Ο Ερντογάν στρώνει «τραπέζι» για να επιβάλει τις διεκδικήσεις του
Ο στόχος της Τουρκίας είναι να ανοίξει τώρα όλα τα θέματα
Του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ
Απλώνει τον «τραχανά» των ελληνοτουρκικών η Τουρκία, θεωρώντας ότι η κλιμάκωση της έντασης που η ίδια προκαλεί σε Κύπρο και Ανατολική Μεσόγειο είτε θα οδηγήσει σε de facto επιβολή των τετελεσμένων της είτε θα φέρει στο τραπέζι των συνομιλιών την Ελλάδα υπό τους δυσμενέστερους όρους και με όλα τα θέματα ανοικτά.
ΗΠΑ: Ειρηνική επίλυση των διαφορών βάσει του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ
Η επιστολή του Μάικ Πομπέο αλλά και οι ανακοινώσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την Κύπρο έγιναν μεν δεκτές με ενθουσιασμό από την κυβέρνηση, καθώς έδιναν απάντηση στην κριτική που δέχθηκε ο κ. Μητσοτάκης για την επίσκεψή του στις ΗΠΑ, αλλά και επειδή περιέχουν σημαντικές δηλώσεις στήριξης ελληνικών και κυπριακών συμφερόντων, όμως υποβαθμίστηκε η εξίσου σημαντική αναφορά ότι οι ΗΠΑ συνιστούν την ειρηνική επίλυση των διαφορών βάσει του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ και με διάλογο όλων των πλευρών.
Ο στόχος της Τουρκίας είναι να ανοίξει τώρα όλα τα θέματα (χαρακτηριστική η παρέμβαση του υπουργού Άμυνας Ακάρ την Πέμπτη, ο οποίος έθεσε θέμα αποστρατιωτικοποίησης νησιών και εναέριου χώρου των 10 ν.μ.) και συγχρόνως να προβάλει και να επιβάλει στην πράξη τις πιο ακραίες, μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις της, ώστε όταν έρθει η ώρα της διαπραγμάτευσης να ξεκινήσει από πολύ πιο προωθημένη διαπραγματευτική γραμμή.
Πριν από 25 χρόνια υπήρχε το casus belli για το ενδεχόμενο επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ., μετά ήρθαν τα Ίμια και οι λεγόμενες γκρίζες ζώνες και τώρα πλέον είναι η διεκδίκηση όλης της ελληνικής υφαλοκρηπίδας (αρχικά στην Ανατολική Μεσόγειο) με το επιχείρημα ότι τα νησιά δικαιούνται θαλάσσιες ζώνες μόνο ίσες με τα χωρικά τους ύδατα. Η προβολή αυτής της θεωρίας στο Αιγαίο θα μετέτρεπε πρακτικά το μισό Αιγαίο ανατολικά του 25ου μεσημβρινού σε περιοχή τουρκικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και δικαιοδοσίας, εγκλωβίζοντας όλα τα ελληνικά νησιά σε αυτήν την τουρκική ζώνη, καθώς δεν θα διαθέτουν παρά μόνο τη θαλάσσια ζώνη των 6 ν.μ.
Nα μην εγκλωβισθεί η Αθήνα σε μια διαδικασία «καλοπροαίρετης» μεσολάβησης
Η δύσκολη εξίσωση, την οποία οφείλει να αποφύγει η Αθήνα, είναι να μην εγκλωβισθεί σε μια τέτοια διαδικασία, η οποία θα προκύψει είτε από μια «καλοπροαίρετη» προσφορά μεσολάβησης είτε από μια παρέμβαση για αποκλιμάκωση της έντασης, ύστερα από ένα λιγότερο ή περισσότερο θερμό επεισόδιο μεταξύ των δύο χωρών.
Η εμπειρία από τέτοιες μεσολαβήσεις είναι δυσάρεστη, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το τελευταίο ανάλογο επεισόδιο, εκείνο των Ιμίων, που οδήγησε στο γκριζάρισμα της βραχονησίδας, την προβολή της θεωρίας των «γκρίζων ζωνών» και τελικά στη Συμφωνία της Μαδρίτης.
