρχών και υπηρεσιών των χωρών-μελών για τους κινδύνους που η διεθνής κοινότητα διατρέχει από επιδημίες, ιδιαίτερα εκείνες που μπορεί να μετατραπούν σε πανδημίες, όπως συμβαίνει τώρα με την περίπτωση του κορονοϊού. Ο ΠΟΥ μπορεί, επίσης, να υποδείξει με σχετικές οδηγίες τη λήψη κατάλληλων μέτρων ή να προκαλέσει διεθνείς ή τοπικές διασκέψεις για την αντιμετώπισή τους.
Δεν είμαστε σε θέση να επιβεβαιώσουμε αν έγιναν οι δέουσες συστάσεις από πλευράς ΠΟΥ προς τα κράτη-μέλη και με ποιο περιεχόμενο. Το βέβαιο είναι ότι ο εκπρόσωπός του με συνεχείς τηλεοπτικές παρεμβάσεις είχε εγκαίρως προειδοποιήσει για τον επερχόμενο κίνδυνο εξέλιξης του κορονοϊού από επιδημία σε πανδημία, όπως και τελικά συνέβη.
Οφείλουμε πάντως να αναγνωρίσουμε την ετοιμότητα και την υπευθυνότητα που επέδειξαν οι κινεζικές αρχές, με τη λήψη αυστηρών περιοριστικών μέτρων στη διακίνηση των πολιτών, γεγονός που οδήγησε στον έλεγχο της επιδημίας, η οποία σημειώνει ύφεση. Πώς όμως αντέδρασαν στον υπόλοιπο κόσμο και ιδιαίτερα στην Ευρώπη οι υπεύθυνοι φορείς; Ανταποκρίθηκαν στην κρισιμότητα των περιστάσεων; Δυστυχώς, ο απολογισμός μεταξύ μέτρων και παραλείψεων κλίνει προς το δεύτερο.
Οι περισσότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθυστέρησαν δραματικά στη λήψη των αναγκαίων μέτρων, με αποτέλεσμα η Ευρώπη να βρίσκεται στη κορυφή των χωρών όπου η νόσος βρίσκεται σε έξαρση. Η αφύπνιση των κυβερνήσεων σημειώθηκε όταν η επιδημία απείλησε να πλήξει μεγάλο μέρος του πληθυσμού και οι θάνατοι άρχισαν να αυξάνονται. Και αυτό συνέβη παρά την κινεζική εμπειρία και τη δυνατότητα ταχύτατης ενημέρωσης από τα ηλεκτρονικά μέσα.
Η διεθνής κοινότητα άργησε όντως να αντιληφθεί τον μέγιστο κίνδυνο που διέτρεχαν οι πολίτες, όπως και τις άλλες, επώδυνες επιπτώσεις στον δημόσιο βίο. Και αυτό ισχύει πιο πολύ για την Ευρώπη, με τον πλέον γερασμένο πληθυσμό του πλανήτη και το υπαρκτό ή υποτιθέμενο ανώτερο επίπεδο ζωής των πολιτών της. Χτυπητό παράδειγμα η Ιταλία.
Η επιδημία του κορονοϊού έπληξε κυρίως τις περιοχές του βιομηχανικού Βορρά, που συναλλάσσονταν επιχειρηματικά με την Κίνα περισσότερο από κάθε άλλη περιοχή. Η Ιταλία κατέχει και το θλιβερό ρεκόρ θανάτων και ακολουθείται από Γαλλία και Ισπανία. Η Ελλάδα δεν αποτελεί την εξαίρεση στον κανόνα. Όμως το κακό έχει, προς το παρόν, περιοριστεί σε μικρότερα μεγέθη, τόσο σε αριθμό νοσούντων, όσο και θυμάτων.
