Σε κατάσταση ισορροπίας το Ασφαλιστικό μέχρι το 2070!
Σύμφωνα με την αναλογιστική μελέτη
-4.299.047 θα είναι οι ενεργοί ασφαλισμένοι και 2.685.643 οι συνταξιούχοι
-Θα αυξάνεται σταδιακά η σύνταξη
Όπως είχε δεσμευθεί ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης, κατέθεσε μαζί με το νομοσχέδιο που φέρει τον τίτλο «Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση και Ψηφιακός Μετασχηματισμός ΕΦΚΑ (e-ΕΦΚΑ)» και την αναλογιστική μελέτη περί της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού μας συστήματος μέχρι το 2070, την οποία έχει εκπονήσει η Εθνική Αναλογιστική Αρχή.
Οι συντάκτες της μελέτης έχουν λάβει ως συγκεκριμένες σταθερές τόσο τις προβλέψεις του υπό ψήφιση νομοσχεδίου, όσο και τις πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ 1890/2019 και 1891/2019, καθώς και τις δημογραφικές παραδοχές της Eurostat για όλη την κρίσιμη χρονική περίοδο από το 2018 έως και το 2070, εφαρμόζοντας το μοντέλο του ILO, κατάλληλα προσαρμοσμένου στις ιδιαιτερότητες του συνταξιοδοτικού μας συστήματος.
Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην αναλογιστική μελέτη, το σύνολο των ενεργών ασφαλισμένων την 31η Δεκεμβρίου 2018 ήταν 4.705.520, εκ των οποίων οι 2.604.087 άντρες, με μέση ηλικία τα 43,26 έτη, ενώ οι 2.089.549 γυναίκες, με μέση ηλικία τα 42,65 έτη. Για 11.884 ενεργούς ασφαλισμένους δεν υπάρχουν επαρκείς ή αξιόπιστες εγγραφές στα πληροφοριακά συστήματα των ασφαλιστικών φορέων, ώστε να καταταχθούν είτε ως προς την ηλικία τους είτε ακόμα και ως προς το φύλο τους.
Όπως προκύπτει από τα υπάρχοντα στοιχεία, στις 31/12/2018 καταβάλλονταν 2.816.371 κύριες συντάξεις, εκ των οποίων οι 1.266.098 αφορούσαν άντρες με μέση ηλικία τα 72,5 έτη και 1.550.273 συντάξεις οι οποίες αφορούσαν γυναίκες με μέση ηλικία τα 74 έτη.
Κατά τον ίδιο τρόπο, οι καταβαλλόμενες επικουρικές συντάξεις στις 31/12/2018 ανέρχονταν σε 1.226.422, εκ των οποίων οι 605.752 αφορούσαν άντρες με μέση ηλικία τα 72 έτη και οι 620.670 αφορούσαν γυναίκες με μέση ηλικία τα 71,6 έτη.
Σύμφωνα με τα δημογραφικά στοιχεία της Eurostat, τα οποία λήφθηκαν υπόψη για την εκπόνηση της αναλογιστικής μελέτης, ο πληθυσμός της χώρας μας το 2018 ανερχόταν στα 10,729 εκατομμύρια, ενώ αναμένεται να μειωθεί δραματικά μέχρι το 2070, στα μόλις 8,453 εκατομμύρια. Την ίδια στιγμή, το προσδόκιμο ζωής αναμένεται ότι θα αυξηθεί για τους άνδρες από τα 79 έτη το 2018 στα 86,3 έτη το 2070 και στις γυναίκες από τα 84,1 έτη το 2018 στα 90,1 έτη το 2070.
Ταυτόχρονα, οι μακροοικονομικές παραδοχές προβλέπουν ότι θα επέλθει αύξηση της συμμετοχής του πληθυσμού στο εργατικό δυναμικό που αφορά την ηλικιακή ομάδα των 20 – 64 ετών από το 73,9% το 2018 στο 80,6% το 2070. Το ίδιο αναμένεται ότι θα συμβεί αντίστοιχα στην κατηγορία των απασχολούμενων (ελεύθερων επαγγελματιών, επιστημόνων κ.λπ.) στην ίδια ηλικιακή ομάδα (20 – 64 ετών), καθώς θα αυξηθεί η απασχόλησή τους από 59,8% το 2018 στο 74,3% το 2070.
