Νίκος Σταμπολίδης: Όταν ο ήλιος έδυε, φώτισε μετά από 2.700 χρόνια το εσωτερικό του πίθου
«Η μητέρα μου υπήρξε ένας άνθρωπος που με διαμόρφωσε με ελευθερία, αλλά με όρια. Ο Πλάτωνας έλεγε ότι ένας σωστός άνδρας πρέπει να έχει ένα παιδί, έναν έφηβο και έναν άνδρα μέσα του. Το παιδί για να παίζει και να χαίρεται, τον έφηβο για την ορμή του και για τους έρωτες, τον άνδρα για να κουμαντάρει τους άλλους δύο.
Θυμάμαι που ο Ανδρόνικος είχε γράψει όλα αυτά που συνήθως μπορεί να γράψει ένας καθηγητής για έναν καλό μαθητή του. Ότι είμαι έξυπνος, καλός και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο. Στο τέλος όμως είχε προσθέσει και μία φράση διαφορετική: ‘‘Αν έπρεπε όμως να διαλέξω έναν μόνο από τους μαθητές μου, θα διάλεγα αυτόν’’ έγραφε. Και αυτή είναι μια δύσκολη φράση να τη γράψει ένας άνθρωπος όπως ο Ανδρόνικος».
Στην ερώτηση «πώς είναι να φέρνεις στο φως ένα αντικείμενο έπειτα από 3.000 χρόνια;», απαντάει: «Ο αρχαιολόγος μοιάζει με έναν χειρουργό που τέμνει το σώμα της γης σε χώρο και σε χρόνο. Ίσως το περιγράφει καλύτερα από όλους ο Σεφέρης στο ποίημα ‘‘O βασιλιάς της Ασίνης’’ με τον στίχο ‘‘γγίζοντας κάποτε με τα δάχτυλά μας την αφή του πάνω στις πέτρες’’. Αγγίζουμε δηλαδή με τα δάχτυλά μας την τελευταία αφή ενός ανθρώπου που απόθεσε κάτι σε έναν χώρο».
Διηγείται μια χαρακτηριστική ιστορία: «Ήταν Αύγουστος, θυμάμαι, όταν σκάβαμε στη νεκρόπολη της Ελεύθερνας, πριν από μερικά χρόνια. Βρισκόμασταν μπροστά σε έναν ταφικό πίθο. Ενώ συνήθως η ανασκαφή ολοκληρώνεται πιο νωρίς, εκείνη την ημέρα είχα αποφασίσει να συνεχίσω μέχρι τη δύση του ηλίου για λόγους προφανείς (δεν αφήνεις έναν τάφο μισοσκαμμένο). Την ώρα που ανοίγαμε το στόμιο, ο ήλιος έδυε και η τελευταία του ακτίνα φώτισε μετά από 2.700 χρόνια το εσωτερικό του πίθου. Τα κοσμήματα της νεκρής άστραφταν και ταυτόχρονα χτυπούσε η καμπάνα για τις παρακλήσεις στην Παναγία πριν από τον Δεκαπενταύγουστο. Ήταν μια συγκλονιστική σκηνή και σύμπτωση που σε καταλαμβάνει».
Υπογραφή: Νίκος Σταμπολίδης, καθηγητής Αρχαιολογίας και διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης
Φωτό: tovima.gr