Ασυνήθιστη μείωση του στρατοσφαιρικού όζοντος πάνω από την Αρκτική
– Ο φετινός χειμερινός χειμώνας ήταν μακράν ο θερμότερος στην Ευρώπη τα τελευταία τουλάχιστον 160 χρόνια
Ερευνητές από το Εργαστήριο Παρατήρησης της Ατμόσφαιρας και του Διαστήματος (CNRS-Sorbonne University-Paris-Saclay) του Ινστιτούτου Pierre-Simon-Laplace ανακάλυψαν την Τρίτη 17 Μαρτίου 2020 μια “μικρή τρύπα του όζοντος” πάνω από τον Βόρειο Πόλο, αναφέρουν με άρθρο τους στο meteo.gr οι Σ. Ντάφης, Κ. Λαγουβάρδος.
Η σημαντική μείωση του στρατοσφαιρικού όζοντος κατά 30% από τις φυσιολογικές τιμές τις πρώτες 2 εβδομάδες του Μαρτίου πιθανώς οφείλεται στις υψηλές θερμοκρασίες-ρεκόρ που παρατηρήθηκαν τον περασμένο χειμώνα στον Βόρειο Πόλο.
Το φαινόμενο «προκαλεί αύξηση της υπεριώδους ακτινοβολίας που φτάνει στην επιφάνεια της Γης», εξηγεί η Cathy Clerbaux, ερευνήτρια του CNRS στο εργαστήριο LATMOS στηριζόμενη σε δορυφορικές μετρήσεις. «Η επιμονή και η ένταση του φαινομένου είναι πρωτόγνωρη, κυρίως από το 2006 όταν ξεκίνησαν οι μετρήσεις του ευρωπαϊκού προγράμματος IASI (Infrared Atmospheric Sounding Interferometer).»
Κατανομή του όζοντας στην ατμόσφαιρα του Βορείου Ημισφαιρίου την περίοδο 1 – 16 Μαρτίου 2020 από δορυφορικές μετρήσεις σε μονάδες Dobson (DU).
Το μειωμένο στρώμα του όζοντος πάνω από την Αρκτική μπορεί να εξηγηθεί από τον κρύο και επίμονο στρατοσφαιρικό χειμώνα που οδηγεί σε μια ασυνήθιστη καταστροφή του όζοντος κατά τη διάρκεια του χειμώνα και στην αρχή της άνοιξης.
Μετά την τρύπα του όζοντος στην Ανταρκτική οι ερευνητές ανησυχούν και για την Αρκτική.
Όπως και η πλέον γνωστή τρύπα του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική, αυτά τα δύο φαινόμενα δεν είναι παρόντα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, αλλά παρατηρούνται στο τέλος του αντίστοιχου χειμώνα σε κάθε ημισφαίριο. Τον Σεπτέμβριο του 2019, το ευρωπαϊκό δορυφορικό πρόγραμμα του «Κοπέρνικος» μας έδωσε τις πρώτες ενθαρρυντικές μετρήσεις για ανάκαμψη του στρατοσφαιρικού όζοντος στο νότιο ημισφαίριο μετά από 30 χρόνια προσπαθειών περιορισμού του φαινομένου.
Η τρύπα στο στρώμα του στρατοσφαιρικού όζοντος εμφανίστηκε για πρώτη φορά πριν από 40 χρόνια περίπου, λόγω της απελευθέρωσης επιβλαβών χημικών ουσιών, χλωροφθορανθράκων (CFC) από αερολύματα, ψυγεία, παρασιτοκτόνα, κ.ά. στην ατμόσφαιρα. Έκτοτε, οι εν λόγω χλωροφθοράνθρακες έχουν απαγορευτεί από το πρωτόκολλο του Μόντρεαλ το 1987 και έχουν αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από υδροφθοράνθρακες (HFCs).
«Χωρίς το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, η καταστροφή του όζοντος φέτος θα ήταν πολύ χειρότερη», εξηγεί η Cathy Clerbaux συν-συγγραφέας αυτών των νέων δεδομένων. Από την άλλη πλευρά, η αλλαγή του κλίματος τείνει να καθυστερήσει αυτή την ανάκαμψη, καθώς όσο η θερμοκρασία αυξάνεται στα χαμηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας, τόσο μειώνεται ψηλότερα στην ατμόσφαιρα, ειδικά στην Στρατόσφαιρα.
Ο φετινός χειμερινός χειμώνας ήταν μακράν ο θερμότερος στην Ευρώπη τα τελευταία τουλάχιστον 160 χρόνια, κατά 3,4°C θερμότερος από τον μέσο όρο για την περίοδο 1981-2010, σύμφωνα με την υπηρεσία «Copernicus».