Ερντογάν και Πούτιν. Οι γνώριμοι φίλοι
Του
ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ ΑΔΑΜΙΔΗ
Δικηγόρου, LL.M (Harvard’ 95), ΔΝ, αν. Καθηγητή
Κοινοτικού Δικαίου, Προμηθειών και Διεθνών Σχέσεων
στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων
H πρόσφατη συνάντηση των Προέδρων Πούτιν και Ερντογάν στη Μόσχα επιβεβαίωσε την πραγματιστική προσέγγιση του ρώσου Προέδρου όσον αφορά τις διεθνείς σχέσεις και τους κινδύνους που εγκυμονεί για τη Δύση και τη χώρα μας.
Και πριν αλέκτορα φωνήσαι, όσοι εκτιμούσαν ότι ο Τουρκικός Στρατός θα εμπλέκονταν σε πόλεμο με τις ρωσικές δυνάμεις και τη ρωσική πολεμική μηχανή προσγειώθηκαν στην πραγματικότητα. Ρώσοι και Τούρκοι, κατ’ αρχήν, δημιουργούν ένα πλαίσιο συνύπαρξης στη Βόρεια Συρία, με όλες τις εγγενείς αδυναμίες και ατέλειες που εν πρώτοις παρουσιάζει.
Επιβεβαιώνουν πόσο πολύτιμος είναι ο ένας για τον άλλον, για διαφορετικούς πάντα λόγους. Ο Ερντογάν αντιλαμβάνεται ότι όση διαπραγματευτική πίεση και αν διαθέτει έναντι της Δύσης και όσο και εάν επιθυμεί να υπενθυμίζει ότι έχει βεντάλια επιλογών και ενδεχόμενα σενάρια ανοικτά, δεν μπορεί να υπερβεί το σημείο κάμψης και να αντιπαρατεθεί πολεμικά με τους Ρώσους.
Κάτι τέτοιο και ζοφερή έκβαση προοιωνίζεται για τους Τούρκους αλλά και εκμηδένιση της διαπραγματευτικής του θέσης έναντι της Δύσης συνεπάγεται, καθώς θα υποχρεωθεί να προστρέξει ως ικέτης για να διασωθεί, αν δεν τον προλάβουν εσωτερικές εξελίξεις στη χώρα του.
Αλλά και για τον Πούτιν η Τουρκία είναι πολύτιμος εταίρος, με την ευρεία του όρου έννοια. Τον διευκολύνει στον σχεδιασμό και την υλοποίηση της ενεργειακής του πολιτικής, με την ανάπτυξη αγωγών που διατρέχουν την Τουρκία και παρακάμπτουν την Ουκρανία, αλλά και την εξασφάλιση κύκλου εργασιών για τις ρωσικές εταιρείες και τα συμφέροντά τους, που εκτείνονται από την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού στο Ακουγιού ως και την κατανάλωση του ρωσικού αερίου από την τουρκική αγορά των δεκάδων εκατομμυρίων καταναλωτών, καθώς και το «γκριζάρισμα» του ορυκτού πλούτου στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και την εξάλειψη πιθανών ανταγωνιστών, που θα συμπιέσουν τις τιμές στην αγορά του φυσικού αερίου. Συγχρόνως δεν θέλει επ’ ουδενί την ανάπτυξη δυτικών πυραύλων εδάφους – αέρος μέσου βεληνεκούς στην Τουρκία, ως συνέπεια της κατάρρευσης της συνθήκης INF, που ο ίδιος, σύμφωνα και με τα στοιχεία του ΝΑΤΟ, υπονόμευσε και ακύρωσε.
Παράλληλα ο Πούτιν στέλνει και το μήνυμα ότι επηρεάζει καίρια τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών. Η κρίση στην Ιντλίμπ ήταν που –ως επιχείρημα τουλάχιστον– πυροδότησε τη χειραγώγηση δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων από τις τουρκικές αρχές προς τα ελληνικά σύνορα και την Ευρώπη. Μια αντίστοιχη ή και μεγαλύτερη «ανθρώπινη θύελλα» έχει ως δυνητικό της ορμητήριο τη Λιβύη, όπου και πάλι η Ρωσία έχει εδραιώσει πρωταγωνιστικό ρόλο. Που σίγουρα δεν θα διστάσει να ασκήσει, κατά τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις της. Ειδικότερα του Προέδρου της, ο οποίος ήδη φροντίζει για το πολιτικό του μέλλον, μέσα από τροποποιήσεις του Ρωσικού Συντάγματος και τη δημιουργία νέου ισοζυγίου ισορροπιών και νέων κέντρων πολιτικής ισχύος και επιρροής, που βεβαίως θα ελέγχονται από τον ίδιο, ώστε να αποφύγει το ενοχλητικό κώλυμα διεκδίκησης νέας προεδρικής θητείας.