Η Αθήνα δείχνει απροετοίμαστη
Η Αθήνα δείχνει απροετοίμαστη και σαν να μην έχει ακόμη συνέλθει από το σοκ των μνημονίων που υπέγραψε η Τουρκία με τη Λιβύη. Οι προσπάθειες αποκατάστασης παλαιών συμμαχιών και δημιουργίας νέων είναι ορθή κίνηση, μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά για ένα επεισόδιο που ίσως επιδιώκει η Τουρκία, όμως δεν πρόκειται να αποδειχθούν χρήσιμες όταν και εφόσον φθάσει η ώρα έναρξης της διαδικασίας για την «ειρηνική επίλυση των διαφορών».
Αυτήν την ώρα η συγκυρία είναι εντελώς αρνητική για να επιδιωχθεί ουσιαστική συνεννόηση με την Τουρκία. Ο Ερντογάν αισθάνεται πανίσχυρος και ανεξέλεγκτος, αντιλαμβάνεται την αδυναμία κάθε ελληνικής κυβέρνησης, ειδικά τα τελευταία χρόνια, να πάρει το ρίσκο μιας στρατιωτικής σύρραξης, έστω και περιορισμένης, καθώς θα κατέστρεφε την όλη προσπάθεια επιστροφής της Ελλάδας στην κανονικότητα μετά τη δεκαετή οικονομική κρίση, και έτσι θεωρεί ότι με τετελεσμένα και με άνοιγμα της βεντάλιας των διαφορών μόνο κερδισμένος θα βγει από αυτήν τη διαδικασία.
Η Αθήνα δεν έχει πολλά περιθώρια κινήσεων. Οφείλει όμως να κινηθεί ώστε, εκτός της ενίσχυσης των Ενόπλων Δυνάμεων και της αποτρεπτικής ισχύος της χώρας, κάτι που φυσικά δεν γίνεται σε έναν, δύο ή τρεις μήνες, να δώσει ουσιαστικό περιεχόμενο στις τριμερείς συνεργασίες, προκειμένου αυτές να αποκτήσουν και την έννοια της κοινής αντιμετώπισης απειλών ασφάλειας, κάτι που το Ισραήλ αλλά και η Αίγυπτος μπορούν να αντιληφθούν.
Σημαντικό επίσης είναι να προχωρήσει σε κινήσεις που μένουν για χρόνια ημιτελείς. Πρέπει με κάθε τρόπο να πιεστεί και να πειστεί η αιγυπτιακή ηγεσία ότι η σχέση συνεργασίας δεν μπορεί να είναι μονόπλευρη αλλά και το Κάιρο θα πρέπει να συνεισφέρει στην προσπάθεια της Ελλάδας να διασφαλίσει ως χώρα της περιοχής τα κυριαρχικά της δικαιώματα αλλά και να συμβάλει στη σταθερότητα της περιοχής. Συγχρόνως, η ελληνική πλευρά οφείλει να υπενθυμίσει τη σημαντική συμβολή της χώρας μας στον εξωραϊσμό του καθεστώτος Σίσι στο πλαίσιο της ΕΕ. Η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ με την Αίγυπτο, έστω και τμηματική, πρέπει να προχωρήσει άμεσα.