Οι πολίτες τελικά πειθάρχησαν στα περιοριστικά μέτρα που επέβαλε η κυβέρνηση, όπως και στις επανειλημμένες εκκλήσεις να περιορίσουν τις κινήσεις τους και τις καθημερινές δραστηριότητες. Στο ίδιο πνεύμα, συναισθανόμενα προφανώς την κρισιμότητα των περιστάσεων, εκφράσθηκαν και τα κόμματα της αντιπολίτευσης, αποφεύγοντας τις συνήθεις κριτικές και επικρίσεις κατά της κυβέρνησης.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, που αποτελείται από τους αρχηγούς κρατών ή κυβερνήσεων, εδέησε να συγκληθεί μόλις προ πενθημέρου σε τηλεδιάσκεψη, για να συζητήσει την αντιμετώπιση της επιδημίας και κάθε άλλο μέτρο οικονομικής και διοικητικής φύσης. Προείχαν, όπως φαίνεται… οι συναντήσεις των αξιωματούχων των θεσμικών οργάνων, όπως και του άτυπου Διευθυντηρίου της Ένωσης με τον Ερντογάν!
Σοβαρές είναι οι επιπτώσεις της επιδημίας και στην οικονομικοκοινωνική ζωή των λαών, με κίνδυνο να προκληθεί διεθνής οικονομική κρίση, με όλα τα επακόλουθά της. Ήδη εκφράζονται φόβοι για ύφεση στην παραγωγή, που θα επηρεάσει την απασχόληση, με απρόβλεπτες εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Κυβερνήσεις ισχυρών χωρών της ΕΕ, όπως της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Ισπανίας, αποφάσισαν να διαθέσουν –χωρίς να διαβουλευθούν προηγουμένως με το Eurogroup– σημαντικά ποσά από τα αποθέματά τους, προς ενίσχυση των επιχειρήσεων και εργαζομένων που θίγονται από τα μέτρα αναστολής των οικονομικών δραστηριοτήτων.
Η ελληνική κυβέρνηση ακολούθησε αντίθετη διαδικασία, καθώς ζήτησε την έγκριση του Eurogroup, το οποίο και συμφώνησε για τη διάθεση ποσού 2 δισ. ευρώ για τον ίδιο σκοπό. Η διαδικασία που ακολουθήθηκε από ελληνικής πλευράς δέχτηκε πολλές κριτικές, ιδίως από τον αρχηγό του ΜέΡΑ 25 κ. Γιάνη Βαρουφάκη, η ορθότητα ή μη των οποίων θα κριθεί από τις εξελίξεις. Η πανδημία του κορονοϊού έθιξε και μια άλλη ευαίσθητη πτυχή, που αφορά τη θρησκεία και την πίστη των ανθρώπων, ανεξαρτήτως του δόγματος στο οποίο πιστεύουν.
Η θρησκευτική πίστη ήρθε σε σύγκρουση με την ιατρική επιστήμη. Στις εκκλησίες, στα ισλαμικά τεμένη, στις συναγωγές καθώς και στους ιερούς χώρους άλλων δογμάτων καταφεύγουν οι πιστοί για να προσευχηθούν και να υμνήσουν τον θεό. Για την ιατρική και άλλες συναφείς επιστήμες ο συγκεντρωτισμός πολλών ατόμων σε κλειστούς χώρους είναι απαγορευτικός, γιατί συμβάλλει στη μεταδοτικότητα της νόσου.
Η κυβέρνηση, διά στόματος του ίδιου του πρωθυπουργού, ζήτησε να ανασταλούν οι λατρευτικές συνάξεις οιουδήποτε δόγματος. Ατυχώς, στην ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία –σε αντίθεση με την Καθολική– αρχικά επικράτησαν οι δογματικές αντιλήψεις ορισμένων ακραίων ιεραρχών, αλλά στη συνέχεια η Ιερά Σύνοδος, που συνήλθε την προπερασμένη Δευτέρα, ανταποκρίθηκε στην έκκληση του πρωθυπουργού και στην επιστημονική πραγματικότητα.
Ιστορικά, ο διαχωρισμός του πνευματικού θρησκευτικού πεδίου από την επιστημονική αλήθεια έχει αποτελέσει αντικείμενο ατέρμονων συζητήσεων και αντιπαραθέσεων μεταξύ επιστημόνων και θεολόγων για αιώνες. Οι αρχαίοι Έλληνες διακρίνονταν για τον ορθολογισμό τους αλλά και την ευλάβεια προς τους θεούς τους. Πρόσθεταν όμως το «ανάγκα και θεοί πείθονται». Ο ίδιος ο Χριστός, σοφότερος όλων, είπε: «Απόδοτε ουν τα Καίσαρος Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ».
Φωτό: eleftheriaonline.gr