Πέρα όμως από τον έλεγχο μέσων και παραμέτρων, που σκοπό έχουν να αδρανοποιήσουν τους αμφισβητίες του σε διεθνές επίπεδο αλλά και στην εγχώρια πολιτική του αγορά, επιδίδεται με ευλάβεια στην ανάπτυξη δικτύων επιρροής σε χώρες που είτε έχουν παράδοση ως δορυφόροι του είτε μπορούν να λειτουργήσουν ως μπαλαντέρ για την προώθηση των συμφερόντων του. Κοινό στοιχείο αποτελεί η «αλλεργία» που επιδεικνύουν οι επικεφαλής των χωρών αυτών σε θέματα κράτους δικαίου. Στην πρώτη γραμμή των υπόπτων βρίσκονται οι εταίροι του νέου αγωγού Turkish Stream.
Ο Πρόεδρος της Σερβίας Βούτσιτς έχει μακρά παράδοση πίστης προς τα ρωσικά συμφέροντα και δεν διστάζει να υποστηρίζει την αμφίπλευρη προσέγγιση, στην οποία περιλαμβάνεται κατά τα συμφέροντά του και η Ευρώπη. Μια στάση που αν μη τι άλλο προκαλεί χαμόγελα σαρκασμού για τους γνωρίζοντες, σε σχέση με τον σέρβο πρωθυπουργό, που σταθερά προμηθεύεται ρωσικό εξοπλισμό και δείχνει ιδιαίτερη αδυναμία στα Μέσα Ενημέρωσης. Τόσο που θέλει να αποκτηθούν στο σύνολό τους από άτομα φιλικά και έμπιστα στον ίδιο. Δεν θα περίμενε κανείς τίποτα λιγότερο από τον ίδιο, από το να προωθεί και να καταναλώνει το ρωσικό φυσικό αέριο, ακόμα και αν αυτό συνεπάγεται σύμπραξη με τους Τούρκους και τα όσα κατά τα άλλη η σερβική ιστορία φέρεται να τους καταμαρτυρεί.
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο βούλγαρος πρωθυπουργός Μπορίσοφ, που τείνει κάτι παραπάνω από ευήκοον ους στον Πρόεδρο Πούτιν αλλά και στις βλέψεις του Ερντογάν. Σε σημείο μάλιστα να μας νουθετεί ως χώρα για τη σπουδαιότητα της Τουρκίας αλλά και κατ’ απόλυτα παράδοξο τρόπο να μη βιώνει οποιαδήποτε πίεση από μεταναστευτικές ροές προερχόμενες από την Τουρκία, την ίδια στιγμή που τα γιουρούσια συνεχίζονται στον Έβρο. Σημειωτέον επίσης ότι το κόμμα του πρωθυπουργού Μπορίσοφ δοκιμάζεται από εκτεταμένη υπόθεση διαφθοράς, που αφορά, μεταξύ άλλων, δώρα και διευκολύνσεις σε αξιωματούχους του μέσα από την αγορά και τις μεταπωλήσεις ακινήτων.
Η τριάδα των γνώριμων φίλων δεν θα μπορούσε να μην περιλαμβάνει και τον Πρόεδρο Όρμπαν, στη χώρα του οποίου θα διακλαδιστεί ο Turkish Stream και ο οποίος έχει τις δικές του επιδόσεις στα θέματα των κατηγοριών για τη χρησιμοποίηση των κοινοτικών επιδοτήσεων αλλά και τον έλεγχο των Μέσων Ενημέρωσης και της θετικής στάσης του απέναντι στον Πρόεδρο Πούτιν και τα ρωσικά συμφέροντα, που, κατά παρέκκλιση των διαγωνιστικών διαδικασιών, ανέλαβαν να κατασκευάσουν τους νέους πυρηνικές αντιδραστήρες για την Ουγγαρία. Τι γνώριμοι φίλοι θα ήταν, αν δεν είχαν κοινές συνήθειες και αδυναμίες;