Επίσης τεράστιας σημασίας κίνηση είναι η οριοθέτηση ΑΟΖ με την Κυπριακή Δημοκρατία, κάτι που είχε προτείνει πριν από 17 χρόνια ο Τάσσος Παπαδόπουλος, αλλά οι εκκλήσεις του προς την Αθήνα έμειναν αναπάντητες
Με αυτές τις δύο κινήσεις η Αθήνα θα βάλει στο τραπέζι δύο ισχυρά ισοδύναμα τετελεσμένα, απέναντι στην προσπάθεια της Τουρκίας να εμφανίσει ως σύμφωνο με το Διεθνές Δίκαιο το παράνομο και παράλογο μνημόνιο που υπέγραψε με τη Λιβύη. Απέναντί της θα βρει δύο ισχυρές διμερείς συμφωνίες από τρία κράτη της περιοχής, τα δύο εξ αυτών μέλη της ΕΕ και τρίτο τη μεγαλύτερη αραβική χώρα…
Καθώς πυκνώνουν και πάλι οι φωνές φίλων και συμμάχων, που αντί να χαλιναγωγήσουν τον Ερντογάν, συστήνουν διάλογο και ειρηνική επίλυση των διαφορών, η Ελλάδα θα πρέπει να είναι έτοιμη για όλα τα ενδεχόμενα. Και κυρίως δεν θα πρέπει να υπάρχει επανάπαυση ότι ακόμη και αν χρειασθεί διαπραγμάτευση, αυτή θα είναι μόνο για τη διαφορά της υφαλοκρηπίδας. Γιατί όλοι γνωρίζουμε ότι –όπως και στο παρελθόν– κάθε συζήτηση για τα ελληνοτουρκικά, πολύ περισσότερο μια παραπομπή των θεμάτων της οριοθέτησης στη Χάγη, θα επεκταθεί νομοτελειακά σε όλο το φάσμα των θεμάτων που εγείρει η Τουρκία.
Και για τον λόγο αυτό πρέπει εγκαίρως η χώρα μας να διαμορφώσει τη δική της ατζέντα, η οποία, σε ό,τι αφορά το δικαίωμα των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες και στο δικαίωμα νόμιμης άμυνας, με αδρανοποίηση των υποχρεώσεων περί αποστρατιωτικοποίησης, αλλά και με την άσκηση του δικαιώματος επέκτασης των χωρικών υδάτων έως τα 12 ν.μ., έστω και τμηματικώς ή μερικώς, θα μπορέσει να σταθεί όρθια απέναντι σε μια σαρωτική διεκδικητική ατζέντα της Τουρκίας.
Κ.Τ.
Μέσα σε όλο αυτό το πλέγμα ο πρωθυπουργός επισκέφθηκε την Τετάρτη το Παρίση σε μια προσπάθεια να ισχυροποιήσει την συμμαχία της Ελλάδας με την Γαλλία απέναντι στην Τουρκία.
«Συζητήσαμε εκτενώς τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και είναι κοινή η καταδίκη μας στις προκλητικές κινήσεις της Τουρκίας» τόνισε ο πρωθυπουργός, επισημαίνοντας πως είναι «απαραίτητη προϋπόθεση η ακύρωση του μνημονίου ‘Αγκυρας – Σάρατζ» ανέφερε ο πρωθυπουργός τονίζοντας πως: «Μόνος δρόμος για την επίλυση των διαφορών στην Ανατολική Μεσόγειο είναι το Διεθνές Δίκαιο», ανέφερε μεταξύ άλλων, ότι «Ελλάδα και Γαλλία προωθούμε ένα νέο πλαίσιο αμυντικής στρατηγικής. Σε διμερές επίπεδο η σύμπραξη θα ενταθεί ακόμη περισσότερο»
Ενώ ο Μακρόν έστειλε μήνυμα στην Τουρκία: «Οι δύο χώρες έχουν κοινό γεωπολιτικό όραμα στην Μεσόγειο. Ένα σταυροδρόμι που θα βοηθά την ασφάλεια και την ευημερία. Μιλήσαμε για την ασφάλεια. Επανεπιβεβαιώνω τη θέση μας: «Η Γαλλία υποστηρίζει την Ελλάδα, την Κύπρο σε σχέση με το σεβασμό των κυριαρχικών τους δικαιωμάτων, καταδικάζοντας τις προκλήσεις της Τουρκίας ως προς τούτο. Επαναλάβαμε τις ανησυχίες μας. Καταδικάσαμε με σαφή τρόπο τη συμφωνία Τουρκίας- Λιβύης».