Τα στοιχεία αυτά ουσιαστικά αποδεικνύουν ότι ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό εργαζομένων και απασχολούμενων θα παραμείνει, ενδεχομένως και χωρίς να το επιθυμεί, διαθέσιμο στην αγορά εργασίας, μη συνταξιοδοτούμενο. Παρ’ όλα αυτά, εξαιτίας των δυσμενών δημογραφικών εξελίξεων, αναμένεται ότι η αναλογία των συνταξιούχων σε σχέση με τους εργαζομένους θα έχει μια επιβαρυντική εξέλιξη για το συνταξιοδοτικό μας σύστημα, καθώς ενώ το 2018 το πλήθος των ενεργών ασφαλισμένων ήταν 4.705.520 και οι συνταξιούχοι 2.541.759 και είχαμε μια αναλογία σε ποσοστό 0,54%, αυτή η αναλογία φαίνεται ότι θα φτάσει στο αποκορύφωμά της το 2065 και συγκεκριμένα στο 0,64%, για να πέσει αμέσως μετά στο 0,62 το 2070, με 4.299.047 ενεργούς ασφαλισμένους (406.473 λιγότερους από σήμερα) και 2.685.643 συνταξιούχους (143.884 περισσότερους συνταξιούχους απ’ ό,τι σήμερα).
Την ίδια στιγμή, η αναλογιστική μελέτη αποτυπώνει μια σταδιακή απομείωση της δημοσιονομικής ασφαλιστικής δαπάνης επί του ΑΕΠ της χώρας, από 15,6% το 2018 σε μόλις 11,6% το 2070. Αντίστοιχη καθοδική πορεία έχει, όμως, και η θεσμοθετημένη κρατική χρηματοδότηση, η οποία ενώ ήταν στο 5,5% το 2018, φαίνεται να μειώνεται σταδιακά στο 3,3% μέχρι το 2070. Από αυτά τα δύο τελευταία στοιχεία προκύπτει, όπως τα ερμηνεύουν οι ειδικοί, μια σημαντική εξοικονόμηση πόρων, οι οποίοι αντί να διοχετευτούν προς το συνταξιοδοτικό μας σύστημα, θα κατευθυνθούν, ενδεχομένως, σε πιο παραγωγικές τοποθετήσεις για την οικονομία.
Πέρα όμως από αυτά, η αναλογιστική μελέτη φροντίζει να αποτυπώσει και τις επιπτώσεις που θα επιφέρει η συνταξιοδοτική δαπάνη επί του ΑΕΠ στην υλοποίηση των αποφάσεων 1890 και 1891 του ΣτΕ, οι οποίες εκδόθηκαν τον Οκτώβριο του 2019 και στις οποίες στηρίζεται και η ασφαλιστική μεταρρύθμιση του σημερινού υπουργού Εργασίας. Έτσι, ενώ η δαπάνη αυτή φαίνεται ότι θα επιβαρύνει κατά 0,22% το ΑΕΠ της χώρας μας για το 2020, αναμένεται ότι σωρευτικά αυτή η επιβάρυνση θα φτάσει στο 0,72% επί του ΑΕΠ το 2070.
Πάντως, η αναλογιστική μελέτη, στα συμπεράσματά της, καταλήγει ότι σύμφωνα με τα μεσομακροπρόθεσμα στοιχεία που έλαβε υπόψη της, το ανταποδοτικό και το αναλογικό κομμάτι των παροχών θα καλύπτεται από τα έσοδα που θα προκύπτουν από τις εισφορές των ασφαλισμένων και των εργοδοτών, ενώ λαμβάνοντας υπόψη και τις παρούσες δημογραφικές αλλά και μακροοικονομικές παραδοχές καταλήγει στο ότι –τελικά– το συνταξιοδοτικό μας σύστημα θα βρίσκεται σε κατάσταση ισορροπίας μέχρι τουλάχιστον το 2070.
Ταυτόχρονα προβλέπει ότι η συνταξιοδοτική δαπάνη ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, μεσομακροπρόθεσμα, θα κινείται εντός των ορίων που έχουν τεθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η δε μέση μηνιαία κύρια σύνταξη, εξαιτίας της αύξησης των ετήσιων συντελεστών αναπλήρωσης για όσους έχουν πάνω από 30 έτη ασφάλισης αλλά και λόγω της εισαγωγής του μηχανισμού 0,5% του ΑΕΠ, που ορίζει το νομοσχέδιο Βρούτση, θα αυξάνεται σταδιακά και μέχρι το 2070.
Όλα αυτά, όμως, υπό την αίρεση, όπως αναφέρει ως επισήμανση η αναλογιστική μελέτη, ότι δεν θα επέλθουν ριζικές αλλαγές επί των σταθερών πάνω στις οποίες βασίστηκε η ομάδα της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής για τη σύνταξη της μελέτης, τα στοιχεία της οποίας επισημαίνουμε στο κείμενο αυτό.